در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۲۵، رهبران اتحادیه اروپا در بروکسل، برای یک نشست اضطراری گردهم آمدند تا به بررسی و تحلیل تحولات نظامی و امنیتی بپردازند که با وقوع آن‌ها، اروپا با چالش‌هایی جدید در حوزه امنیت روبه‌رو شده است. این نشست که با توجه به تهدیدات فزاینده از سوی روسیه و سایر بازیگران جهانی به‌صورت فوری انجام شد، به‌دنبال تقویت همکاری‌ها و افزایش توانایی‌های نظامی اروپا در مقابله با این تهدیدات بود. منابع معتبر و تحلیل‌های خارجی نشان می‌دهند که تغییرات و تصمیمات این نشست می‌تواند نقشی مهم در شکل‌دهی آینده نظامی و امنیتی اروپا داشته باشد.
رهبران اتحادیه اروپا در این نشست توافق کردند که هزینه‌های نظامی خود را افزایش دهند و بر توسعه و بهبود توانایی‌های دفاعی مشترک تمرکز کنند. این تصمیمات در پی تشدید تنش‌ها با روسیه و نیاز به ایجاد یک سیستم دفاعی هماهنگ‌تر و قوی‌تر در سطح اتحادیه اروپا گرفته شده‌اند.
یکی از مهم‌ترین مباحث این نشست، بررسی راهکارهای افزایش همکاری‌های دفاعی میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و تقویت توانایی‌های سایبری و هواپیمایی بود. این تحلیل‌ها نشان می‌دهند که اروپا به‌دنبال افزایش استقلال نظامی در برابر تهدیدات جهانی است.
فهرست مطالب:
- نیازهای سرمایه‌گذاری برای تقویت توان دفاعی اتحادیه اروپا
- تأثیر سیاست‌های خارجی آمریکا بر روابط اتحادیه اروپا
- همبستگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای ارتقای توان نظامی
- واکنش تند اتحادیه اروپا به تهدیدهای تعرفه‌ای ترامپ
- نظرات کایا کالاس در مورد افزایش هزینه‌های دفاعی اتحادیه اروپا
- اقدام تاریخی اتحادیه اروپا در خرید مشترک تسلیحات
- سخن پایانی
نیازهای سرمایه‌گذاری برای تقویت توان دفاعی اتحادیه اروپا
روز دوشنبه، نشست اضطراری سران اروپا در بروکسل برگزار شد و رهبران اتحادیه به تصمیمات مهمی دست یافتند که نقشی پررنگ در تغییرات آینده نظامی این منطقه خواهند داشت. رهبران اروپا توافق کردند که به‌منظور تقویت توان دفاعی و راه‌اندازی صنایع مورد نیاز در طول دهه آینده، ۵۰۰ میلیارد یورو در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. بااین‌حال، همچنان درباره خرید تجهیزات حیاتی و نحوه تأمین مالی این پروژه، اختلاف نظرهایی میان کشورهای عضو وجود دارد.
در این نشست، ۲۷ رهبر اتحادیه اروپا در بروکسل در مورد راهبردهای دفاعی و روابط بین‌المللی گفت‌وگو کردند. محورهای اصلی بحث شامل اولویت‌بندی نیازهای نظامی و راه‌های تأمین مالی پروژه‌های دفاعی بود. مارک روته، دبیرکل ناتو و کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا نیز در بخشی از این نشست حضور داشتند و به ارائه نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند.
پیش از برگزاری این نشست، سازمان‌های اطلاعاتی اروپایی هشدار داده بودند که روسیه در واکنش به تحریم‌های اعمال‌شده توسط غرب، احتمالاً تا سال ۲۰۳۰ به یک کشور عضو اتحادیه اروپا حمله نظامی خواهد کرد.
همچنین، صنایع دفاعی اروپا پس از سال‌ها سرمایه‌گذاری کم و ارائه کمک‌های نظامی به اوکراین، با کمبود منابع مواجه است. اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، اعلام کرد که اتحادیه اروپا در دهه آینده باید ۵۰۰ میلیارد یورو در بخش دفاعی سرمایه‌گذاری کند؛ درحالی‌که بودجه فعلی اتحادیه اروپا تنها ۸ میلیارد یورو برای بخش دفاعی در دوره ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ در نظر گرفته است.
تأثیر سیاست‌های خارجی آمریکا بر روابط اتحادیه اروپا
از زمان به‌قدرت‌رسیدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، در ماه گذشته، تهدیدات او مبنی بر اعمال تعرفه بر واردات اتحادیه اروپا و ابهامات در مورد استفاده از نیروی نظامی برای تصرف گرینلند، تنش‌هایی را در روابط میان آمریکا و اتحادیه اروپا ایجاد کرده است. همچنین، رئیس‌جمهور آمریکا در مقابله با جنگ اوکراین رویکردی مبهم و نامشخص دارد که نگرانی‌هایی را در میان کشورهای اروپایی برانگیخته است.
نخست‌وزیر لهستان در بروکسل، در این رابطه گفت: «ما باید همه تلاش خود را برای جلوگیری از این جنگ تعرفه‌ای غیرضروری و احمقانه انجام دهیم.» این اظهارات درحالی بیان شد که رهبران اتحادیه اروپا برای گفت‌وگو در مورد افزایش هزینه‌های نظامی و تقویت صنایع دفاعی اروپا گردهم آمده بودند.
دونالد ترامپ در دور نخست ریاست‌جمهوری خود تعرفه‌هایی را بر فولاد و آلومینیوم اروپا اعمال کرد و رهبران اتحادیه از آن زمان با نخست‌وزیر کانادا، جاستین ترودو، در تماس بوده‌اند تا به تعرفه‌های تلافی‌جویانه کانادا بر کالاهای آمریکایی واکنش نشان دهند. بااین‌حال، ترامپ موافقت کرد که تهدید تعرفه‌ای خود را به‌مدت ۳۰ روز متوقف کند؛ چراکه بزرگ‌ترین شرکای تجاری آمریکا اقداماتی را برای کاهش نگرانی‌های او در مورد امنیت مرزی و قاچاق مواد مخدر انجام دادند.
همبستگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای ارتقای توان نظامی
بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا که هم‌پیمانان نظامی ناتو نیز هستند، در راستای تقویت ظرفیت‌های نظامی خود به توافق رسیده‌اند. یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در همین رابطه گفته است: «حس فوریت برای تقویت توان دفاعی اروپا به‌شدت افزایش یافته و اتحادیه اروپا باید به یک نیروی دفاعی مستقل، قدرتمند و قابل اتکا تبدیل شود.»
این موضوع پس از بازگشت رئیس‌جمهور آمریکا به کاخ سفید اهمیت بیشتری یافته است. رئیس جمهور آمریکا از اعضای ناتو در اروپا که تاکنون نتوانسته‌اند ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هزینه‌های دفاعی اختصاص دهند، خواسته که این میزان را تا ۵ درصد بالا ببرند. همچنین، ایالات متحده در حال تغییر تمرکز سیاست خارجی خود به‌سمت منطقه هند و اقیانوس آرام و به‌ویژه چین است. این امر نگرانی‌هایی را برانگیخته که شاید آمریکا بخشی از توان نظامی خود را از اروپا به خاور دور منتقل کند.
واکنش تند اتحادیه اروپا به تهدیدهای تعرفه‌ای ترامپ
در نشست اخیر سران اروپا در بروکسل، موضوع تهدیدهای تعرفه‌ای دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، علیه اتحادیه اروپا به‌طور جدی مورد بررسی قرار گرفت. اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، به ترامپ هشدار داد که در صورت اعمال تعرفه‌های جدید بر واردات از اروپا، اتحادیه اروپا با قاطعیت واکنش نشان خواهد داد. فون در لاین اعلام کرد: «اگر رفتار ناعادلانه‌ای با ما صورت گیرد، اتحادیه اروپا آمادگی دارد که به‌طور قاطعانه پاسخ دهد.»
فون در لاین تأکید کرد که باید تا حد ممکن از طریق گفت‌وگوهای سازنده، از تشدید تنش‌ها جلوگیری کرد و در صورت لزوم، به راه‌حل‌های مذاکره‌ای روی آورد. وی افزود: «تعرفه‌ها هزینه‌های تجارت را افزایش می‌دهند، به کارگران و مصرف‌کنندگان آسیب می‌رسانند و اختلالات اقتصادی غیرضروری ایجاد می‌کنند که به افزایش تورم منجر می‌شود. ما هیچ چیز مثبتی در این روند نمی‌بینیم.»
اولاف شولتز، صدر اعظم آلمان، نیز به همکاری با ترامپ برای حل مناقشه تعرفه‌ها تأکید کرد؛ اما اقدامات متقابل را در شرایط اضطراری رد نکرد. امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، نیز نظرات مشابهی را ارائه داد.
نظرات کایا کالاس در مورد افزایش هزینه‌های دفاعی اتحادیه اروپا
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز چهارشنبه اعلام کرد که کشورهای عضو باید به درخواست دونالد ترامپ، برای افزایش هزینه‌های دفاعی توجه کنند. او همچنین نسبت به تهدیدهای روسیه هشدار داد. این اظهارات بخشی از مجموعه هشدارهای مقامات اروپایی است که از زمان حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ بر لزوم «هوشیاری و اقدام جدی» تأکید کرده‌اند.
ترامپ از متحدان اروپایی ناتو خواسته که هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهند و تهدید کرده که در صورت عدم انجام این کار، حمایت آمریکا را قطع خواهد کرد. کالاس در سخنرانی خود در بروکسل گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ درست می‌گوید که ما به‌اندازه کافی هزینه نمی‌کنیم. وقت آن است که در این راه، سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهیم. ایالات متحده قوی‌ترین متحد ما است و باید چنین باقی بماند.» او افزود: «پیام اتحادیه اروپا به ایالات متحده روشن است؛ ما باید برای دفاع از خود بیشتر تلاش کنیم و سهم عادلانه‌ای از مسئولیت امنیت اروپا را بر عهده بگیریم.»
از زمان حمله روسیه به اوکراین، بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا بودجه نظامی خود را افزایش داده‌اند، اما به‌اعتقاد سیاستمداران اروپایی، اقدامات بیشتری برای مقابله با توان نظامی مسکو لازم است. در همین رابطه، کالاس نیز با اشاره به داده‌های سازمان‌های اطلاعاتی، اعلام کرد که روسیه ممکن است طی سه تا پنج سال آینده، آمادگی اتحادیه اروپا را برای دفاع از خود، به چالش بکشد.
اقدام تاریخی اتحادیه اروپا در خرید مشترک تسلیحات
برای نخستین‌بار، اتحادیه اروپا از بودجه مشترک خود برای خرید تسلیحات به‌نفع کشورهای عضو استفاده کرده است. این اقدام مهم در تقویت توان دفاعی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و حمایت از اوکراین در مقابل تجاوز نظامی روسیه نقشی به‌سزا دارد.
کمیسیون اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه اعلام کرد که ۹۰۰ میلیون دلار برای تأمین تسلیحات به ۹ کشور عضو اختصاص داده شده است. این بودجه برای خرید سامانه‌های دفاع هوایی، خودروهای زرهی و مهمات توپخانه‌ای هزینه خواهد شد. مارگارت وستاگر، کمیسر اتحادیه اروپا در این رابطه گفت: «این اولین‌بار است که از بودجه مشترک اتحادیه اروپا برای تهیه محصولات دفاعی استفاده می‌شود.»
این اقدام درحالی انجام شده است که بروکسل به‌دنبال تقویت صنایع دفاعی کشورهای عضو و حمایت از اوکراین است. به‌گفته مارگارت وستاگر، خرید مشترک تسلیحات از بودجه مشترک به حمایت از اوکراین نیز کمک خواهد کرد. بااین‌وجود، اتحادیه اروپا هنوز نتوانسته به‌وعده خود مبنی بر تأمین یک میلیون مهمات توپخانه‌ای برای اوکراین عمل کند. ازاین‌رو، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وعده داده که بروکسل تا پایان سال جاری به این وعده عمل خواهد کرد.
سخن پایانی
نشست اضطراری سران اروپا در بروکسل، نقطه‌عطفی مهم در تاریخ دفاعی این قاره به حساب می‌آید. این نشست نه‌تنها توافقاتی مهم را برای تقویت توان نظامی و دفاعی اتحادیه اروپا به‌همراه داشت، بلکه نشان‌دهنده اراده مشترک کشورهای عضو برای مقابله با تهدیدات روزافزون و حفظ امنیت و استقلال اروپا بود.
درحالی‌که چالش‌هایی مختلف، از جمله تهدیدات روسیه، تنش‌های ژئوپلیتیکی و مسائل بودجه‌ای پیش روی اتحادیه اروپا قرار دارد، این نشست تأکید کرد که تنها از طریق همکاری و همبستگی می‌توان به راه‌حل‌های پایدار دست یافت. سرمایه‌گذاری در توانایی‌های دفاعی، تقویت صنایع نظامی و تلاش برای دستیابی به استقلال دفاعی، اهدافی هستند که کشورهای عضو باید با جدیت به‌دنبال آن‌ها باشند.
علاوه‌بر آن، تقویت روابط با شرکای بین‌المللی ازجمله ناتو و ایالات متحده، نقشی کلیدی در تأمین امنیت اروپا ایفا می‌کند. رهبران اتحادیه اروپا نشان دادند که آماده‌اند تا با چالش‌های پیش رو روبه‌رو شوند و برای حفظ امنیت و صلح در قاره‌ای تلاش کنند که همواره با تاریخ پیچیده و تحولات سریع مواجه بوده است.
