سال ۲۰۲۵ درحالی نزدیک میشود که جهان با تغییراتی عمیق و گسترده مواجه است که اقتصاد، فناوری و سیاست را تحتتأثیر قرار میدهند. پیشرفتهای سریع در هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و فناوریهای نوین، چهره صنعت و جامعه را بهسرعت دگرگون میکنند. در عین حال، اقتصادهای بزرگ بهسمت سیاستهای حمایتی گام برمیدارند و تغییرات اقلیمی همچنان تأثیرات خود را نشان میدهند؛ بهطوری که جوامع جهانی نیازمند تطبیق با شرایط جدید هستند. درحالیکه جنگها ادامه دارند و ائتلافهای جهانی درحال بازتعریف هستند، نقشه قدرت جهانی نیز تغییر میکند. در این دوره، همپیمانیها به روابط مبتنی بر منافع کوتاهمدت تبدیل میشوند و رقابتهای ژئوپلیتیک شدت میگیرند. همچنین، ظهور اقتصادهای نوظهور و تغییرات جمعیتی، توازن قدرت را دگرگون میکند.
پیشرفتهای فناوری در زمینههای هوش مصنوعی، رباتیک و بیوتکنولوژی، نهتنها بازار کار و اقتصاد دیجیتال را تحتتأثیر قرار میدهند، بلکه نحوه تعامل انسانها را با یکدیگر و محیط اطرافشان نیز متحول میسازند. این تحولات فرصتهایی جدید را برای نوآوری و پیشرفت فراهم میکنند؛ اما همراه با چالشهایی نیز خواهند بود. بنابراین، سال ۲۰۲۵ نویدبخش دنیایی پیچیده و پر از فرصتها و چالشها است.
مجله اقتصادی/سیاسی اکونومیست، هرساله در یک پرونده تخصصی به بررسی روندهای جهانی سال پیشرو میپردازد و آخرین پرونده آن مربوط به جهان در سال ۲۰۲۵ است. ازاینرو، در این مقاله از دلتا کالج، همگام با آخرین پرونده اکونومیست، به بررسی نیروهای قدرتمند و روندهای کلیدی خواهیم پرداخت که دنیای ما را در سال ۲۰۲۵ شکل میدهند.
فهرست مطالب:
تأثیر انتخابات اخیر آمریکا بر روندهای جهانی ۲۰۲۵
همزمان با کمپین انتخاباتی، دونالد ترامپ تغییراتی گسترده را وعده داد. این تغییرات میتوانند به وقوع بپیوندند، اما واقعیت اداره کشور با شعارهای انتخاباتی تفاوتی آشکار دارد. افرادی که ترامپ برای تیم خود انتخاب میکند و اولویتهایی که بر آنها تمرکز دارد، تعیین خواهند کرد که او تا چه حد میتواند به وعدههای خود عمل کند. سیاستهای اولیه او نشاندهنده تأکید بر وفاداری، سیاستهای تهاجمی و ایجاد اختلال در شرایط جاری هستند.
پیامدهای پیروزی قاطع ترامپ بر همهچیز، از مهاجرت و دفاع تا اقتصاد و تجارت، تأثیر خواهد گذاشت. سیاست او با شعار «اول آمریکا» (در اولویت قراردادن آمریکا نسبت به همه) تردیدهای فراوانی را درباره اتحاد این کشور با همپیمانانش ایجاد میکند. این مسئله میتواند به تغییرات ژئوپلیتیک، افزایش تنشها و حتی گسترش تسلیحات هستهای بینجامد.
در سال ۲۰۲۵، تأثیرات این سیاستها بهوضوح قابل مشاهده خواهد بود. همچنین، سیاستهای ترامپ میتواند به تغییرات در روابط بینالمللی منجر شود. ممکن است که کشورهای متحد آمریکا بهدنبال تقویت روابط خود با سایر قدرتهای جهانی باشند تا از وابستگی خود به آمریکا بکاهند. این تغییرات میتواند ایجاد ائتلافهای جدید و تغییر توازن قدرت را در سطح جهان در پی داشته باشد.
افزایش انتظارات در سال ۲۰۲۵
در موج بیسابقه انتخابات ۲۰۲۴، احزاب حاکم در بسیاری از کشورها با شکستهایی سنگین مواجه شدند. در ایالات متحده و بریتانیا، دولتهای وقت کنار رفتند. در هند و آفریقای جنوبی، ائتلافهایی جدید شکل گرفتند. در تایوان و فرانسه، احزاب مختلف مجبور به همزیستی سیاسی شدند. این تحولات انتظارات را از سال ۲۰۲۵ بهشدت بالا میبرد.
بااینحال، باید دید که آیا رهبران جدید میتوانند وعدههای خود را عملی کنند؟ آیا رهبران شکستخورده قادر به تغییر و درپیشگرفتن مسیر جدید هستند؟ اگر اینطور نباشد، احتمالاً ناآرامیها و اعتراضات مردمی افزایش مییابد.
انتخابات ۲۰۲۴ نشان داد که مردم در بسیاری از کشورها از وضعیت موجود ناراضی هستند و خواهان تغییراتی اساسیاند. این تغییرات میتواند به شکلگیری سیاستهای جدید و اصلاحات در ساختارهای حکومتی منجر شود. رهبران جدید با چالشهایی بزرگ روبهرو هستند؛ از یکسو باید به وعدههای انتخاباتی خود عمل کنند و از سوی دیگر، باید مشکلات و موانع موجود را برطرف سازند.
در آمریکا و بریتانیا، رهبران جدید با انتظارات بالای مردم برای اصلاحات اقتصادی و اجتماعی مواجه هستند. در هند و آفریقای جنوبی، ائتلافهای جدید باید تعادل قدرت را حفظ کرده و سیاستهای مشترکی را اجرا کنند. در تایوان و فرانسه، همزیستی سیاسی میان احزاب مختلف میتواند به تنشها و اختلافات داخلی دامن بزند.
ازاینرو، ۲۰۲۵ سالی پر از فرصتها و چالشها خواهد بود. رهبران جدید باید با هوشمندی و تدبیر به مشکلات پاسخ دهند و انتظارات مردم را برآورده کنند؛ در غیر این صورت، ناآرامیها و اعتراضات مردمی میتواند ثبات سیاسی و اجتماعی را به خطر بیندازد.
سال ۲۰۲۵ و چشمانداز درگیریها
سال ۲۰۲۵ با چالشهایی جدید و پیچیده در عرصه سیاست خارجی مواجه خواهد بود. دونالد ترامپ، با رویکردی معاملهگرانه و شک و تردید نسبت به درگیریهای خارجی، میتواند تغییرات عمدهای را در سیاستهای آمریکا ایجاد کند. این تغییرات نهتنها بر روابط بینالمللی ایالات متحده تأثیر خواهد گذاشت، بلکه میتواند به تغییرات ژئوپلیتیک و افزایش تنشها در مناطق مختلف جهان منجر شود.
اوکراین: توافق یا تسلیم
این احتمال وجود دارد که ترامپ اوکراین را به توافق با روسیه وادار کند. او بارها ادعا کرده که میتواند جنگ اوکراین را در یک روز به پایان برساند. این مسئله فشار زیادی را برای رسیدن به توافق سریع، بر او وارد خواهد کرد. اگر ترامپ اوکراین را وادار به پذیرش ازدستدادن سرزمینها کند و در عوض، تضمین امنیتی ارائه دهد که ولادیمیر پوتین را بهطور پایدار بازدارد، اعتبار آمریکا افزایش خواهد یافت. در سوی مقابل، اگر توافق صلحی ناعادلانه شکل بگیرد که اوکراین را در برابر روسیه آسیبپذیر کند، پوتین پیروز خواهد شد و اوکراین نیازمند دفاع اروپاییها خواهد بود – آزمونی که احتمالاً در آن شکست میخورند.
خاورمیانه: آتشبس یا آتشافروزی
در خاورمیانه، ممکن است که ترامپ در دستیابی به توافق آتشبس بین اسرائیل و حماس موفق شود. بنیامین نتانیاهو بهدنبال یک پیروزی سریع خواهد بود تا نشان دهد که میتواند صلح را به غزه بازگرداند؛ اما بعید به نظر میرسد که ترامپ اسرائیل را بهسمت یک راهحل بلندمدت برای تأسیس دولت فلسطینی هدایت کند.
در عوض، احتمالاً ترامپ به سختگیری علیه ایران ادامه خواهد داد. بااینحال، سیاست «فشار حداکثری» او در دوره اول ریاستجمهوریاش، حالا تأثیر کمتری دارد؛ زیرا در این وقفه چهارساله، ایران هم بیکار ننشسته و برای دوره دوم فشارهای اقتصادی آمریکا آماده شده است.
آسیا و اقیانوسیه: آزمون تایوان
در آسیا و اقیانوسیه، موضع آمریکا در مقابل چین تحتآزمون قرار خواهد گرفت. ترامپ همواره نسبت به درگیریهای خارجی شک و تردید داشته و رویکرد معاملهگرایانهای را در پیش گرفته است؛ اما اگر درگیری بر سر تایوان یا دریای چین جنوبی پیش بیاید، آیا آمریکا مداخله خواهد کرد؟ اگر آمریکا نتواند حمایت قوی خود را از تایوان نشان دهد، چین و سایر کشورهای متجاوز احتمالی نتیجه میگیرند که وعدههای آمریکا پوچ و توخالی است و دست به اقدامات تهاجمیتر میزنند.
تعرفهگذاری در سال ۲۰۲۵
درحالحاضر، رقابت آمریکا با چین بهشکل یک جنگ تجاری همهجانبه درآمده است. ترامپ تهدید کرده که محدودیتها و تعرفههای سنگینی را بر واردات از چین و حتی متحدان آمریکا اعمال میکند. از طرفی، شرکتهای چینی درحال گسترش فعالیتهای خود در خارج از کشور هستند؛ هم برای دورزدن موانع تجاری و هم برای دسترسی به بازارهای جدید در کشورهای درحال توسعه.
به نظر میرسد که جدایی اقتصادی بین آمریکا و چین به این زودیها رخ نخواهد داد؛ چراکه شرکتهای چینی با ساخت کارخانههایی از مکزیک تا مجارستان، دائماً تسلط خود را بر اقتصاد جهانی گستردهتر میکنند. بنابراین، باید منتظر ماند و دید که آیا واقعاً ترامپ تعرفههای واردات از چین را تا ۶۰درصد افزایش میدهد یا خیر.
کاهش مالیات نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت؛ زیرا بسته مالیاتی دوره اول ترامپ در پایان سال ۲۰۲۵ منقضی میشود. او در طول مبارزات انتخاباتی، وعده داد که برنامه مالیاتی جدید به ارزش ۱۰ تریلیون دلار کاهش پیدا خواهد کرد؛ اما با وجود اینکه جمهوریخواهان هر دو مجلس کنگره را در اختیار دارند، قانونگذاران نگران کاهش بودجه در این مقیاس هستند.
رونق فناوری در سال ۲۰۲۵
سال ۲۰۲۵ با چالشها و فرصتهای فراوانی در حوزه فناوری همراه خواهد بود. دولتها و شرکتهای بزرگ در تلاشاند تا با بهرهگیری از فناوریهای نوین، پیشرفتهای چشمگیری داشته باشند. چین و آمریکا، بهعنوان دو قدرت بزرگ جهانی، در خط مقدم این رقابت قرار دارند و هرکدام بهشیوهای خاص، درصدد دستیابی به برتری در حوزه فناوری هستند.
چین؛ پیشتاز در فناوریهای پاک
چین بهمنظور جبران ضعف اقتصاد داخلی خود، صادرات گستردهای را در زمینه پنلهای خورشیدی، باتریها و خودروهای الکتریکی در پیش گرفته است. نتیجه این تلاشها، رشد فناوریهای پاک بهرهبری چین بوده؛ بهطوری که استفاده از پنلهای خورشیدی و سیستمهای ذخیرهسازی انرژی از پیشبینیها فراتر رفته است. این رویکرد در زمانهای که روزبهروز بر میزان گسترش گازهای گلخانهای افزوده میشود، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
آمریکا؛ بازآفرینی دولت و پذیرش فناوریهای نوین
در آمریکا، تلاشها برای مقرراتزدایی و بازآفرینی ماشینآلات دولتی، از تنظیم داروها تا تأمین تجهیزات نظامی، درحال انجام است. این اصلاحات تعیین خواهند کرد که آمریکا با چه سرعتی فناوریهای پیشرفتهای را مانند بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی میپذیرد و آنها را گسترش میدهد. ایلان ماسک بهعنوان مسئول این برنامه، وعده کاهش بودجه فدرال را بهمیزان ۲ تریلیون دلار داده است که شاید غیرواقعی به نظر برسد؛ اما ایده اصلاحات دولتی برای حفظ رهبری آمریکا در فناوریهای نوین، بدون شک اهمیت دارد.
تمرکز بر فناوری؛ کلید آینده آمریکا
اگر واقعاً ترامپ بهدنبال رشد حداکثری آمریکا است، باید دولتش را بر این حوزه متمرکز سازد. چنین رویکردی میتواند بسیاری از مشاغل آمریکایی را تغییر دهد یا فرایندهایی نوین را جایگزین کند. بااینحال، گسترش رهبری آمریکا در حوزه هوش مصنوعی، بیش از هر برنامه دیگری، برای تضمین آینده اقتصادی و امنیت نظامی این کشور اهمیت دارد.
دوران پساتَوَرم؛ چالشهای جدید اقتصادی
بانکداران مرکزی در کشورهای ثروتمند، پیروزی بر تورم را جشن گرفتهاند. اکنون اقتصادهای غربی با چالش کاهش کسری بودجه مواجه هستند. این کار ازطریق افزایش مالیاتها، کاهش هزینهها یا افزایش رشد اقتصادی امکانپذیر است. همچنین، احتمال دارد که بسیاری از کشورها بودجههای دفاعی خود را افزایش دهند. بنابراین، انتخابهای اقتصادی چالشبرانگیزی در پیش رو قرار دارند.
آمریکا؛ سیاستهای ترامپ و تأثیرات اقتصادی
در آمریکا، سیاستهای ترامپ میتواند اوضاع را وخیمتر کنند. این احتمال وجود دارد که تعرفههای سنگین وارداتی رشد اقتصادی را مختل کرده و تورم را دوباره شعلهور سازند. تحقیقات نشان میدهند که افزایش تعرفهها میتواند به کاهش تولید داخلی منجر شود و بیکاری و نابرابری را افزایش دهد. این تأثیرات منفی در دورههای رشد اقتصادی و در اقتصادهای پیشرفته، بیشتر خودشان را آشکار میکنند.
افزایش بودجههای دفاعی
ممکن است که بسیاری از کشورها بودجههای دفاعی خود را افزایش دهند. افزایش هزینههای دفاعی میتواند تأثیرات مختلفی بر اقتصاد داشته باشد. این رویکرد میتواند به ایجاد شغل و تحریک نوآوری کمک کند. در عین حال، افزایش بودجه نظامی، منابع مالی را از برنامههای داخلی مهم، مانند زیرساختها و آموزش منحرف کرده و در نتیجه، رشد اقتصادی را در بلندمدت تضعیف میکند.
سال ۲۰۲۵؛ چالش برای هوش مصنوعی
بیش از ۱ تریلیون دلار برای مراکز دادههای هوش مصنوعی هزینه میشود. این سرمایهگذاری یک قمار بزرگ در تاریخ کسبوکار است؛ زیرا هنوز بسیاری از شرکتها نمیدانند که چطور میتوانند از آن استفاده کنند (البته بسیاری از کارکنان بهشکل مخفیانه از آن بهره میبرند). هزینههای هنگفت در مراکز دادههای هوش مصنوعی نشاندهنده امیدها و انتظارات بالای شرکتها از این فناوری است.
بااینحال، برخی از سرمایهگذاران درباره بازگشت سرمایهشان نگران هستند، چون هنوز راههای کاربردی و موفقیتآمیز استفاده از هوش مصنوعی بهخوبی شناخته نشده است. بنابراین، باید دید که آیا بر نگرانی سرمایهگذاران این حوزه افزوده میشود یا اینکه هوش مصنوعی میتواند کارایی خود را در بخشهای مختلف، ازجمله سیستمهای عامل و داروسازی، نشان دهد.
مشکلات سفر در سال ۲۰۲۵
در سال ۲۰۲۵، صنعت توریسم نیز با چالشهایی روبهرو است. جنگها و درگیریها به صنعت هواپیمایی جهانی آسیبهایی جدی رساندهاند. این اختلالات میتوانند برنامههای سفر را پیچیدهتر کنند و نیاز به برنامهریزی دقیقتر و انعطافپذیری بیشتری را آشکار سازند.
از طرفی، اروپا اعمال قوانین مرزی جدید را بررسی میکند. این تغییرات میتوانند بهشکلی قابل توجه بر سیستم شنگن تأثیر بگذارند و حرکت آزادانه بین کشورهای عضو را محدود کنند. بنابراین، مسافران باید برای زمانهای انتظار طولانیتر در مرزها و پیچیدگیهای بیشتر سفر آماده باشند.
اگرچه واکنشها علیه «توریسم بیش از حد» در سال ۲۰۲۵ کاهش مییابند، اما همچنان بسیاری از شهرهای پرطرفدار محدودیتهایی برای مدیریت تعداد زیاد گردشگران خواهند داشت. در واقع، شهرهایی مانند آمستردام و ونیز در تلاش هستند تا تعادل بین جذب گردشگران و حفظ کیفیت زندگی مردم محلی را حفظ کنند.
سخن پایانی؛ در سال ۲۰۲۵، جهان گاتهامسیتی میشود؟
سال ۲۰۲۴ با رویدادهایی عجیب و غیرمنتظره، نظیر تلاشهای ترور شخصیتهایی مثل ترامپ، رشد غیرمنتظره بازارهای مالی و فرود باورنکردنی موشکهای غولپیکر همراه بود. این سال نشان داد که باید انتظار غیرمنتظرهترینها را داشته باشیم. در سال ۲۰۲۵، چه اتفاقات باورنکردنی دیگری رخ میدهند؟ شاید یک طوفان خورشیدی ویرانگر که شبکههای ارتباطی را مختل میکند، کشف متون باستانی گمشده که تاریخ را از نو مینویسد و حتی یک پاندمی جهانی دیگر که همهچیز را تغییر میدهد، در راه باشد.
اگرچه آینده پر از ناشناختهها و احتمالات عجیب است، اما انسان میتواند با بهرهگیری از دانش و فناوری خود، بهترین استفاده را از فرصتها ببرد و با چالشها بهشکلی هوشمندانه روبهرو شود. آیا باتوجهبه تهدیدات اتمی که بسیار بیشتر از قبل به گوش میرسد و بالا گرفتن آتش تنشها در سرزمینهای مختلف، جهان در ۲۰۲۵، آخر زمان را خواهد دید؟ تنها زمان میتواند پاسخ این سؤال را بدهد.
