در روزهای اخیر، گزارشی از سوی پایگاه خبری آکسیوس منتشر شد که مدعی بود “ولادیمیر پوتین” رئیس‌جمهور روسیه، در گفت‌وگوهایی با رهبران غربی و مقامات ایرانی، از ایده «غنی‌سازی صفر» در توافق هسته‌ای جدید با ایران حمایت کرده است. این گزارش که بلافاصله واکنش رسمی وزارت خارجه روسیه را به‌دنبال داشت، اکنون به موضوعی جنجالی در محافل رسانه‌ای و سیاسی جهان تبدیل شده است. مسکو این گزارش را “کارزار سیاسی کثیف” خوانده و آن را تلاشی هماهنگ برای ضربه‌زدن به روابط تهران و مسکو دانسته است.
ادعای آکسیوس چه بود؟
پایگاه خبری آکسیوس در گزارشی اختصاصی، به نقل از سه مقام اروپایی و یک مقام اسرائیلی، مدعی شد که پوتین در تماس‌هایی با دونالد ترامپ، امانوئل مکرون و مقامات ارشد ایرانی، از آن‌ها خواسته است تا توافق هسته‌ای آینده شامل ممنوعیت کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران باشد. بر اساس این گزارش:
- پوتین به ایرانی‌ها توصیه کرده است که با پیشنهاد «غنی‌سازی صفر» موافقت کنند تا زمینه برای مذاکرات مساعدتر با ایالات متحده فراهم شود.
- روس‌ها، بنا به گفته دو منبع مطلع، موضع خود را به اطلاع دولت اسرائیل نیز رسانده‌اند.
- یک مقام ارشد اسرائیلی به آکسیوس گفته است: «می‌دانیم این همان چیزی است که پوتین به ایرانی‌ها گفته.»
به گفته منابع اروپایی، پوتین در گفت‌وگو با ترامپ و مکرون نیز همین موضع را مطرح کرده و تأکید کرده که ایران باید انعطاف بیشتری در مذاکرات نشان دهد.
واکنش روسیه: جنگ روانی رسانه‌ای
وزارت خارجه روسیه به‌سرعت به این گزارش واکنش نشان داد و آن را قاطعانه تکذیب کرد. در بیانیه این نهاد آمده است:
«گزارش اخیر آکسیوس، بخشی از یک کارزار سیاسی و رسانه‌ای برای ایجاد شکاف میان شرکای استراتژیک و ضربه‌زدن به روند گفت‌وگوهای منطقه‌ای است. مسکو هرگز چنین موضعی اتخاذ نکرده و به حمایت از حقوق قانونی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب معاهدات بین‌المللی ادامه خواهد داد.»
موضع ایران: غنی‌سازی، خط قرمز است
منابع نزدیک به دولت ایران نیز ضمن رد تلویحی محتوای گزارش آکسیوس، تأکید کرده‌اند که برنامه غنی‌سازی اورانیوم یکی از ارکان اصلی سیاست هسته‌ای ایران است و هیچ‌گونه توافقی که این اصل را زیر سؤال ببرد، از سوی تهران پذیرفته نخواهد شد.
ایران بارها اعلام کرده که غنی‌سازی در خاک ایران، مطابق با حقوق تعریف‌شده در پیمان NPT (معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) یک حق مسلم است. حتی در توافق برجام نیز، هرچند سطح و ظرفیت غنی‌سازی محدود شد، اما اصل آن به رسمیت شناخته شده بود.
تحلیل: آیا پروژه‌ای برای انزوای ایران در جریان است؟
رسانه‌های غربی در سال‌های اخیر بارها از منابع نامعلوم برای انتشار اطلاعات محرمانه درباره مذاکرات هسته‌ای استفاده کرده‌اند. گزارش آکسیوس نیز در همین چارچوب قابل بررسی است. برخی تحلیلگران معتقدند هدف از اینگونه گزارش‌ها:
- ایجاد تفرقه میان ایران و متحدانش مانند روسیه و چین.
- القای این گزاره که حتی مسکو نیز از ایران می‌خواهد غنی‌سازی را کنار بگذارد.
- افزایش فشار روانی و دیپلماتیک بر تهران در آستانه هرگونه مذاکرات جدید.
در صورت پذیرش چنین ادعایی، موقعیت ایران در میز مذاکرات تضعیف شده و حامیان اصلی آن بی‌اعتماد می‌شوند.
نقش اسرائیل در پشت پرده خبر؟
ذکر نام مستقیم یک مقام اسرائیلی در گزارش آکسیوس، احتمال دخالت تل‌آویو در شکل‌گیری این خبر را افزایش می‌دهد. اسرائیل همواره از مخالفان سرسخت برنامه هسته‌ای ایران بوده و با استفاده از نفوذ رسانه‌ای خود در ایالات متحده و اروپا، سعی دارد فضای ضدایرانی را تشدید کند. انتشار این خبر ممکن است در راستای پروژه تل‌آویو برای منزوی کردن ایران طراحی شده باشد.
تأثیرات احتمالی بر مذاکرات آینده
اگرچه ایران و روسیه هر دو این گزارش را رد کرده‌اند، اما فضای عمومی حاصل از آن ممکن است به مذاکرات هسته‌ای آینده سایه بیندازد. از سوی دیگر، مطرح شدن موضوع «غنی‌سازی صفر» از سوی یک رسانه معتبر می‌تواند مسیر گفت‌وگوها را در فضای دیپلماتیک دچار چالش کند و خطوط قرمز طرف‌ها را برجسته‌تر سازد.
جمع‌بندی: بازی خطرناک با ابزار رسانه
در شرایطی که منطقه خاورمیانه بیش از هر زمان دیگری به ثبات، گفت‌وگو و کاهش تنش نیاز دارد، استفاده از ابزار رسانه‌ای برای اعمال فشار سیاسی، تنها مسیر گفت‌وگو را دشوارتر خواهد کرد. آنچه مسلم است، این است که:
- ایران غنی‌سازی را متوقف نخواهد کرد.
- روسیه علاقه‌ای به از دست دادن موقعیت استراتژیک خود در منطقه ندارد.
- رسانه‌های غربی، همچنان بازیگران اصلی در جنگ‌های نیابتی اطلاعاتی خواهند بود.
انتشار گزارش‌هایی مانند آنچه آکسیوس منتشر کرده، باید با دقت و احتیاط تحلیل شود؛ چرا که ممکن است بیش از آنکه بازتاب واقعیت باشد، ابزاری برای هدایت افکار عمومی و تصمیم‌گیران سیاسی باشد
