بحران آب یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن بیست‌ویکم است که نه‌تنها حیات بشر، بلکه اقتصاد جهانی را تهدید می‌کند. کاهش منابع آب شیرین، افزایش تقاضا به‌دلیل رشد جمعیت و صنعتی‌سازی و تأثیرات تغییرات اقلیمی، کشورها را با تنش‌های آبی بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است. در ایران، این بحران با عواملی، مانند خشکسالی‌های مکرر، مدیریت ناکارآمد منابع و وابستگی شدید اقتصاد به کشاورزی، تشدید شده و ریسک‌های اقتصادی قابل توجهی را به‌همراه دارد. از سوی دیگر، در سطح جهانی، کمبود آب بر زنجیره تأمین غذا، قیمت کالاها و ثبات بازارهای مالی اثر می‌گذارد و برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، هم تهدید ایجاد می‌کند و هم فرصت‌هایی جدید را به وجود می‌آورد.
این موضوع برای تحلیلگران فاندامنتال و فعالان بازارهای مالی، به‌ویژه در حوزه‌هایی مثل معاملات کالاها (Commodities) و بروکرهایی، مانند دلتا اف ایکس، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نوسانات ناشی از بحران آب می‌تواند قیمت گندم، برنج یا حتی انرژی را تحت‌تأثیر قرار دهد و درک این ریسک‌ها برای تصمیم‌گیری‌های مالی حیاتی است. به همین خاطر، در این مطلب، به بررسی جامع ریسک‌های اقتصادی بحران آب در ایران و جهان، با تمرکز بر تأثیرات آن بر اقتصاد کلان، بازارها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری، خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب:
بحران آب در جهان: ابعاد، آمارها و روندها
کمبود آب در جهان به یکی از جدی‌ترین مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی تبدیل شده است. بر اساس گزارش مؤسسه منابع جهانی (WRI)، تا سال ۲۰۴۰، بیش از نیمی از جمعیت جهان در مناطقی با تنش آبی بالا زندگی خواهند کرد. درحال‌حاضر، سرانه آب شیرین در دسترس در بسیاری از کشورها به کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب در سال رسیده که آستانه «تنش آبی» محسوب می‌شود.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) نیز هشدار داده که تا سال ۲۰۵۰، تقاضای جهانی آب ۵۵درصد افزایش خواهد یافت؛ درحالی‌که عرضه به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها و ذوب یخچال‌های طبیعی محدودتر می‌شود. این آمارها عمق بحرانی را نشان می‌دهد که نه‌تنها زندگی روزمره، بلکه اقتصادهای وابسته به آب را تحت‌فشار قرار داده است.
عوامل اصلی بحران
عوامل متعددی در تشدید بحران آب نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها تغییرات اقلیمی است. افزایش دمای جهانی تغییر الگوهای بارش، خشکسالی‌های طولانی‌تر و تبخیر بیشتر منابع آبی را در پی دارد. به‌عنوان مثال، گزارش هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) نشان می‌دهد که هر درجه افزایش دما، ۷درصد به تبخیر آب اضافه می‌کند.
رشد جمعیت و شهرنشینی نیز تقاضا را بالا برده است. تا سال ۲۰۳۰، پیش‌بینی می‌شود که ۶۰درصد جمعیت جهان در شهرها ساکن شده و نیاز به آب شهری دو برابر شود. علاوه‌بر آن، مصرف بی‌رویه در کشاورزی (که ۷۰درصد آب شیرین جهان را مصرف می‌کند) و صنعتی‌سازی بدون برنامه‌ریزی پایدار، منابع را به‌سرعت تحلیل برده است.
مطالعات موردی
برای درک بهتر، می‌توان به کشورهایی، مثل هند و آفریقای جنوبی، نگاه کرد. در هند، بحران آب در سال ۲۰۱۹ شهر چنای را فلج کرد؛ جایی که مخازن آب خشک شدند و تولیدات صنعتی تا ۴۰درصد کاهش یافت. در آفریقای جنوبی، کیپ‌تاون در سال ۲۰۱۸ به «روز صفر» نزدیک شد؛ یعنی زمانی که آب شهری کاملاً قطع می‌شود.
این موارد نشان می‌دهد که تنش آبی چگونه می‌تواند اقتصاد محلی را مختل کند، هزینه‌های تولید را افزایش دهد و حتی به بی‌ثباتی اجتماعی منجر شود. در استرالیا هم خشکسالی‌های مداوم تولید گندم را کاهش داده و قیمت جهانی این کالا را تحت‌تأثیر قرار داده است.
این بخش از مقاله، پایه‌ای را برای تحلیل ریسک‌های اقتصادی فراهم می‌کند و نشان می‌دهد که بحران آب چگونه از یک مشکل زیست‌محیطی به یک چالش مالی تبدیل شده است. ازاین‌رو، در ادامه، این تأثیرات را با تمرکز بر ایران و اقتصاد جهانی بررسی خواهیم کرد.
بحران آب در ایران: وضعیت کنونی و ریشه‌ها
درحال‌حاضر، ایران با یکی از شدیدترین بحران‌های آبی منطقه خاورمیانه مواجه است. بر اساس آمار وزارت نیرو، سرانه آب تجدیدپذیر در ایران به حدود ۱۳۰۰ مترمکعب در سال رسیده که کمتر از آستانه تنش آبی (۱۷۰۰ مترمکعب) بوده و در برخی مناطق حتی به سطح «کمبود مطلق» (۵۰۰ مترمکعب) نزدیک شده است.
حجم آب ذخیره‌شده در سدهای کشور نیز به‌شدت کاهش یافته؛ تا پایان سال ۱۴۰۳، تنها ۴۰درصد ظرفیت سدها پر بود که نسبت به میانگین بلندمدت، ۲۰درصد افت را نشان می‌دهد. آبخوان‌ها هم وضعیت بهتری ندارند؛ برداشت بی‌رویه باعث شده که سطح آب‌های زیرزمینی در دشت‌های مرکزی، مثل اصفهان و فارس، تا ۲۰ متر افت کند. این شرایط، زنگِ‌خطری برای اقتصاد وابسته به آب ایران است.
عوامل تشدیدکننده
بحران آب در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی است. خشکسالی‌های متوالی طی دو دهه گذشته، که به تغییرات اقلیمی نسبت داده می‌شود، بارش سالانه را از ۲۵۰ میلی‌متر به کمتر از ۲۰۰ میلی‌متر کاهش داده است؛ اما سوء مدیریت منابع تأثیر دوچندانی دارد. کشاورزی سنتی با راندمان پایین آبیاری (حدود ۳۵درصد) بیش از ۹۰درصد آب کشور را مصرف می‌کند. ساخت سدهای غیرضروری و انتقال آب بین‌حوضه‌ای نیز اکوسیستم‌های محلی را تخریب کرده، مثل خشک‌شدن تالاب‌ها و دریاچه ارومیه که زمانی منبع اقتصادی مهمی بود. تحریم‌ها هم مانع سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مدرن آب شده و هزینه‌های بازسازی را بالا برده است.
مقایسه منطقه‌ای
در مقایسه با همسایگان، ایران وضعیت شکننده‌تری دارد. ترکیه با مدیریت بهتر سدها و سرمایه‌گذاری در فناوری، توانسته تنش آبی را کنترل کند؛ سرانه آب آن هنوز بالای ۲۰۰۰ مترمکعب است. اگرچه عراق با کاهش جریان دجله و فرات مواجه شده، اما به‌دلیل وابستگی کمتر به کشاورزی داخلی، آسیب کمتری دیده است.
بااین‌حال، ایران به‌‌خاطر ترکیب خشکسالی، جمعیت ۸۵ میلیونی و اقتصاد کشاورزی‌محور، در معرض ریسک بالاتری قرار دارد. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که بخشی از بحران ایران به سیاست‌گذاری داخلی برمی‌گردد؛ نه صرفاً شرایط اقلیمی منطقه.
بنابراین، ایران نه‌تنها با محدودیت‌های طبیعی، بلکه با چالش‌های ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. این وضعیت، ریسک‌های اقتصادی خاصی را به‌دنبال دارد که در بخش بعدی با جزئیات بیشتری به آن‌ها می‌پردازیم؛ از جمله تأثیر بر تولید، مهاجرت و بازارهای مالی.
ریسک‌های اقتصادی بحران آب در سطح جهانی
بحران آب به‌طور مستقیم تولید کشاورزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ صنعتی که ستونِ‌فقرات امنیت غذایی جهان است. بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، تا سال ۲۰۵۰، کاهش دسترسی به آب می‌تواند تولید جهانی غذا را تا ۲۰درصد کاهش دهد. در مناطقی مثل خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) که ایران هم بخشی از آن است، این کاهش حتی شدیدتر خواهد بود.
به‌این‌ترتیب، محصولاتی مثل گندم، برنج و ذرت که به آبیاری گسترده نیاز دارند، با افت تولید مواجه می‌شوند. این موضوع نه‌تنها قیمت مواد غذایی را بالا می‌برد، بلکه کشورهای وابسته به واردات را با چالش‌های ارزی و تورم روبه‌رو می‌کند. به‌عنوان مثال، خشکسالی در استرالیا طی سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۹ صادرات گندم را ۵۰درصد کاهش داد و قیمت جهانی آن را ۱۵درصد بالاتر بُرد.
افزایش هزینه‌های تولید
کمبود آب هزینه‌های تولید را در صنایع مختلف بالا می‌برد. در بخش صنعت، کارخانه‌هایی که به آب برای خنک‌سازی یا فرایندهای تولید نیاز دارند (مثل فولاد، نساجی و پتروشیمی)، با محدودیت مواجه می‌شوند. گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که در کشورهایی با تنش آبی بالا، هزینه تأمین آب تا ۳۰درصد بیشتر از مناطق پرآب است.
این افزایش هزینه به زنجیره تأمین منتقل می‌شود و قیمت کالاهای نهایی را بالا می‌برد. در کشاورزی نیز کشاورزان مجبور به استفاده از سیستم‌های گران‌تر، مثل پمپ‌های عمیق یا آب‌شیرین‌کن می‌شوند که سودآوری را کاهش می‌دهد و ریسک ورشکستگی را بالا می‌برد. این فشارها در نهایت به بی‌ثباتی اقتصادی می‌انجامند.
بی‌ثباتی بازارها و مهاجرت
بحران آب بازارهای مالی را از طریق نوسانات قیمت و مهاجرت‌های اجباری متزلزل می‌کند. وقتی تولید غذا کاهش می‌یابد، قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی نوسان پیدا می‌کند و این برای معامله‌گران هم فرصت است و هم تهدید. مثلاً در سال ۲۰۱۱، خشکسالی در روسیه صادرات غلات را متوقف کرد و قیمت گندم در بازارهای آتی (Futures) تا ۴۰درصد جهش داشت.
از سوی دیگر، تنش آبی مهاجرت را افزایش می‌دهد؛ سازمان ملل پیش‌بینی کرده که تا سال ۲۰۳۰، حدود ۷۰۰ میلیون نفر به‌دلیل کمبود آب آواره خواهند شد. این جابه‌جایی‌ها هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی سنگینی را به دولت‌ها تحمیل می‌کند؛ ازجمله فشار بر زیرساخت‌های شهری، افزایش بیکاری و تنش‌های سیاسی که می‌تواند سرمایه‌گذاری خارجی را فراری دهد.
ریسک‌های اقتصادی بحران آب در ایران
اقتصاد ایران به‌شدت به کشاورزی وابسته است و این وابستگی، بزرگ‌ترین ریسک اقتصادی ناشی از بحران آب را ایجاد می‌کند. حدود ۱۲درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) و ۲۰درصد از اشتغال کشور به کشاورزی گره خورده است. بااین‌حال، کاهش منابع آب، تولید محصولات کلیدی، مثل گندم، برنج و پسته را تهدید می‌کند. به‌عنوان مثال، در سال ۱۴۰۲، خشکسالی در استان‌های خوزستان و فارس، تولید گندم را تا ۳۰درصد کاهش داد و دولت مجبور به افزایش واردات شد.
این افت تولید نه‌تنها امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد، بلکه هزینه‌های ارزی را بالا می‌برد و با توجه به تحریم‌ها، فشار مضاعفی را بر ذخایر ارزی وارد می‌کند. کشاورزان هم با کاهش درآمد مواجه می‌شوند و این می‌تواند به تعطیلی مزارع و بیکاری گسترده منجر شود.
مهاجرت و فشار شهری
کمبود آب در مناطق روستایی ایران، مهاجرت داخلی را شدت بخشیده و شهرها را تحت‌فشار قرار داده است. گزارش‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در دهه گذشته، بیش از ۲ میلیون نفر از روستاها به شهرها مهاجرت کرده‌اند که بخش بزرگی از آن به‌دلیل خشک‌شدن چاه‌ها و زمین‌های کشاورزی بوده است. این جابه‌جایی، شهرهایی مثل تهران، اصفهان و مشهد را با چالش‌هایی، مثل کمبود مسکن، افزایش حاشیه‌نشینی و فشار بر زیرساخت‌های آب و برق مواجه می‌کند.
به‌این‌ترتیب، هزینه‌های دولت برای مدیریت این بحران بالا می‌رود؛ مثلاً تأمین آب شرب برای جمعیت روبه‌رشد تهران سالانه میلیاردها تومان هزینه دارد. این فشارها می‌تواند به ناآرامی اجتماعی و کاهش جذابیت ایران برای سرمایه‌گذاری منجر شود.
تأثیر بر تجارت و ارز
بحران آب صادرات غیرنفتی ایران، به‌ویژه محصولات کشاورزی، را محدود کرده است. پسته، زعفران و خرما که از اقلام مهم صادراتی هستند، به آب فراوانی نیاز دارند. کاهش تولید این محصولات در سال‌های اخیر، درآمد ارزی را پایین آورده است؛ برای مثال، صادرات پسته در سال ۱۴۰۱ نسبت به پنج سال قبل ۲۵درصد افت داشت.
از سوی دیگر، نیاز به واردات غذا و تجهیزات آبی (مثل پمپ و سیستم‌های آبیاری) تقاضای ارز را بالا برده و در شرایط تحریم، این تعادل ارزی را شکننده‌تر می‌کند. نوسانات نرخ ارز هم به‌نوبه خود تورم را تشدید کرده و قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد.
سناریوهای آینده
بدون مداخله مؤثر، دو سناریو پیش روی ایران است. در سناریوی بدبینانه، ادامه روند کنونی می‌تواند تا سال ۱۴۱۰ نیمی از زمین‌های کشاورزی را غیرقابل کشت کند و مهاجرت داخلی را به ۵ میلیون نفر برساند؛ با هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی عظیم.
در سناریوی خوش‌بینانه، سرمایه‌گذاری در فناوری (مثل آبیاری قطره‌ای) و اصلاح سیاست‌ها می‌تواند خسارات را محدود کند؛ اما این امر نیازمند بودجه‌ای است که در شرایط فعلی کمیاب به نظر می‌رسد. هر دو سناریو نشان می‌دهند که بحران آب، متغیری کلیدی در آینده اقتصادی ایران خواهد بود.
تحلیل فاندامنتال: پیوند بحران آب با بازارهای مالی
در این بخش، با استفاده از داده‌هایی که مطرح کردیم، به تحلیل بنیادین تأثیر بحران آب بر اقتصاد و بازارهای مالی خواهیم پرداخت.
نوسانات قیمت کالاها
بحران آب به‌طور مستقیم بر قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی اثر می‌گذارد و این مسئله برای تحلیلگران فاندامنتال یک متغیر کلیدی است. کاهش تولید محصولات کشاورزی مثل گندم، برنج و پنبه به‌دلیل کمبود آب، عرضه را محدود می‌کند و قیمت‌ها را بالا می‌برد. برای مثال، خشکسالی در اوکراین و روسیه در سال ۲۰۱۰ عرضه جهانی گندم را کاهش داد و قیمت آن در بازارهای آتی (Futures) تا ۵۰درصد افزایش یافت.
در ایران نیز افت تولید پسته و زعفران که از اقلام صادراتی مهم هستند، می‌تواند نوسانات قیمت این کالاها را در بازارهای بین‌المللی، در پی داشته باشد. این تغییرات، هم ریسک ایجاد می‌کند و هم برای معامله‌گرانی که روی قراردادهای CFD یا آتی کار می‌کنند، فرصت سودآوری فراهم می‌آورد.
ریسک‌های سرمایه‌گذاری
در نتیجه این بحران، مناطقی با تنش آبی بالا، برای سرمایه‌گذاری، پرریسک‌تر می‌شوند. همچنین، شرکت‌هایی که در بخش کشاورزی، صنایع غذایی یا تولید انرژی (مثل نیروگاه‌های آبی) فعالیت می‌کنند، با افزایش هزینه‌ها و کاهش سودآوری مواجه می‌شوند.
در همین راستا، گزارش مؤسسه مودیز نشان می‌دهد که در کشورهایی با کمبود آب شدید، بازده سرمایه‌گذاری در این صنایع تا ۲۰درصد کمتر از میانگین جهانی است. در ایران، این ریسک با تحریم‌ها و ناپایداری اقتصادی تشدید می‌شود؛ مثلاً سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کشاورزی در دشت‌های مرکزی به‌دلیل افت آبخوان‌ها دیگر توجیه اقتصادی ندارد. این موضوع، سرمایه‌گذاران را به‌سمت دارایی‌های امن‌تر (مثل طلا) یا مناطق کم‌ریسک‌تر سوق می‌دهد و جریان سرمایه را از اقتصادهای شکننده مثل ایران دور می‌کند.
فرصت‌های معاملاتی
با وجود ریسک‌ها، بحران آب فرصت‌هایی را هم برای بازارهای مالی ایجاد می‌کند. معامله‌گران می‌توانند از نوسانات قیمت کالاها سود ببرند؛ مثلاً با پیش‌بینی کاهش عرضه گندم یا افزایش تقاضای انرژی (به‌دلیل جایگزینی نیروگاه‌های آبی با حرارتی)، پوزیشن‌های خرید یا فروش باز کنند.
بروکرها نیز می‌توانند از این موقعیت بهره ببرند و ابزارهایی، مثل CFD روی کالاها را به مشتریان عرضه کنند. علاوه‌بر آن، شرکت‌های فعال در فناوری آب (مثل تصفیه یا آبیاری هوشمند) در‌حال رشد هستند و سهام آن‌ها می‌تواند گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد. در ایران، اگر سیاست‌ها به‌سمت پایداری برود، پروژه‌های زیرساختی هم می‌توانند فرصت‌هایی را برای معاملات ارزی یا اوراق بهادار ایجاد کنند.
راهکارها و سیاست‌های کاهش ریسک
تا اینجا، به بحران‌های موجود و تأثیرات بنیادین آن‌ها بر اقتصاد جهان و ایران پرداختیم. بااین‌حال، بررسی راهکارها و سیاست‌های کاهش ریسک نیز می‌تواند برای درک بهتر شرایط آینده مفید باشد.
راهکارهای جهانی
در سطح جهانی، مدیریت بحران آب نیازمند رویکردهای نوآورانه و پایدار است. استفاده از فناوری‌های پیشرفته، مثل سیستم‌های بازیافت آب، می‌تواند مصرف را کاهش دهد؛ مثلاً سنگاپور با پروژه “NEWater” تا ۴۰درصد آب مصرفی خود را بازیافت می‌کند.
کشاورزی هوشمند نیز راهکاری دیگر است؛ به‌طوری که سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و حسگرهای خاک راندمان آب را تا ۹۰درصد افزایش می‌دهند. علاوه‌بر آن، سیاست‌های بین‌المللی مثل توافق‌نامه‌های حوضه‌های آبی مشترک (مانند رود نیل) می‌توانند تنش‌ها را کم کنند. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر نیز با کاهش وابستگی به نیروگاه‌های آبی، فشار را بر منابع آب کم خواهند کرد. این راهکارها، اگرچه هزینه‌بر هستند، اما در بلندمدت ریسک‌های اقتصادی را به حداقل می‌رسانند و ثبات بازارها را تقویت می‌کنند.
راهکارهای بومی ایران
در ایران، اصلاح الگوی کشت ضروری است. جایگزینی محصولات پرآب‌بر مثل برنج با کشت‌های مقاوم‌تر، مثل زعفران و جو، می‌تواند مصرف آب را تا ۵۰درصد کاهش دهد؛ مثلاً در خراسان رضوی، این تغییر در برخی مناطق جواب داده است.
احیای منابع طبیعی نیز اهمیت فراوانی دارد. دراین‌بین، بازسازی تالاب‌ها و قنات‌ها که در دهه‌های گذشته تخریب شده‌اند، می‌تواند آبخوان‌ها را تغذیه کند. در این زمینه، دولت قادر است که با اعطای یارانه به کشاورزان برای نصب سیستم‌های آبیاری مدرن، راندمان را بالا ببرد، اما این مسئله نیازمند بودجه‌ای است که در شرایط تحریم در دسترس نیست.
همچنین، مدیریت تقاضا از طریق قیمت‌گذاری واقعی آب و آموزش عمومی هم می‌تواند فرهنگ مصرف را تغییر دهد؛ به‌شرطی که مقاومت اجتماعی مانع آن نشود.
نقش نهادهای مالی
نهادهای مالی، ازجمله بروکرها و بانک‌ها، می‌توانند در کاهش ریسک‌ها نقش داشته باشند. تأمین مالی پروژه‌های پایدار مثل تصفیه‌خانه‌ها یا زیرساخت‌های آبی از طریق اوراق قرضه سبز (Green Bonds) یکی از همین راهکارها است؛ به‌طوری که این مدل در اروپا سالانه میلیاردها دلار جذب می‌کند.
بروکرها نیز می‌توانند با ارائه ابزارهای معاملاتی روی کالاهای متأثر از آب (مثل گندم یا انرژی)، به سرمایه‌گذاران کمک کنند تا ریسک‌ها را پوشش دهند. همچنین، حمایت از استارتاپ‌های فناوری آب می‌تواند هم سودآور باشد و هم به حل بحران کمک کند. این اقدامات، پیوند بین بازارهای مالی و مدیریت منابع را تقویت کرده و فرصت‌هایی را برای رشد اقتصادی ایجاد می‌کند.
سخن پایانی
بحران آب، چه در ایران و چه در جهان، فراتر از یک چالش زیست‌محیطی، به یک ریسک اقتصادی و مالی تبدیل شده است. در سطح جهانی، کاهش تولید غذا، افزایش هزینه‌ها و بی‌ثباتی بازارها نشان‌دهنده تأثیر عمیق این بحران بر اقتصاد کلان است. در ایران، وابستگی به کشاورزی، مهاجرت داخلی و محدودیت‌های تجاری، این ریسک‌ها را تشدید کرده و اقتصاد را در برابر شوک‌های آبی، شکننده‌تر ساخته است. از منظر فاندامنتال، این بحران هم تهدید ایجاد می‌کند و هم فرصت؛ زیرا نوسانات قیمت کالاها و ظهور فناوری‌های جدید، فرصتی مناسب را برای سودآوری در اختیار معامله‌گران و سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند. بااین‌حال، بدون راهکارهای مؤثر، هزینه‌های بلندمدت این بحران می‌تواند از منافع کوتاه‌مدت آن پیشی بگیرد.
در این زمینه، برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، چند توصیه کلیدی وجود دارد. اول اینکه رصد دقیق بازارهای کالاهایی مثل گندم، برنج و انرژی ضروری است؛ چراکه پیش‌بینی کاهش عرضه می‌تواند به بازکردن پوزیشن‌های سودآور در معاملات آتی یا CFD منجر شود. دوم اینکه تنوع‌بخشی به پرتفوی با سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فناوری آب یا مناطق کم‌ریسک‌تر، می‌تواند از زیان‌های ناشی از تنش آبی جلوگیری کند. در نهایت، فعالان بازار باید به سیاست‌های دولت‌ها، به‌ویژه در ایران، توجه کنند؛ زیرا هرگونه اصلاح در مدیریت آب یا زیرساخت‌ها می‌تواند سیگنالی برای فرصت‌های جدید باشد.
باید به این نکته توجه داشت که چشم‌انداز آینده به اقدامات امروز بستگی دارد. در ایران، بدون اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری در زیرساخت، بحران آب می‌تواند تا دهه آینده اقتصاد را فلج کند. در جهان نیز همکاری بین‌المللی و نوآوری تنها راه کاهش ریسک‌ها است.
