چگونه ایلان ماسک از کارآفرین به سیاستمدار تبدیل شد؟

ایلان ماسک (Elon Musk) یکی از محبوب‌ترین و در عین حال، مرموزترین افراد این کره خاکی است. شاید حتی پا را باید فراتر بگذاریم و ثروتمندترین مرد جهان را یکی از شگفتی‌های منظومه شمسی بدانیم؛ چراکه ذهن او به زمین محدود نمی‌شود و به‌دنبال کشف دنیاهای ناشناخته است. طبیعتاً هر فردی که به چنین ثروتی دست پیدا می‌کند، مورد توجه فعالان بازار سرمایه نیز قرار می‌گیرد. به‌طور کلی، کارشناسان نظرات متناقضی درباره ایلان ماسک دارند. برخی او را فردی مؤثر برای موفقیت بازارهای مالی می‌دانند و بعضی دیگر او را یک خطر بزرگ تلقی می‌کنند.

خصوصاً با حمایت ماسک از ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده و رشد سهام تسلا به‌دنبال پیروزی این نامزد، توجهات بیشتری به مدیرعامل تسلا، اسپیس‌ایکس و… جلب شد. به همین خاطر، در این مطلب از دلتا کالج، قصد داریم تا به پشت‌پرده برنامه‌های ایلان ماسک و تأثیر او بر بازارهای مالی بپردازیم.

ایلان ماسک؛ نامتعارف و پیشگام

جورجو آگامبن، فیلسوف ارمنی‌تبار ایتالیایی، در باب معاصریت می‌نویسد: «انسان معاصر کسی است که هم‌راستا با زمانه خویش نیست و به ادعاهای آن نمی‌چسبد؛ به این معنا که او خود را نابه‌هنگام معرفی می‌کند.» شاید ایلان ماسک یکی از افرادی باشد که بیش از هر شخصی، با این تعریف ‌هم‌خوانی دارد؛ اما نباید به این معاصربودن ساده‌‌انگارانه و صرفاً با دید مثبت نگریست.

در واقع، تأثیر ماسک بر بازارهای مالی را نمی‌توان بدون اشاره به موقعیت او به‌عنوان یک اخلال‌گر رؤیاپرداز مورد بحث قرار داد. ایلان ماسک به‌طور مداوم مرزهای نوآوری را از وسایل نقلیه الکتریکی با تسلا تا اکتشافات فضایی با اسپیس‌ایکس جابجا کرده است. این سرمایه‌گذاری‌های تاریخ‌ساز، نه‌تنها صنایع را متحول ساخته‌اند، بلکه علاقه و منابع فراوانی را به خود جلب کرده‌اند.

برای مثال، تسلا به‌عنوان یک شاخص پیشرو در حوزه خودروهای الکتریکی ظاهر شده است. سرمایه‌گذاران تسلا نیز در اثر پیگیری‌های بی‌وقفه ماسک برای گسترش شرکت و دست‌یابی به راه‌حل‌های انرژی پایدار، سودهایی قابل توجه را کسب کرده‌اند. این مسئله شرکت‌های دیگر را بر آن داشت تا به خودروهای الکتریکی توجه ویژه‌ای داشته باشند تا راه را برای آینده‌ای پاک و دست‌یابی به نوآوری‌های جدید هموار کنند.

البته نفوذ ماسک فراتر از صنعت خودروسازی است. اسپیس‌ایکس به‌عنوان یک شرکت هوافضا و حمل‌ونقل فرازمینی، با خلق استارلینک، نه‌تنها علاقه به اکتشافات فضایی را برانگیخت، بلکه حوزه اینترنت‌ ماهواره‌ای را با چالش روبه‌رو کرد. ازاین‌رو، ماسک همیشه با اخلال در نظام‌های رایج، راه‌های نوینی را برای پیشرفت به جهانیان ارائه می‌دهد.

ایلان ماسک و اثر توییتر

درحالی‌که ایلان ماسک به‌خاطر نوآوری‌هایش مورد تحسین قرار می‌گیرد، به‌دلیل استفاده فراوان و گاه جنجالی از توییتر (ایکس فعلی) نیز مشهور است. نظرات و توییت‌های ماسک که به‌عنوان «اثر توییتر» شناخته می‌شوند، می‌توانند نوسانات قابل توجهی را در بازار ایجاد کنند. برای مثال، توییت‌های او در مورد ارزهای دیجیتال، مانند بیت‌کوین و دوج‌کوین، به تغییرات قیمتی چشمگیری منجر شده‌اند.

اثر توییتر که توسط ماسک ایجاد شده است، مانند یک شمشیر دولَبه عمل می‌کند. از طرفی، توییت‌های ماسک می‌توانند منجر به سرمایه‌گذاری بیشتر در فناوری‌های نوظهور شوند. از سوی دیگر، این توییت‌ها هیجان و نوسانات شدیدی را در بازار ایجاد می‌کنند. بنابراین، بسیاری از سرمایه‌گذاران، خود را در موقعیتی می‌بینند که نمی‌دانند توییت بعدی ماسک چگونه بر پورتفوی آن‌ها تأثیر خواهد گذاشت.

این وضعیت نگرانی‌هایی را برای مقامات نظارتی ایجاد کرده است. آن‌ها در مورد نیاز به نظارت بیشتر و احتمال دست‌کاری بازار ازطریق شبکه‌های اجتماعی بحث می‌کنند. حتی توییت‌های ماسک هیاهوهای فراوانی را درباره افراد بانفوذ بازارهای مالی در پی داشته است.

ایلان ماسک؛ نوسانات و نوآوری‌ها

توانایی ایلان ماسک در هدایت نوآوری و ایجاد رقابت، یکی از عوامل غیرقابل انکار قدرت او در بازارهای مالی است. پروژه‌های جسورانه او، شرکت‌های دیگر را وادار به ایجاد نوآوری و تطبیق سریع با آن کرده است. به‌عنوان مثال، در واکنش به پیشرفت‌های تسلا، خودروسازان مطرحی مجبور شدند که توسعه خودروهای الکتریکی خود را تسریع کنند. این تغییرات نه‌تنها به‌نفع مصرف‌کنندگان است، بلکه باعث ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی در بخش‌های نوظهور می‌شود.

بااین‌حال، معمولاً نوآوری‌ها به نوسانات بازار دامن می‌زنند. سرمایه‌گذاران در شرکت‌های مرتبط با ماسک، به‌خوبی آگاه هستند که این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند به نوسانات قیمتی شدید منجر شوند. همچنین، اغلب سرمایه‌گذاری‌های ماسک پرخطر هستند و با توجه به شرایط بازار، می‌توانند به سودهای کلان یا زیان‌های قابل توجه بینجامند.

سخنان ایلان ماسک و عدم قطعیت در بازار

گاهی اقدامات و سخنان ایلان ماسک نیز نگرانی‌هایی را در بازار ایجاد می‌کنند. برای مثال، در سال ۲۰۱۸، اظهارنظر او درباره خصوصی‌سازی تسلا هیاهوی فراوانی را در بازار ایجاد کرد. همچنین، بسیاری از دیدگاه‌های او درباره محدودیت‌های مرتبط با کووید-۱۹ و اثربخشی واکسن‌ها با نظرات کارشناسان مغایرت داشتند و باعث سردرگمی سرمایه‌گذاران شدند.

اصولاً اعتماد در بازار بر پایه ثبات و پیش‌بینی‌پذیری آن شکل می‌گیرد. هرچند که نوآوری و تغییرات برای پیشرفت ضروری هستند، اما می‌توانند موجب عدم پیش‌بینی‌پذیری نیز شوند و نگرانی‌های سرمایه‌گذاران را در پی داشته باشند. ازاین‌رو، تمایل ماسک به جلب‌توجه، با سخنان و اقداماتش، در بسیاری از مواقع، بازارها را به حالت تعلیق درآورده است. در واقع، نظرات ماسک که در عرض چند دقیقه در سطح جهان نشر می‌یابند، به‌سرعت بر بازارها اثر می‌گذارند و سرمایه‌گذاران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.

ایلان ماسک و نهادهای نظارتی

مقامات مالی به‌شدت در حال بررسی این موضوع هستند که آیا باید نظارت‌های قانونی بر ایلان ماسک افزایش یابند یا خیر. تأثیر او بر بازارها از طریق شبکه‌های اجتماعی، نگرانی‌هایی را در مورد احتمال دست‌کاری بازار به وجود آورده و مقامات در جست‌و‌جوی راه‌حل‌هایی مناسب در این زمینه هستند.

در سال‌های گذشته، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) به‌خاطر توییت‌های ماسک، اقداماتی را صورت داده که منجر به توافق‌ها و محدودیت‌هایی خاص در استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای او شده است. بحث‌های مداوم درباره واکنش‌های قانونی به افراد برجسته‌‌ای، مانند ماسک، اهمیت شفافیت و پاسخگویی در عصر دیجیتال را برجسته می‌کند.

ایلان ماسک در ایکس؛ آزادی بیان یا اُلیگارشی منحرف

ایلان ماسک که قبلاً به‌خاطر خودروهای الکتریکی تسلا و موشک‌های اسپیس‌ایکس شناخته می‌شد، به‌خاطر بیان دیدگاه‌های سیاسی خود در توییتر نیز معروف است. بااین‌حال، پس از خرید توییتر به مبلغ ۴۴ میلیارد دلار و تغییر نام آن به “X”، ماسک احساس کرد که این شبکه اجتماعی بیش از حد به سمت چپ و لیبرال گرایش دارد. بنابراین، او بلافاصله بسیاری از حساب‌های ممنوعه را بازگرداند؛ ازجمله حساب دونالد ترامپ که پس از آشوب ۶ ژانویه ۲۰۲۱ ممنوع شده بود.

ایلان ماسک با حمایت از حساب‌های راست‌گرای ایکس، وارد جنگ فرهنگی و سیاسی به‌نفع محافظه‌کاری و ضد لیبرالیسم شد. این میلیاردر خودساخته به یک الیگارش (گروهک‌سالاری) قدرتمند دامن زد که هدفش سرکوب صداهای لیبرال و دموکراتیک بود، هرچند که در ظاهر، دلیل اصلی خرید ایکس را حفاظت از آزادی بیان معرفی می‌کرد.

بسیاری از گزارش‌ها و ارزیابی‌های داخلی توسط روزنامه‌نگاران مستقل ادعا می‌کنند که توییتر باعث افزایش اطلاعات نادرست و اخبار جعلی شده است؛ به‌ویژه برای جوامع حاشیه‌نشین. در عین حال، هر صدای انتقادی که جرات مخالفت با دیدگاه‌های ماسک را درباره آینده ایکس، امپراتوری تجاری او و نظرات سیاسی‌اش در مورد مسائل مهمی، مانند مرز، مهاجرت و نژاد داشته باشد، سرکوب می‌شود.

نقش ماسک در پیروزی ترامپ

ایلان ماسک نقشی کلیدی را در پیروزی دونالد ترامپ، در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده، بر عهده داشت. ترامپ، پیش از ورود رسمی به کاخ سفید، مسئولیت مهم «وزارت کارایی دولت» (DOGE) را برای کاهش نقش و اثرگذاری آژانس‌های فدرال آمریکا به ماسک واگذار کرد. این وزارت به‌دنبال کاهش کسری بودجه آمریکا (۱.۸۴ تریلیون دلار برای سال مالی ۲۰۲۴) است. بنابراین، ماسک حداقل برای چهار سال آینده در دولت ترامپ، یک برنامه سیاسی مشخص دارد و می‌تواند امپراتوری تجاری خود را گسترش دهد.

علاوه‌بر آن، بسیاری از ناظران کلیدی آمریکا نشان می‌دهند که ایکس نقشی بی‌سابقه‌ در پیروزی ترامپ ایفا کرده است؛ به‌طوری که الگوریتم‌ها اخبار و اطلاعات (صحیح و نادرست) را به‌نفع برنامه‌ها و شخصیت ترامپ ارائه می‌دادند. درحالی‌که رسانه‌های سنتی به‌وضوح از هریس حمایت می‌کردند. بنابراین، در پیروزی ترامپ بر هریس، هرگز نمی‌توانیم نقش ایکس را نادیده بگیریم. 

از طرفی، ماسک با ارائه ۲۰۰ میلیون دلار به ایالت‌های چرخشی یا نوسانی، به ترامپ در راه رسیدن به کاخ سفید کمک مالی کرد و با اظهاراتی، مانند «دموکراسی آمریکا بدون ترامپ نمی‌تواند بقا یابد» و «دموکرات‌ها می‌توانند حق شما را برای داشتن اسلحه بگیرند»، باعث رشد آرای او شد. در نتیجه، یک پیوند ویژه بین ترامپ و ماسک ایجاد شده است که می‌تواند به‌شدت سیاست، اقتصاد و جامعه آمریکا را شکل دهد.

آینده فعالیت‌های ماسک در سایه ترامپ

اکنون زمان آن رسیده است که ترامپ به‌شکلی غیرمعمول، بدهی خود را به ایلان ماسک بازپرداخت کند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که ثروت ایلان ماسک، به‌خاطر رشد سهام تسلا، از ۳۰۰ میلیارد دلار فراتر رفته است. این میزان دارایی را حتی بسیاری از اقتصادهای جهان سوم هم در چنته ندارند. با دراختیارگرفتن رسمی وزارت کارایی دولت – که اتفاقاً با ارز دیجیتال مورد حمایت ماسک نیز همنام است – امپراتوری ایلان ماسک بدون شک از منظر ثروت، دامنه و نفوذ گسترش خواهد یافت.

این مسئله می‌تواند منبعی از ناامیدی و خشم برای بسیاری از آمریکایی‌هایی باشد که با نابرابری، بی‌کاری، فرهنگ کاری سمی و فقر مبارزه می‌کنند. با برنامه کاهش مالیات و کاهش تعداد آژانس‌های فدرال از ۴۰۰ به ۹۹، امپراتوری تجاری ماسک در دولت آینده ترامپ فرصت‌های بزرگی را در اختیار خواهد داشت. ماسک در شبکه ایکس، پس از پذیرش ریاست DOGE، اعلام کرد: «یک چکش برای بوروکراسی آمریکایی در راه است.»

رشد بی‌سابقه تسلا با پیروزی ترامپ

پس از اینکه ترامپ توانست کامالا هریس را در انتخابات شکست دهد، سهام تسلا نزدیک به ۳۹درصد رشد کرد و ارزش بازار آن تا ۱ تریلیون دلار افزایش یافت. بااین‌حال، در بازارهای خارجی، تسلا با رقابت شدید از سوی تولیدکنندگان خودروهای الکتریکی چینی، مانند BYD و خودروساز ژاپنی تویوتا مواجه است. بنابراین، تعرفه‌های پیشنهادی ترامپ می‌توانند به تسلا در بازارهای کلیدی کمک کنند و قدرت رقابت‌پذیری آن را افزایش دهند.

از طرفی، این احتمال وجود دارد که ترامپ تمام یارانه‌های خودروهای الکتریکی در ایالات متحده را حذف کند. بر اساس اعتبارات قانونی سه‌ماهه سوم سال در دولت بایدن، این یارانه‌ها ۷۳۹ میلیون دلار (۶۸۵ میلیون یورو) سرمایه را در اختیار تسلا می‌گذاشتند.

این مسئله فوریت ماسک برای غلبه بر موانع قانونی برای خدمات «روباتاکسی» مورد انتظارش را افزایش می‌دهد. همچنین، همان‌طور که ماسک اشاره کرده است، «سایبرکب تسلا» (اولین خودروی رباتیک بدون فرمان و پدال) می‌تواند تا سال ۲۰۲۶ یا حتی زودتر به تولید انبوه برسد. ازاین‌طریق، ماسک می‌تواند نفوذ خود را در صنعت خودرو بیشتر کند.

سهام تسلا و ارزش‌گذاری مضاعف

افزایش ۲۹درصدی هفتگی در سهام تسلا شاید نشانگر ارزش‌گذاری بیش از حد باشد؛ زیرا تغییرات اساسی در حوزه خودروهای الکتریکی، هنوز تحقق نیافته‌اند. تا زمانی که این سیاست‌ها به‌طور رسمی به‌نفع تسلا اجرا نشوند، ممکن است سهام این شرکت بیش از حد ارزش‌گذاری شده باشد. «نسبت قیمت به درآمد» (P/E) تسلا در عرض یک هفته از ۶۸ به ۸۸ افزایش یافت که بیش از نسبت P/E سازنده چیپ‌های AI، «انویدیا»، با مقدار ۶۹ است. برای حفظ این سطح ارزش‌گذاری، رشد درآمد تسلا باید به‌طور قابل‌توجهی در آینده سریع‌تر شود.

مایکل مک‌کارتی، استراتژیست بازار و مدیر ارشد ارتباطات در مومو استرالیا، در این زمینه گفت: «این روند صعودی نیست – این یک انفجار است! تسلا هر چشم‌اندازی که در میان‌مدت تا بلندمدت داشته باشد، باز هم چنین رفتار نوسانی قیمتی به‌ندرت پایدار خواهد بود.»

تأثیر دولت جدید آمریکا بر سایر فعالیت‌های ایلان ماسک

ایلان ماسک مدت‌هاست که به‌دنبال کاهش نظارت‌های قانونی بوده تا بتواند موانع موجود بر سر راه امپراتوری تجاری گسترده خود را از بین ببرد. این امپراتوری شامل خودروهای الکتریکی تسلا، شبکه اجتماعی ایکس، فضاپیماهای اسپیس‌ایکس، هوش مصنوعی xAI، فناوری عصبی نیورالینک و شرکت حفاری بورینگ است.

درحال‌حاضر، این شرکت‌ها درگیر مجموعه‌ای از تحقیقات و دعاوی حقوقی از سوی آژانس‌های فدرال هستند که شامل مواردی، مانند نقض قوانین اوراق بهادار، ایمنی محل کار، نقض حقوق کار و حقوق مدنی، نقض قوانین محیط زیستی فدرال، تقلب مصرف‌کننده و نقص‌های ایمنی خودرو می‌شود. با توجه به کنترل گسترده قوه مجریه بر نهادهای نظارتی، ماسک می‌تواند امیدوار باشد که نهادهای نظارتی و آژانس‌های اطلاعاتی برخی یا همه ۱۹ تحقیق و پرونده حقوقی فدرال را علیه تسلا، اسپیس‌ایکس و X کاهش دهند.

به‌این‌ترتیب، علاوه‌بر تسلا، اسپیس‌ایکس نیز از ریاست جمهوری ترامپ بهره‌مند خواهد شد. همچنین، xAI می‌تواند با توجه به بررسی‌های جدید دولت در مورد مقررات هوش مصنوعی، پیشرفتی قابل توجه داشته باشد.

کوین‌بیس، تسلا و رمزارزها

پس از پیروزی ترامپ در انتخابات، برایان آرمسترانگ، مدیرعامل کوین‌بیس (صرافی سرشناس ارز دیجیتال)، شاهد افزایش چشمگیری در ثروت خود بود. سهام کوین‌بیس در روز دوشنبه ۲۰درصد افزایش یافت و از سه‌شنبه تاکنون، ۶۷درصد رشد دیگر را نشان داده است. این صرافی ارز دیجیتال، یکی از حامیان اصلی نامزدهای «پرو-کریپتو» (حامی رمزارزها) در انتخابات بود و بیشتر نامزدهای مورد حمایت آن پیروز شدند. این مسئله می‌تواند محیط نظارتی مطلوب‌تری را برای صنعت ارزهای دیجیتال به‌همراه داشته باشد.

تسلا نیز از این تغییرات بهره‌مند شده است. این شرکت در پایان سه‌ماهه سوم گزارش داد که حدود ۷۲۹ میلیون دلار دارایی رمزنگاری‌شده را در اختیار دارد. با رشد ۲۹درصدی بیت‌کوین به رکورد بیش از ۸۸,۰۰۰ دلار در روز دوشنبه، تسلا نیز از این روند صعودی، سود برده است.

سخن پایانی؛ قمار ماسک بر دوراهی علم و سیاست

ایلان ماسک، با ذهن درخشان و توانایی‌های بی‌نظیرش، می‌تواند پتانسیل واقعی تمدن و ذهن انسان را آشکار کند؛ اما در عصر ترامپیسم، به نظر می‌رسد که او درگیر سیاست‌های کوچک و منفعت‌طلبانه شده است. ماسک که به‌خاطر نوآوری‌هایش در تسلا، اسپیس‌ایکس و سایر شرکت‌های پیشرو شناخته می‌شود، اکنون با ترکیب علم و سیاست برای منافع شخصی خود، یک قمار خطرناک را آغاز کرده است.

این میلیاردر خودساخته که ایده‌های بزرگی درباره آینده بشریت در سیاره مریخ دارد، اکنون درگیر سیاست‌های نژادپرستی و نفرت شده و با استفاده از نفوذ خود در سیاست، به‌دنبال کاهش نظارت‌های قانونی و افزایش قدرت و ثروت خود است؛ درحالی‌که بسیاری از مردم جهان با فقر، نابرابری، جنگ و… دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در هر صورت، تأثیر ماسک بر بازارهای مالی انکارنشدنی است و طبیعتاً نقش آینده او در سیاست آمریکا می‌تواند این اثرگذاری را نسبت به هر زمان دیگری، پررنگ‌تر کند. در نهایت، باید منتظر ماند و دید که هم‌نشینی ترامپ و ماسک تا کجا ادامه می‌یابد که «ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند.»