جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل که از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵) آغاز شد و با آتش‌بس شکننده‌ای در ۳ تیر ۱۴۰۴ به پایان رسید، اثراتی عمیق بر اقتصاد ایران برجای گذاشت. این درگیری که شامل حملات هوایی گسترده اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران و پاسخ‌های موشکی ایران بود، اقتصاد کشور را با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه کرد. خسارات زیرساختی، کاهش ارزش ریال و خروج سرمایه از بورس تهران تنها بخشی از پیامدهای این جنگ کوتاه‌مدت و پرهزینه بودند. بااین‌حال، دوران پساجنگ فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی که پتانسیل رشد و بازسازی دارند، ایجاد کرده است.
ازاین‌رو، در این مطلب، به بررسی صنایع و دارایی‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری ایرانیان در دوران پس از جنگ ایران و اسرائیل می‌پردازیم و با بررسی زمینه اقتصادی پساجنگ، چالش‌های کلیدی و فرصت‌های کلی را برای سرمایه‌گذاری مطرح خواهیم کرد.
زمینه اقتصادی پس از جنگ
جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل که به آتش‌بس منجر شد، اقتصاد ایران را در شرایطی شکننده قرار داد. این درگیری خساراتی را به زیرساخت‌های ایران، از جمله تأسیسات هسته‌ای نطنز، فردو و اصفهان، وارد کرد. علاوه‌بر آن، ترور چندین فرمانده ارشد نظامی و دانشمند هسته‌ای، مانند محمد باقری و حسین سلامی، به‌همراه کشته‌شدن حداقل ۶۱۰ غیرنظامی و زخمی‌شدن بیش از ۴,۷۰۰ نفر، اثرات روانی و اجتماعی عمیقی بر جامعه ایران گذاشت.
از منظر اقتصادی، این جنگ پیامدهای زیر را به‌همراه داشت:
۱. کاهش ارزش ریال: ارزش ریال، علی‌رغم تعطیل‌شدن فوری بازارهای آنلاین، به بیش از ۹۰۰,۰۰۰ ریال در برابر دلار رسید که نشان‌دهنده سقوط بی‌سابقه ارزش پول ملی بود. این کاهش ارزش، هزینه‌های وارداتی را افزایش داد و و تورم را تشدید کرد.
۲. سقوط بورس تهران: بورس تهران پس از بازگشایی در پایان جنگ، سقوطی بیش از ۶۲,۰۰۰ واحدی را تجربه کرد که به خروج میلیاردها تومان سرمایه حقیقی منجر شد. این امر اعتماد سرمایه‌گذاران را به‌شدت تضعیف کرد.
۳. خسارات زیرساختی: تخریب تأسیسات کلیدی، از جمله کارخانه‌های تولید مواد اولیه موشکی و زیرساخت‌های انرژی، نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم برای بازسازی را ایجاد کرده است. برآوردهای اولیه برخی از کارشناسان نشان می‌دهند که ایران برای بازسازی زیرساخت‌های خود به بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار نیاز دارد.
۴. فرار مغزها و سرمایه: جنگ و نااطمینانی‌های سیاسی به مهاجرت گسترده نخبگان و خروج سرمایه از کشور دامن زده که توانایی ایران را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی کاهش داده است.
بااین‌حال، آتش‌بس شکننده و تلاش‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها، به‌همراه حمایت چین و روسیه از ایران، فرصت‌هایی برای بهبود شرایط اقتصادی ایجاد کرده است. سرمایه‌گذاران ایرانی که با محدودیت‌های تحریم و نوسانات ارزی مواجه‌اند، باید با دقت فرصت‌های موجود را شناسایی کنند.
چالش‌های سرمایه‌گذاری در دوران پساجنگ
سرمایه‌گذاری در ایران پس از جنگ با چالش‌های متعددی همراه است که باید در هر استراتژی سرمایه‌گذاری مد نظر قرار گیرند:
۱. نااطمینانی ژئوپلیتیکی: گزارش‌های آسیانیوز در ژوئیه ۲۰۲۵ نشان می‌دهند که هردو طرف درحال تجدید قوا هستند و احتمال ازسرگیری درگیری‌ها وجود دارد. این نااطمینانی می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت را با ریسک مواجه کند.
۲. تحریم‌های بین‌المللی: تحریم‌های چنددهه‌ای، به‌ویژه از سوی ایالات متحده، دسترسی ایران را به بازارهای جهانی و ارز خارجی محدود کرده است. به‌گفته منابع بین‌المللی، این تحریم‌ها بین ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران را در یک دهه گذشته کاهش داده‌اند.
۳. تورم و بی‌ثباتی ارزی: تورم بالا و کاهش ارزش ریال، قدرت خرید سرمایه‌گذاران داخلی را کاهش داده و ریسک سرمایه‌گذاری را در دارایی‌های ریالی بالا برده است.
۴. محدودیت‌های نقدینگی: خروج سرمایه از بورس و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران، نقدینگی در بازارهای مالی ایران را کاهش داده است. این امر سرمایه‌گذاری را در بخش‌هایی مانند سهام شرکت‌ها دشوارتر می‌کند.
فرصت‌های کلی برای سرمایه‌گذاری
با وجود چالش‌ها، دوران پساجنگ فرصت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی ایجاد کرده است که از بازسازی و نیازهای فوری جامعه سود می‌برند:
۱. بازسازی زیرساخت‌ها: نیاز به بازسازی تأسیسات تخریب‌شده، مانند کارخانه‌های صنعتی و زیرساخت‌های انرژی، تقاضا را برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های ساخت‌وساز، مصالح ساختمانی و فناوری‌های مرتبط افزایش داده است.
۲. تقاضای کالاهای ضروری: به‌گزارش خبرگزاری‌های داخلی، اصناف عرضه‌کننده کالاهای ضروری، مانند سوپرمارکت‌ها، در دوران جنگ نقشی کلیدی در حفظ آرامش اجتماعی داشتند. این بخش‌ها همچنان تقاضای پایداری دارند.
۳. دارایی‌های امن: افزایش قیمت طلا به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاری، ۱.۵درصد در طول جنگ، نشان‌دهنده جذابیت دارایی‌های مقاوم در برابر نوسانات ارزی است.
۴. صنایع دفاعی و سایبری: سرمایه‌گذاری ایران در تسلیحات نامتقارن، مانند پهپادها و موشک‌های بالستیک و توسعه توان سایبری، مانند گروه‌های هکری، نشان‌دهنده پتانسیل رشد در این بخش‌ها است.
صنایع و دارایی‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری
دوران پس از جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، اقتصاد کشور را در موقعیتی حساس قرار داده است. با وجود چالش‌هایی مانند تورم بالا، کاهش ارزش ریال و نااطمینانی ژئوپلیتیکی، بخش‌هایی از اقتصاد ایران به‌دلیل نیاز به بازسازی و تقاضای پایدار، فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذابی ارائه می‌دهند. این بخش به شناسایی صنایع و دارایی‌های مناسب برای سرمایه‌گذاران ایرانی در این دوران می‌پردازد؛ با تمرکز بر تحلیل فاندامنتال و داده‌های به‌روز از منابع معتبر، مانند گزارش‌های اقتصادی و رسانه‌های بین‌المللی.
ساخت‌وساز و مصالح ساختمانی
تخریب زیرساخت‌های کلیدی ایران، ازجمله تأسیسات صنعتی، نیروگاه‌ها و مناطق شهری در استان‌های خوزستان و تهران، نیاز فوری به بازسازی ایجاد کرد. به‌گزارش شبکه اقتصاد در ژوئیه ۲۰۲۵، دولت ایران برنامه‌ای برای تخصیص بودجه‌ای معادل ۲۰۰ همت (هزار میلیارد تومان) برای بازسازی زیرساخت‌ها اعلام کرده است. این امر تقاضا برای مصالح ساختمانی را مانند سیمان، فولاد و بتن افزایش می‌دهد.
- فرصت‌ها: شرکت‌های بورسی مانند سیمان تهران (سشمال) و فولاد مبارکه (فولاد) در ماه‌های اخیر شاهد افزایش تقاضا برای محصولات خود بوده‌اند. سرمایه‌گذاری در سهام این شرکت‌ها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مرتبط با بخش ساخت‌وساز می‌تواند بازدهی مناسبی داشته باشد.
- ریسک‌ها: محدودیت‌های تأمین مواد اولیه به‌دلیل تحریم‌ها و نوسانات ارزی ممکن است هزینه‌های تولید را افزایش دهد. سرمایه‌گذاران باید شرکت‌هایی را با زنجیره تأمین پایدار انتخاب کنند.
انرژی و زیرساخت‌های سبز
حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی ایران، ازجمله پالایشگاه‌های نفت و نیروگاه‌های برق، آسیب‌های قابل توجهی به زیرساخت‌های انرژی کشور وارد کرده است. به‌طور همزمان، فشارهای بین‌المللی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد می‌کند.
- فرصت‌ها: شرکت‌های فعال در حوزه انرژی خورشیدی و بادی، مانند مپنا (رمپنا) که در تولید توربین‌های بادی و تجهیزات نیروگاهی فعالیت دارد، می‌توانند از پروژه‌های بازسازی و توسعه انرژی پاک سود ببرند. علاوه‌بر این، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های انرژی یا اوراق مشارکت پروژه‌های زیرساختی می‌تواند گزینه‌ای کم‌ریسک باشد.
- ریسک‌ها: کمبود ارز خارجی برای واردات تجهیزات و فناوری‌های پیشرفته می‌تواند سرعت اجرای پروژه‌های انرژی را کاهش دهد.
صنایع غذایی و کالاهای ضروری
جنگ ۱۲روزه باعث اختلال در زنجیره تأمین مواد غذایی و افزایش تقاضا برای کالاهای ضروری شد. به‌گزارش منابع خبری، سوپرمارکت‌ها و شرکت‌های تولید مواد غذایی، مانند گروه صنعتی مینو، نقش کلیدی در حفظ ثبات اجتماعی ایفا کردند.
- فرصت‌ها: سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی حوزه مواد غذایی، مانند زر ماکارون (غزر) یا لبنیات پگاه (غپگاه)، به‌دلیل تقاضای پایدار و مقاومت در برابر نوسانات اقتصادی، مناسب است. همچنین، صندوق‌های کالایی مرتبط با محصولات کشاورزی می‌توانند بازدهی خوبی ارائه دهند.
- ریسک‌ها: افزایش هزینه‌های تولید به‌دلیل تورم و وابستگی به واردات مواد اولیه ممکن است سودآوری این شرکت‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد.
صنایع دفاعی و سایبری
جنگ اخیر نشان داد که ایران بر تسلیحات نامتقارن، مانند پهپادها و موشک‌های بالستیک و توان سایبری خود سرمایه‌گذاری قابل توجهی کرده است. به گزارش ویکی‌پدیا، گروه‌های سایبری، مانند APT34 و APT35 در حملات سایبری علیه زیرساخت‌های اسرائیل نقش داشتند. این امر تقاضا برای فناوری‌های دفاعی و سایبری را افزایش داده است.
فرصت‌ها: شرکت‌های داخلی فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (فناوری)، مانند صاایران، می‌توانند از قراردادهای دولتی برای توسعه توان سایبری و دفاعی بهره‌مند شوند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های فناوری یا سهام شرکت‌های مرتبط با این حوزه می‌تواند سودآور باشد.
ریسک‌ها: تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت دسترسی به فناوری‌های پیشرفته ممکن است از سرعت توسعه این بخش بکاهد.
دارایی‌های امن برای سرمایه‌گذاری
در شرایط بی‌ثباتی ارزی و تورم بالا، سرمایه‌گذاران ایرانی به‌دنبال دارایی‌هایی هستند که ارزش سرمایه آن‌ها را حفظ کند.
طلا و سکه
در ژوئیه ۲۰۲۵، قیمت طلا در طول جنگ ۱.۵درصد افزایش یافت و پس از آتش‌بس نیز به‌دلیل نااطمینانی‌های ژئوپلیتیکی، همچنان روند صعودی خود را حفظ کرد. طلا به‌عنوان یک پناهگاه امن، گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران ایرانی است که به‌دنبال محافظت از دارایی‌های خود در برابر کاهش ارزش ریال هستند.
- فرصت‌ها: خرید سکه بهار آزادی یا صندوق‌های طلا در بورس، مانند صندوق طلای کهربا (طلا)، می‌تواند ریسک نوسانات ارزی را کاهش دهد.
- ریسک‌ها: نوسانات جهانی قیمت طلا و هزینه‌های نگهداری ممکن است بازدهی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
ارزهای خارجی
با توجه به کاهش ارزش ریال در برابر دلار، ارزهای خارجی مانند دلار و یورو همچنان گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری هستند. بااین‌حال، محدودیت‌های دسترسی به ارز به‌دلیل تحریم‌ها و ریسک‌های قانونی، این گزینه را چالش‌برانگیز می‌کند.
- فرصت‌ها: سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ازطریق صندوق‌های ارزی یا دارایی‌های مرتبط با ارز، مانند سهام شرکت‌های صادراتی، می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.
- ریسک‌ها: ریسک‌های قانونی و نوسانات بازار ارز غیررسمی می‌تواند سرمایه‌گذاری مستقیم را خطرناک کند.
املاک و مستغلات
بازار املاک، به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران و اصفهان، به‌دلیل تقاضای پایدار و کمبود عرضه، همچنان جذاب است. بااین‌حال، نقدینگی پایین این بازار و افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز، سرمایه‌گذاری را دشوار کرده است.
استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و توصیه‌های عملی
دوران پس از جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، با وجود چالش‌هایی مانند تورم بالا، کاهش ارزش ریال و نااطمینانی ژئوپلیتیکی، فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران ایجاد کرده است. از بازسازی زیرساخت‌ها گرفته تا تقاضای پایدار برای کالاهای ضروری و دارایی‌های امن، سرمایه‌گذاران ایرانی می‌توانند با اتخاذ استراتژی‌های مناسب، از این شرایط بهره‌مند شوند. به همین خاطر، در این بخش، به ارائه استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و توصیه‌های عملی برای سرمایه‌گذاران ایرانی خواهیم پرداخت.
تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاری
در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی و ارزی، تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاری برای کاهش ریسک ضروری است. سرمایه‌گذاران باید ترکیبی از دارایی‌های ریالی و غیرریالی را مانند سهام شرکت‌های بورسی، طلا و دارایی‌های مرتبط با ارز خارجی، در نظر بگیرند.
- توصیه عملی: تخصیص ۳۰درصد از پرتفوی به سهام شرکت‌های فعال در بخش‌های ساخت‌وساز و مواد غذایی (مانند سیمان تهران و زر ماکارون)، ۳۰درصد به صندوق‌های طلا (مانند صندوق طلای کهربا)، ۲۰درصد به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بخش انرژی (مانند صندوق‌های مرتبط با مپنا) و ۲۰درصد به نقدینگی برای استفاده از فرصت‌های کوتاه‌مدت می‌تواند مفید باشد. این ترکیب ریسک را کاهش می‌دهد و بازدهی را بهینه می‌کند.
- ریسک‌ها: نوسانات بازار بورس و محدودیت‌های نقدینگی ممکن است بازدهی کوتاه‌مدت را تحت‌تأثیر قرار دهد. سرمایه‌گذاران باید افق زمانی بلندمدت (حداقل ۱۲ ماه) را در نظر بگیرند.
تمرکز بر دارایی‌های امن
با توجه به کاهش ارزش ریال در برابر دلار، دارایی‌های امن مانند طلا و سکه به‌عنوان محافظ ارزش سرمایه در برابر تورم و نوسانات ارزی توصیه می‌شوند.
- توصیه عملی: خرید سکه بهار آزادی یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا در بورس تهران که نقدشوندگی بالاتری نسبت به طلای فیزیکی دارند، گزینه‌ای مناسب است. همچنین، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در دارایی‌های ارزی ازطریق سهام شرکت‌های صادراتی، مانند پتروشیمی‌ها (مثل پتروشیمی زاگرس)، می‌تواند جایگزینی برای نگهداری ارز خارجی باشد.
- ریسک‌ها: نوسانات جهانی قیمت طلا و محدودیت‌های قانونی در معاملات ارزی می‌توانند چالش‌هایی ایجاد کنند. سرمایه‌گذاران باید از معاملات غیررسمی بپرهیزند.
سرمایه‌گذاری در بخش‌های مرتبط با بازسازی
نیاز به بازسازی زیرساخت‌های تخریب‌شده در جنگ، فرصت‌هایی در بخش‌های ساخت‌وساز، مصالح ساختمانی و انرژی ایجاد کرد. همچنین، بودجه ۲۰۰ همت دولت برای بازسازی، تقاضا را برای شرکت‌های این حوزه افزایش داده است.
- توصیه عملی: سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه (فولاد) و مپنا (رمپنا) یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مرتبط با زیرساخت‌ها مناسب است. همچنین، اوراق مشارکت دولتی برای پروژه‌های بازسازی می‌تواند گزینه‌ای کم‌ریسک باشد.
- ریسک‌ها: تأخیر در اجرای پروژه‌های دولتی و محدودیت‌های تأمین مالی ممکن است بازدهی را به تأخیر بیندازد.
- فرصت‌ها: سرمایه‌گذاری در زمین‌های حاشیه شهرها یا پروژه‌های بازسازی مناطق آسیب‌دیده می‌تواند بازدهی بلندمدت داشته باشد.
- ریسک‌ها: کاهش قدرت خرید و رکود در بازار مسکن ممکن است نقدشوندگی را کاهش دهد.
استفاده از ابزارهای مالی بورسی
بورس تهران، با وجود سقوط ۶۲,۰۰۰ واحدی پس از جنگ، همچنان بستری برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مقاوم مانند مواد غذایی و فناوری ارائه می‌دهد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETFها می‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری مستقیم را در سهام کاهش دهند.
- توصیه عملی: سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی با تمرکز بر صنایع دفاعی و سایبری (مانند صاایران) یا صندوق‌های کالایی مرتبط با محصولات کشاورزی می‌تواند بازدهی مناسبی داشته باشد. همچنین، استفاده از تحلیل تکنیکال و فاندامنتال برای شناسایی نقاط ورود مناسب در بازار ضروری است.
- ریسک‌ها: کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و خروج نقدینگی از بورس می‌تواند نوسانات کوتاه‌مدت را افزایش دهد.
توصیه‌های عملی برای سرمایه‌گذاران ایرانی
در ادامه، توصیه‌هایی را به سرمایه‌گذاران ایرانی ارائه می‌دهیم تا در دوران پس از جنگ مورد استفاده قرار دهند.
مدیریت ریسک با افق زمانی مشخص
با توجه به نااطمینانی‌های ژئوپلیتیکی، سرمایه‌گذاران باید افق زمانی سرمایه‌گذاری خود را (کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا بلندمدت) مشخص کنند. برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، بخش‌های ساخت‌وساز و انرژی مناسب هستند؛ درحالی‌که برای کوتاه‌مدت، طلا و صندوق‌های بورسی کم‌ریسک توصیه می‌شوند.
پایش اخبار و تحولات جهانی
تحولات دیپلماتیک، مانند مذاکرات آتش‌بس یا تغییرات در تحریم‌ها، می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر بازارهای ایران داشته باشند. به‌گزارش برخی از منابع خبری-تحلیلی، مذاکرات با میانجی‌گری چین و روسیه ممکن است به کاهش فشار تحریم‌ها منجر شود. این امر می‌تواند بازارهای داخلی را تقویت کند. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید پیگیر منابع خبری معتبر باشند.
مشاوره با متخصصان مالی
در شرایط پیچیده اقتصادی، مشاوره با تحلیلگران مالی و استفاده از خدمات کارگزاری‌های معتبر، مانند دلتا اف‌ایکس، می‌تواند به تصمیم‌گیری آگاهانه کمک کند. در این زمینه، تحلیلگران می‌توانند نقاط ورود و خروج مناسب را در بازار شناسایی کنند.
اجتناب از تصمیم‌گیری‌های احساسی
نوسانات بازار و اخبار جنگ ممکن است به تصمیم‌گیری‌های احساسی منجر شود. سرمایه‌گذاران باید استراتژی مشخصی داشته باشند و از شتابزدگی در خرید یا فروش دارایی‌ها پرهیز کنند.
چشم‌انداز بازار در دوران پساجنگ
از منظر فاندامنتال، اقتصاد ایران در دوران پساجنگ با ترکیبی از چالش‌ها و فرصت‌ها مواجه است. رشد تقاضا برای بازسازی زیرساخت‌ها و کالاهای ضروری، همراه با افزایش قیمت دارایی‌های امن مانند طلا، فرصت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند. بااین‌حال، نااطمینانی ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های تحریم، ریسک‌های قابل توجهی به‌همراه دارند. به‌گزارش بلومبرگ، اقتصاد ایران در صورت ثبات سیاسی و کاهش فشارهای بین‌المللی، می‌تواند در میان‌مدت (۳ تا ۵ سال) به رشد اقتصادی ۴ تا ۵درصدی دست یابد؛ به‌ویژه با حمایت چین و روسیه در پروژه‌های زیرساختی.
سخن پایانی
دوران پس از جنگ ایران و اسرائیل، با وجود چالش‌های اقتصادی مانند تورم، کاهش ارزش ریال و خروج سرمایه، فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های ساخت‌وساز، انرژی، صنایع غذایی و فناوری‌های دفاعی و سایبری فراهم کرده است. دارایی‌های امن مانند طلا و سهام شرکت‌های صادراتی نیز می‌توانند به حفظ ارزش سرمایه کمک کنند. سرمایه‌گذاران ایرانی باید با تنوع‌بخشی به پرتفوی، مدیریت ریسک و پایش تحولات بازار، استراتژی‌های هوشمندانه‌ای اتخاذ کنند. در نهایت، موفقیت در سرمایه‌گذاری در این دوران به تحلیل دقیق، صبر و استفاده از مشاوره‌های حرفه‌ای بستگی دارد. با برنامه‌ریزی مناسب، سرمایه‌گذاران می‌توانند از فرصت‌های این دوره بهره‌مند شوند و در عین حال، ریسک‌های ناشی از بی‌ثباتی را به حداقل برسانند.
