مهم‌ترین رویداد هفته گذشته، برگزاری هفتادونهمین مجمع جهانی سازمان ملل متحد بود. جنگ‌های شکل‌گرفته در اوکراین، سودان و خاورمیانه و همچنین، تنش‌های موجود بین ابرقدرت‌ها و تأخیر در دستیابی به توسعه پایدار مجمع امسال را نسبت به سال‌های گذشته متفاوت می‌کردند و بر سخنرانی‌های رهبران جهان سایه می‌افکندند. ازاین‌رو، ابرهای تیره‌ای در افق جهانی به چشم می‌خورند که اهمیت این مجمع را دوچندان می‌کنند. علاوه‌بر آن، برگزاری «اجلاس سران آینده» (SOTF)، پیش از مجمع جهانی، باعث می‌شود تا به کارایی سازمان ملل برای آینده بشریت نگاهی عمیق‌تر داشته باشیم. ازاین‌رو، در این مطلب، به بررسی هفتادونهمین مجمع جهانی سازمان ملل خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب:
مجمع جهانی سازمان ملل و تأثیر آن بر بازارهای مالی
مجمع عمومی سازمان ملل به‌عنوان یکی مهم‌ترین نهادهای بین‌المللی، همیشه تأثیرات زیادی بر تغییرات بازارهای مالی و اقتصاد جهانی داشته است. خصوصاً در بحران‌های اقتصادی و چالش‌های جهانی، این تأثیرات چشم‌گیرتر هستند. برخی از مهم‌ترین اثرگذاری‌هایی اقتصادی مجمع را در ادامه بررسی می‌کنیم.
تأسیس و هدف‌گذاری
سازمان ملل در سال 1945 تأسیس شد و هدف آن حفظ صلح و امنیت بین‌المللی بود. این نهاد با ایجاد بستری برای همکاری‌های بین‌المللی، تأثیری مستقیم بر تنظیم بازارهای مالی گذاشت. از آن زمان، سازمان ملل به‌عنوان یک نهاد نظارتی و مشورتی عمل کرده و در تلاش بوده است تا از بروز بحران‌های مالی جلوگیری کند.
بحران نفتی ۱۹۷۳
یکی از شواهد تاریخی تأثیر مجمع جهانی سازمان ملل، مربوط به بحران نفتی سال 1973 است. در این سال، کشورهای تولیدکننده نفت به‌رهبری اوپک، قیمت آن را به‌طور ناگهانی افزایش دادند. سازمان ملل در این بحران نقش میانجی را ایفا کرد و با برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های بین‌المللی، سعی در کاهش تنش‌ها و ایجاد ثبات در بازارهای جهانی داشت.
بحران مالی جهانی ۲۰۰۸
در سال 2008، بحران مالی جهانی تأثیراتی عمیق بر اقتصادهای مختلف و بازارهای مالی داشت. سازمان ملل با توجه به این بحران، گزارش‌هایی را منتشر کرد و به کشورهای عضو توصیه‌هایی در خصوص اصلاحات اقتصادی و مالی ارائه داد. این اقدامات به کاهش اثرات منفی بحران بر بازارهای مالی کمک کرد.
سخنرانی باراک اوباما ۲۰۱۳
در سال 2013، باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، در مجمع عمومی سازمان ملل درباره حل بحران سوریه و اهمیت دیپلماسی سخنرانی کرد. این سخنرانی موجب افزایش امید به صلح و بهبود وضعیت بازار نفت شد. در نتیجه این سخنرانی، قیمت نفت به‌شکلی قابل توجه کاهش یافت.
توافق‌نامه پاریس ۲۰۱۵
در مجمع عمومی سال ۲۰۱۵، رهبران جهان به «توافق‌نامه پاریس» مبنی بر مقابله با تغییرات اقلیمی رأی دادند. این توافق به سرمایه‌گذاری‌های پایدار و بازارهای مالی سبز کمک کرد و به‌نوبه خود موجب افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در انرژی‌های تجدیدپذیر شد.
سخنرانی دونالد ترامپ ۲۰۱۸
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، در سال ۲۰۱۸، در مجمع عمومی سازمان ملل درباره خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران و بازگرداندن تحریم‌ها صحبت کرد. سخنان ترامپ افزایش قیمت نفت را در پی داشت. همچنین، در روزهای بعد، نوسانات زیادی در بازارهای مالی مشاهده شدند.
سخنرانی آنتونیو گوترش ۲۰۲۰
در سپتامبر 2020، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در مجمع عمومی درباره بحران COVID-19 و نیاز به همکاری جهانی برای واکسیناسیون و حمایت اقتصادی سخنرانی کرد. این رویکرد موجب افزایش اعتماد به بازارهای مالی و بهبود شاخص‌های بورس در چندین کشور شد.
در مجمع هفتادونهم چه گذشت؟
این هفته، مملو از سخنرانی‌هایی بود که خواستار آتش‌بس در لبنان و غزه شدند. بااین‌حال، برخی از رهبران جهان به نکاتی دیگر نیز اشاره داشتند.
تمرکز اصلی بر مخالفت با جنگ
در اغلب سخنرانی‌ها، درخواست از اسرائیل برای توقف جنگ در غزه و عقب‌نشینی از درگیری فزاینده در لبنان به چشم می‌خورد. حتی دقیقاً دو سخنران قبل از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، رویکردی انتقادی نسبت به حملات این رژیم داشتند. رابرت گلوب، نخست‌وزیر اسلوونی، در پایان سخنرانی‌اش، بر تریبون کوبید و گفت: «نتانیاهو! همین حالا این جنگ را تمام کن.»
همچنین، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، خطاب به دولت اسرائیل، گفت: «این فقط یک درگیری نیست؛ [بلکه] کشتار سیستماتیک مردم بی‌گناه فلسطین است.» سخنان شریف با استقبال گسترده از سوی حضار مواجه شد.
بااین‌وجود، پس از زنده‌شدن امیدها به آتش‌بس در غزه و لبنان، نشست مجمع جهانی سازمان ملل در روز جمعه با واقعیتی تلخ روبه‌رو شد. نتانیاهو که در ابتدا قصد سخنرانی نداشت، با صحبت‌های صبح‌گاهی خود، به‌طور کامل ایده توقف درگیری‌ها را رد کرد. او گفت که برنامه‌ای برای شرکت در نشست امسال نداشته؛ چراکه کشورش درحال جنگ است؛ اما «بعد از شنیدن دروغ‌ها و تهمت‌هایی که بسیاری از سخنرانان در این تریبون به کشورم وارد کردند، تصمیم گرفتم به اینجا بیایم و صحبت کنم.»
او افزود که ملتش تا رسیدن به اهداف خود در امتداد خط مرزی لبنان و تحقیر حزب‌الله به پیشروی ادامه خواهد داد و دیگر شلیک‌های روزانه موشک را از این منطقه تحمل نخواهد کرد. اندکی پس از سخنرانی او، ارتش اسرائیل اعلام کرد که حمله‌ای به پایگاه حزب‌الله در بیروت انجام داده که انفجارهایی مهیب را در پی داشته است. ساعاتی بعد نیز خبر کشته‌شدن سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، به گوش رسید.
تأکید پزشکیان بر صلح و اقتصاد
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، برای اولین‌بار در مجمع جهانی سازمان ملل حضور یافت. او در ابتدای سخنرانی‌اش، به بحران غزه اشاره کرد: «جامعه جهانی باید فوراً خشونت را متوقف کند و هرچه زودتر آتش‌بسی دائمی برقرار گردد و وحشی‌گری دیوانه‌وار اسرائیل در لبنان، پیش از آنکه منطقه و جهان را به آتش بکشاند، متوقف شود. پیشنهاد می‌کنیم که تمامی مردم فلسطین، چه کسانی که اکنون در سرزمین مادری‌شان حضور دارند و چه آن‌هایی که مجبور به ترک خانه و کاشانه شده‌اند، در یک همه‌پرسی سراسری، آینده خود را تعیین کنند. ما معتقدیم با چنین سازوکاری می‌توان به صلحی پایدار رسید.»
به‌این‌ترتیب، پزشکیان صحبت‌های خود را پیرامون وعده صلح آغاز کرد و در ادامه از همسایگان خواست: «اول اینکه بپذیریم همسایه هستیم و به‌لطف همسایگی همواره در کنار هم باقی خواهیم ماند. برون‌سپاری امنیت به کشورهای فرامنطقه‌ای به‌سود هیچ‌یک از ما نیست.»
سپس، او به‌سراغ مسائل اقتصادی رفت و آمادگی خود را برای احیای برجام به‌این‌صورت ابراز کرد: «خروج یک‌جانبه ترامپ از برجام، نشان‌گر دیدگاه تهدیدمحور در عرصه سیاسی و نگاه قدرت‌محور در عرصه اقتصادی بود. تحریم‌های یک‌جانبه مردم را هدف قرار داده و در پی نابودی بنیان‌های اقتصادی ایران است. ما آماده تعامل با اعضای برجام هستیم. اگر تعهدات برجامی به‌طور کامل و با حسن‌نیت اجرا شود، می‌توان در مورد دیگر مسائل هم وارد گفت‌وگو شد.»
بایدن و حمایت از اوکراین
جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سخنان خود را با تأکید بر منشور سازمان ملل و هم‌پیمانی برای ایستادگی در برابر تجاوز آغاز کرد. در ادامه، او با اشاره به ناکامی ولادیمیر پوتین در دستیابی به هدفش از نابودی اوکراین، از همه مردم دنیا خواست که از اوکراینی‌ها حمایت کنند.
علاوه‌بر آن، بایدن در مورد رقابت اقتصادی با چین گفت: «ما همچنین هم‌زمان با تلاش برای مدیریت مسئولانه رقابت با چین، باید از اصول‌مان نیز دفاع کنیم تا مسیر به‌سوی درگیری منحرف نشود. ما برای همکاری در زمینه چالش‌های فوری به‌نفع مردم خودمان و مردم همه‌جا آماده‌ایم. ما به‌تازگی همکاری با چین را با هدف متوقف‌کردن جریان مواد مخدر صنعتی مرگبار از سر گرفته‌ایم. من قدردان این همکاری هستم.»
در نهایت، بایدن درباره وضعیت غیرنظامیان در حملات اسرائیل و حماس ابراز ناراحتی کرد و افزود: «من، به‌همراه قطر و مصر، یک توافق آتش‌بس و مبادله گروگان‌ها را ارائه کردم. شورای امنیت سازمان ملل متحد از آن پشتیبانی کرده است. اکنون زمان آن رسیده که طرف‌های درگیر مفاد آن را نهایی کنند و این جنگ را به پایان برسانند.»
وعده دموکراسی
در مجمع این هفته، قاسم مجالیوا، نخست‌وزیر تانزانیا، متعهد شد که کشورش از دموکراسی و حقوق بشر پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده حمایت کند. در واقع، این اظهار نظر به درگیری‌های سیاسی داخلی تانزانیا مربوط بود. در اوایل سپتامبر، یکی از مقامات حزب اپوزیسیون این کشور کشته و دو رهبر اصلی این حزب نیز در هنگام سازماندهی جوانان برای اعتراض به قتل و دستگیری مقامات، دستگیر شدند. رئیس‌جمهور تانزانیا، ساما سولوهو نیز کشتار مقامات اپوزیسیون را محکوم کرده و وعده رسیدگی به این پرونده را داده است.
سیاست شاعرانه
درحالی‌که پاکستان در تلاش برای عبور از بحران اقتصادی است، شهباز شریف سخنان خود را با ۱ شعر از شاعر آمریکایی، ادگار آ. گست، آغاز کرد:
«وقتی اوضاع به‌هم می‌ریزد
آن‌گونه که گاهی پیش می‌آید
وقتی راهی که در پیش گرفته‌اید به نظر همه‌اش سراشیبی است
و منابع مالی اندک و بدهی‌ها فراوان باشند
استراحت کنید اگر لازم است؛ اما هرگز تسلیم نشوید.»
او با ذکر این شعر به مجمع گفت که چگونه در برابر سختی‌ها می‌ایستد و با دلهره‌آورترین چالش‌ها مواجه می‌شود.
سخن پایانی؛ پیامدهای مجمع هفتادونهم
بااینکه در هفته گذشته، مناقشات و درگیری‌ها در خاورمیانه بالا گرفت، اما بورس تهران روزهای خوبی را پشت‌سر گذاشت. در این هفته، شاخص بورس با ۲.۷ درصد رشد مواجه شد. همچنین، سخنرانی دکتر پزشکیان در مجمع جهانی سازمان ملل، امیدها را به گشایش اقتصادی بیشتر کرد و نشان‌دهنده آمادگی دولت برای رفع تحریم‌ها بود. ازاین‌رو، نرخ نیمایی نیز افزایش یافت که حاکی از حمایت دولت برای اصلاح متغیرهای کلان اقتصادی است.
بااین‌وجود، توجه فعالان بازار بیشتر به اخبار لبنان جلب شده. همچنین، انتشار خبرهای مربوط به برگزاری جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی مجلس و کشته‌شدن سیدحسن نصرالله، نگرانی‌های زیادی را در فعالان بازار سرمایه ایجاد کرده است. بنابراین، باید صبر کنیم و ببینیم که آینده مناقشات به چه سویی پیش می‌رود و بازار سرمایه چه واکنشی را به این رویدادها نشان خواهد داد.
