اصطلاحات بورس

ارزش بازار
ارزش بازار (Market Capitalization) به مجموع ارزش ریالی یا ارزی تمام سهام یک شرکت گفته می‌شود. این عدد از حاصل‌ضرب قیمت روز یک سهم در تعداد کل سهام منتشر شده آن شرکت به دست می‌آید. ارزش بازار یکی از معیارهای مهم برای سنجش اندازه و اهمیت یک شرکت در بازار سرمایه است. شرکت‌ها بر اساس ارزش بازار به سه دسته بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم می‌شوند. سرمایه‌گذاران اغلب با توجه به ارزش بازار تصمیم به سرمایه‌گذاری می‌گیرند، زیرا این شاخص می‌تواند نمایانگر ثبات، نقدشوندگی و پتانسیل رشد شرکت باشد. برای مثال، شرکتی با ارزش بازار بالا معمولاً مورد توجه نهادهای مالی بزرگ قرار دارد و تحلیل‌پذیری بیشتری دارد.

افشای اطلاعات یکی از مهم‌ترین اصول شفافیت در بازار سرمایه است. شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس موظف‌اند اطلاعات مهم و اثرگذار بر عملکرد مالی و وضعیت شرکت را به‌صورت عمومی منتشر کنند. این اطلاعات شامل گزارش‌های مالی فصلی و سالانه، تغییرات در ترکیب هیئت‌مدیره، افزایش سرمایه، قراردادهای مهم و سایر اخبار بااهمیت است. افشای اطلاعات به دو دسته افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف و گروه ب تقسیم می‌شود که گروه الف شامل مواردی است که بلافاصله باید منتشر شوند. هدف اصلی از افشای اطلاعات، فراهم آوردن زمینه‌ای برای

اوراق بهادار

اوراق بهادار یکی از اساسی‌ترین مفاهیم در بازار سرمایه است. به‌طور کلی، به هر نوع ابزار مالی که دارای ارزش قابل‌مبادله باشد و امکان خرید و فروش در بازارهای مالی را داشته باشد، اوراق بهادار گفته می‌شود. این اوراق می‌توانند مالکیت در یک شرکت (مانند سهام)، طلب از یک نهاد (مانند اوراق قرضه) یا مشارکت در یک پروژه (مانند اوراق مشارکت) را نشان دهند. هدف اصلی اوراق بهادار تأمین مالی برای شرکت‌ها و دولت‌ها و همچنین ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری برای افراد و نهادهاست. معاملات اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار یا بازارهای فرابورس انجام می‌شود و نظارت بر آنها توسط نهادهایی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می‌گیرد.

بورس اوراق بهادار
بازاری رسمی و سازمان‌یافته است که در آن خرید و فروش اوراق بهادار مانند سهام، اوراق مشارکت و اوراق قرضه انجام می‌شود. بورس به‌عنوان یک بستر برای جمع‌آوری سرمایه‌های خرد و هدایت آن‌ها به سمت فعالیت‌های مولد اقتصادی عمل می‌کند. در ایران، بورس اوراق بهادار تهران مهم‌ترین نهاد در این زمینه است که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند. مهم‌ترین ویژگی‌های بورس شفافیت، نقدشوندگی، قانون‌مندی و نظارت است. سرمایه‌گذاران با استفاده از بورس می‌توانند با ریسک کمتر و به‌صورت قانونی در شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کنند.

فرابورس نزدک آمریکا یا «NASDAQ» بزرگ‌­ترین بازار الکترونیک جهان در قلب آمریکا است. مقر اصلی بورس نزدک، در میدان تایمز شهر نیویورک است. NASDAQ مخفف عبارت «National Association of Securities Dealers Automated Quotations system» به معنی «سامانه اعلام قیمت خودکار انجمن ملی معامله‌گران اوراق بهادار» است. این بازار در ۸ فوریه ۱۹۷۱ توسط انجمن ملی معامله‌گران اوراق بهادار «NASD (National Association of Securities Dealers)» تأسیس شد و اولین بازار سهام الکترونیکی جهان نام گرفت. در ابتدای تاسیس، فقط یک کامپیوتر برای داده ‌های اطلاعاتی داشت و عملاً ارتباطی بین خریداران و فروشندگان برقرار نبود.این بازار باعث پایین آمدن سطح سپرده‌های بانکی شد. سیستم اینترنتی مبادلات ارزی نزدک جزو امن‌ترین سیستم‌های امنیتی به شمار می‌آید. نزدک دارای بیش از ۳۲۰۰ کمپانی شامل شرکت‌های ارتباطی، مخابراتی، حمل و نقل، خدمات مالی و … است. برخلاف بازار وال‌استریت و بورس نیویورک، بازار NASDAQ کاملاً الکترونیکی است. تا سال ۱۹۸۷، اکثر معاملات از طریق تلفن انجام می‌شد؛ اما در جریان حادثه اکتبر ۱۹۸۷ – اشاره به دوشنبه سیاه – کارگزاران به تلفن‌ها پاسخ نمی‌دادند و به همین دلیل، سیستم انجام دستورات کوچک که شیوه‌ای الکترونیکی برای وارد کردن معاملات معامله‌گران بود برقرار شد. نزدک بزرگ‌ترین بازار بورس معاملات آمریکا است. توجه داشته باشید که بازار بورس نزدک آمریکا با نیویورک متفاوت است. شاخص نزدک یک معیار برای سنجش واحدهای سهامی حاضر در این بازار است. به‌عبارتی می‌توان گفت که یک شاخص نزدک یک میانگین از عملکرد شرکت‌های حاضر در این بازار است که به‌صورت وزنی محاسبه می‌شود. از این شاخص به عنوان بزرگ‌ترین شاخص بازار الکترونیک جهان نیز نام می‌برند.

بازار بورس نزدک از لحاظ سرمایه‌گذاری دارای سه سطح مختلف است؛ که گروه‌ها و سرمایه‌ گذاران مختلف برحسب مقیاس در این سه سطح فعالیت می‌کنند:

1- بازار سرمایه (Capital)

2- بازار جهانی (Global)

3- بازار منتخب جهانی (Global Select)

به فرآیند ارائه سهام یک شرکت خصوصی به مردم با انتشار سهام جدید، عرضه اولیه سهام گفته می‌شود. در حقیقت، عرضه اولیه سهام زمانی است که یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام خود را به مردم عرضه می‌کند. شرکت‌ها با انتشار عمومی سهام، امکان جذب سرمایه موردنیاز خود را از طریق سرمایه‌گذاران عمومی پیدا می‌کنند. شرکت‌های نوپا (استارتاپ)، شرکت‌های در حال رشد یا کارآفرینانی که نیاز به بودجه دارند، معمولا مسیر IPO را برای جمع‌آوری سرمایه جهت پیشرفت‌های بعدی انتخاب می‌کنند.

تغییر نوع یک شرکت، از خصوصی به دولتی، می‌تواند زمان مهمی برای سرمایه‌گذاران خصوصی، جهت دستیابی کامل به سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود باشد. شرکت‌ها باید مطابق الزامات صرافی‌ها و کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC)، شرایط لازم را برای برگزاری عرضه اولیه داشته باشند. قبل از ایجاد IPO، کمیته‌ای از کارشناسان امور مالی و نظارتی باید تشکیل شود تا تمام فرآیندهای لازم را بررسی کند. شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه سهام، دوباره در آینده می‌توانند با عرضه مجدد سهام، سرمایه بیشتری جمع‌آوری کنند. در برخی از مواقع، ایجاد IPO می‌تواند اعتبار و شهرت شرکت را افزایش دهد. عرضه اولیه سهام ارز دیجیتال هم دقیقا چنین مفهومی دارد و برای جذب سرمایه به‌منظور انتشار یک ارز جدید استفاده می‌شود.

برای راه اندازی یک IPO، یک شرکت رمزنگاری باید با پذیره نویسان یا بانک های سرمایه گذاری که طرف هایی هستند که ازای دریافت هزینه ریسک ها را اندازه گیری می کنند، تعامل داشته باشد تا بتواند کوین های خود را به عرضه عمومی بگذارد. پس از IPO، دارایی های رمزنگاری شرکت در یک صرافی ارزهای دیجیتال معامله می شود، در نتیجه IPO اغلب به عنوان در اختیار عموم قرار دادن تفسیر می شود.

بورس کالا بازاری است که در آن، کالاهای مختلف خریدوفروش می‌شوند. البته هر کالایی در این بازار قابل معامله نیست و تنها کالاهایی که به شکل طبیعی پرورش پیدا می کنند و همچنین  کالاهایی در محیط شکل می گیرند و به طور ذاتی دارای ارزش هستند داد و ستد می شوند. کالاهای  اساسی مانند برنج، گندم، پنبه، و همچنین انواع فلزات گرانبها مانند طلا، نقره و پالادیوم و … معامله می‌شوند. عملکرد بازار بورس کالا شباهت زیادی به بازار بورس اوراق بهادار دارد و در این بازار نیز قوانین و مقررات خاصی تنظیم و اعمال ‌شده است. جدا از فلزات، کالاهایی که در بخش کشاورزی و صنعت و یا کالاهایی که در سایر بخش های تولیدی حائز اهمیت هستند، مانند نفت خام، مس و … نیز می تواند در بازار بورس کالا مورد داد و ستد قرار گیرند. 

می توان کالاها را در صرافی ها معامله کرد. در این صرافی ها سرمایه گذاران به شکل تیم هایی برای خرید و فروش و تجارت محصولات، تلاش می کنند تا از نوسانات قیمت ها در بازار و یا با توجه به نیاز لازم به محصول مشخص از معاملات سود کسب کنند. همچنین کالاها اغلب از طریق صندوق های قابل معامله در بورس ( ETF) معامله می شوند تا در معرض دید سرمایه گذاران و معامله گران قرار گیرد.

یک نهاد فدرال در ایالات متحده آمریکا است که در ۶ ژوئن ۱۹۳۴ به موجب بخش ۴ قانون بورس اوراق بهادار ۱۹۳۴ ایجاد شده‌ است. مسئولیت‌های اصلی این نهاد فدرال عبارتند از: اِعمال قوانین فدرال اوراق بهادار آمریکا، نظارت بر صنعت اوراق بهادار آمریکا، نظارت بر بورس‌های ملی سهام و اختیار معاملات آمریکا و نظارت بر دیگر بازارهای الکترونیکی اوراق بهادار در آمریکا.
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا علاوه بر قانون بورس اوراق بهادار ۱۹۳۴ که موجب ایجاد این نهاد شد بر اجرای دیگر قوانین مربوط به بازار اوراق بهادار آمریکا هم نظارت می‌کند. بعضی از این قوانین عبارتند از: قانون اوراق بهادار ۱۹۳۳، قانون عهدنامه امین ۱۹۳۹، قانون مشاوران سرمایه‌گذاری ۱۹۴۰، قانون ساربنز-آکسلی ۲۰۰۲ و قوانین و مقررات دیگر.

به عبارت دیگر کمیسیون بورس و اوراق بهادار کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) یک آژانس مستقل در ایالات متحده است که زیر نظر دولت فدرال فعالیت می کند. مسئولیت خاص و ویژه سازمان SEC در داخل ایالات متحده نظارت امور مالی و نظارت بر بازارها می باشد و به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر تقلب یا سوء استفاده عمل می کند. این امر شامل اجرای قوانین اوراق بهادار فدرال، پیشنهاد قوانین اوراق بهادار و تنظیم مبادلات سهام و اختیار معامله در ایالات متحده است. همچنین به عنوان یکی از مقامات نظارتی اولیه در ایالات متحده به همراه کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC)،SEC مسئول نظارت بر شرکت های عمومی می باشد.

معاملات نهانی (Insider Trading) از جمله معاملات غیرقانونی هستند که برای بازار سهام به عنوان یک تهدید آشکار شناخته شده اند. وجود این معاملات هنوز در بازارهای ارز دیجیتال و صرافی های غیرمتمرکز به طور کامل شناخته نشده است و به لحاظ قانونی به آن پرداخته نشده اما این احتمال وجود دارد که این بازار را نیز به خود آلوده کند. معاملات نهانی (Insider Trading) به عمل خرید و فروش اوراق بهادار و یا سهام یک شرکت دولتی بر مبنای اطلاعات غیر علنی اطلاق می شود. در بسیاری از کشورها، معاملاتی که مبتنی بر افشای اطلاعات داخلی شرکت هستند، به عنوان معاملات غیر قانونی شناخته شده اند. این معاملات در بازار ارزهای دیجیتال نیز صورت می گیرد، به این شکل که افراد می توانند اقدام به خرید و فروش رمز ارزها از طریق اطلاعات پروژه هایی کنند که به صورت عمومی منتشر نمی شوند. افراد تنها در صورتی می توانند از معاملات خود سود کسب کنند که قادر به شناسایی روندها باشند. البته محدودیت هایی نیز در آن زمان برای پیش بینی افراد درباره عملکرد سهام شرکت ها وجود دارد. برای اطمینان کامل از روندهای بازار، تنها راه حل، کسب اطلاعات از افراد داخل شرکت می باشد که به صورت عمومی منتشر نشده است. استفاده از اطلاعات خصوصی برای معامله یک دارایی در بازار، معامله نهانی نام دارد. دو روش برای طبقه بندی شخصی به عنوان افشاگر داخلی وجود دارد که در روش اول شخص از طریق فرد دیگری و یا خودش به اطلاعات حساس غیر عمومی یک شرکت دسترسی پیدا کند، این شخص افشاگر داخلی شناخته می شود. در روش دوم نیز در صورتی که فردی دارای بیش از 10 درصد از سهام شرکت باشد، مدیران شرکت تبدیل به افراد افشاگر داخلی می شوند.

در معاملات نهانی به دلیل این که یک معامله اطلاعاتی می باشد، برای انجام معاملات به بیش از یک نفر نیاز است. نهادهای دخیل در معاملات نهانی را به 3 دسته می توان تقسیم کرد. گاهی اوقات این نهادها با یکدیگر همپوشانی دارند.

1. شرکتی که اطلاعات مهم آن به خطر افتاده است و داده های اطلاعاتی و یا سایر دارایی های دیگر آن توسط افشاگر داخلی معامله می شود.

2. افشاگر داخلی که دارای اطلاعات محرمانه شرکت ها می باشد و سایر افراد می توانند از این اطلاعات به نفع خود استفاده کنند. این افراد می توانند اطلاعاتی را که در اختیار دارند فاش کنند.

3. دسته سوم نیز شخصی ست که اطلاعات محرمانه برای او فاش شده است. این افراد می توانند برای سرمایه گذاری از این اطلاعات استفاده کنند. در واقع دسته سوم همان سرمایه گذاران هستند.طبق تعریف کمیسیون SEC، خرید یا فروش اوراق بهادار برخلاف روابط اعتماد و اطمینان و وظیفه امانتداری، نوعی از معاملات نهانی غیر قانونی می باشند که بر اساس اطلاعات مادی و غیر عمومی در مورد اوراق بهادار می باشند. معاملات نهانی به دلیل مزیت ناعادلانه ای که برای برخی از افراد ایجاد می کند و به افشاگران داخلی امکان تاثیر گذاشتن بر سهام شرکت به صورت مصنوعی را می دهد، یک معامله غیر قانونی تلقی می شوند.