صفر تا صد فناوری دفتر کل توزیع شده و انواع آن

تصور کنید در روزگاری که هر ثانیه میلیون‌ها تراکنش مالی انجام می‌شود، سیستمی شبیه به یک شبکه عصبی هوشمند وجود دارد که حساب و کتاب تمام این داده‌ها را به‌صورت غیرمتمرکز و با امنیت بالا مدیریت می‌کند. این سیستم که با عنوان «دفتر کل توزیع شده» شناخته می‌شود، تحولی در نحوه ثبت و نگهداری اطلاعات ایجاد کرده است. در عصری که امنیت داده‌ها به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر تبدیل شده، فناوری دفتر کل توزیع شده یا DLT مانند نگهبانی امین، از اطلاعات محافظت می‌کند و با استفاده از رمزنگاری پیشرفته و توزیع هوشمندانه داده‌ها، فضای امنی برای ثبت و ضبط معاملات دیجیتال به وجود می‌آورد.

این فناوری نوین که زیربنای بسیاری از فناوری‌های مدرن مانند بلاک‌چین است، راه‌حلی برای چالش‌های پیش‌روی دنیای دیجیتال ارائه می‌دهد. در حالی که سیستم‌های سنتی با مشکلاتی همچون تمرکزگرایی، آسیب‌پذیری در برابر حملات سایبری و عدم شفافیت دست و پنجه نرم می‌کنند، دفتر کل توزیع شده با ارائه ساختاری غیرمتمرکز و شفاف، امکان ثبت و نگهداری اطلاعات را به شیوه‌ای کاملاً متفاوت فراهم کرده است. این فناوری نه تنها در حوزه مالی، بلکه در صنایع مختلف از جمله زنجیره تأمین، بهداشت و درمان و حتی سیستم‌های رأی‌گیری، تحولی شگرف ایجاد کرده و چشم‌انداز آینده تعاملات دیجیتال را دگرگون ساخته است.

آشنایی با مفهوم دفتر کل

دفتر کل یا Ledger، در ساده‌ترین تعریف، سیستمی برای ثبت و نگهداری اطلاعات مالی و تراکنش‌هاست. این سیستم که قدمتی به درازای تاریخ تمدن بشری دارد، همواره نقشی حیاتی در مدیریت دارایی‌ها و ثبت معاملات ایفا کرده است. امروزه، دفتر کل به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای حسابداری و مدیریت مالی شناخته می‌شود که می‌تواند تمامی رویدادهای مالی یک سازمان را به شکلی منظم و قابل پیگیری ثبت کند. این سیستم با گذر زمان و پیشرفت فناوری، از شکل ساده و ابتدایی خود به سیستمی پیچیده و کارآمد تبدیل شده که امروزه در قالب‌های مختلف دیجیتال و غیردیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تاریخچه کاربرد دفتر کل (Ledger)

تاریخ استفاده از دفتر کل به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. این ابزار که در طول زمان تکامل یافته، از ساده‌ترین شکل خود یعنی حکاکی روی سنگ و چوب، تا پیچیده‌ترین سیستم‌های دیجیتال امروزی را شامل می‌شود. دفتر کل در هر دوره‌ای، متناسب با نیازها و فناوری‌های موجود، شکل خاصی به خود گرفته و همواره به عنوان ابزاری مهم در ثبت و نگهداری اطلاعات مالی و غیرمالی مورد استفاده قرار گرفته است. این سیستم که امروزه به یکی از پایه‌های اصلی مدیریت مالی تبدیل شده، نقشی اساسی در توسعه تجارت و اقتصاد جهانی داشته است.

دفتر کل در دوران باستان

در تمدن‌های باستانی، ثبت معاملات و دارایی‌ها اهمیت ویژه‌ای داشت. سومری‌ها از اولین اقوامی بودند که با استفاده از الواح گلی، معاملات خود را ثبت می‌کردند. در مصر باستان، کاتبان از پاپیروس برای نگهداری سوابق استفاده می‌کردند و معابد به عنوان مراکز اصلی ثبت معاملات عمل می‌کردند. باستان‌شناسان شواهدی از سیستم‌های پیچیده حسابداری در تمدن‌های کهن یافته‌اند که نشان می‌دهد حتی در آن زمان، انسان‌ها به اهمیت ثبت و نگهداری اطلاعات مالی پی برده بودند. این سیستم‌های اولیه، پایه‌گذار روش‌های پیشرفته‌تر در قرون بعدی شدند و نقش مهمی در شکل‌گیری تمدن‌های بزرگ داشتند.

دفتر کل پس از اختراع کاغذ

اختراع کاغذ در چین و گسترش استفاده از آن در سراسر جهان، انقلابی در نحوه ثبت و نگهداری اطلاعات ایجاد کرد. در قرون وسطی، بازرگانان ایتالیایی سیستم حسابداری دوطرفه را ابداع کردند که تحولی عظیم در تاریخ حسابداری به شمار می‌رفت. این سیستم که توسط لوکا پاچیولی در سال ۱۴۹۴ میلادی مستندسازی شد، پایه‌ای برای سیستم‌های مدرن حسابداری امروزی است. استفاده از کاغذ و دفاتر حسابداری، امکان ثبت دقیق‌تر و منظم‌تر معاملات را فراهم کرد و به تدریج، روش‌های پیچیده‌تر حسابداری توسعه یافتند. این دوره را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ دفترداری دانست که تأثیر عمیقی بر توسعه تجارت جهانی گذاشت.

دفتر کل در دنیای دیجیتال

با ورود به عصر دیجیتال، دفتر کل نیز دستخوش تحولی شگرف شد. در دهه ۱۹۶۰ میلادی، اولین نرم‌افزارهای حسابداری ظهور کردند و به تدریج، سیستم‌های کاغذی جای خود را به پایگاه‌های داده‌ای دادند. امروزه، با ظهور فناوری‌های نوین مانند دفتر کل توزیع شده (DLT) و بلاک‌چین، شاهد انقلابی دیگر در این حوزه هستیم. این سیستم‌های مدرن، امکان ثبت و پردازش حجم عظیمی از داده‌ها را در کسری از ثانیه فراهم می‌کنند و با استفاده از رمزنگاری پیشرفته، امنیت و شفافیت بی‌سابقه‌ای را به ارمغان آورده‌اند. پیشرفت‌های اخیر در هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی نیز افق‌های جدیدی را در زمینه مدیریت و تحلیل داده‌های مالی گشوده است.

دفتر کل توزیع‌ شده چیست؟

دفتر کل توزیع شده (DLT) یک پایگاه داده دیجیتال است که به صورت همزمان در چندین مکان و منطقه جغرافیایی مختلف نگهداری و به‌روزرسانی می‌شود. برخلاف سیستم‌های سنتی که در آن‌ها یک نسخه مرکزی از اطلاعات وجود دارد، در DLT هر شرکت‌کننده در شبکه، یک نسخه یکسان از دفتر کل را در اختیار دارد. این ویژگی منحصربه‌فرد باعث می‌شود که حتی در صورت از کار افتادن بخشی از شبکه، کل سیستم همچنان به کار خود ادامه دهد.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دفتر کل توزیع شده، مکانیزم اجماع آن است. هر تغییری که در شبکه ایجاد می‌شود، باید توسط اکثریت شرکت‌کنندگان تأیید شود. این فرآیند تأیید جمعی، امنیت و قابلیت اطمینان سیستم را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. علاوه بر این، تمام تراکنش‌ها و تغییرات در DLT با استفاده از رمزنگاری پیشرفته محافظت می‌شوند که این امر، دستکاری یا تغییر غیرمجاز اطلاعات را تقریباً غیرممکن می‌سازد.

فناوری دفتر کل توزیع شده همچنین امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. این قراردادها، برنامه‌های کامپیوتری خودکاری هستند که می‌توانند شرایط توافق شده بین طرفین را به صورت خودکار اجرا کنند. این ویژگی، نیاز به واسطه‌های سنتی را کاهش داده و هزینه‌ها و زمان انجام معاملات را به حداقل می‌رساند.

تاریخچه فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT – Distributed Ledger Technologies)

فناوری دفتر کل توزیع شده، اگرچه در سال‌های اخیر به شهرت رسیده، اما ریشه‌های آن به اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، محققان به دنبال راه‌حلی برای ایجاد سیستم‌های توزیع شده مقاوم در برابر خطا بودند. اما نقطه عطف اصلی در سال ۲۰۰۸ با انتشار مقاله ساتوشی ناکاموتو و معرفی بیت‌کوین رقم خورد. این رویداد، اولین کاربرد عملی DLT در قالب بلاک‌چین را به جهان معرفی کرد.

در سال‌های بعد، پیشرفت‌های چشمگیری در این فناوری صورت گرفت. شرکت‌های بزرگ فناوری و موسسات مالی شروع به سرمایه‌گذاری در توسعه راه‌حل‌های مبتنی بر DLT کردند. امروزه، این فناوری نه تنها در حوزه ارزهای دیجیتال، بلکه در صنایع مختلف از جمله زنجیره تأمین، بیمه و خدمات مالی کاربردهای گسترده‌ای پیدا کرده است.

مفهوم دفتر کل توزیع‌ شده

مفهوم دفتر کل توزیع شده بر پایه یک اصل اساسی استوار است: توزیع قدرت و اطلاعات در میان تمام اعضای شبکه. در این سیستم، هر گره (node) یک نسخه کامل از تمام تراکنش‌ها و اطلاعات را نگهداری می‌کند. این ساختار توزیع شده، برخلاف سیستم‌های سنتی که در آن‌ها یک مرجع مرکزی مسئول تأیید و ثبت تراکنش‌هاست، امنیت و شفافیت بیشتری را تضمین می‌کند. هر تغییری در سیستم باید توسط اکثریت شرکت‌کنندگان تأیید شود و پس از تأیید، این تغییرات به صورت همزمان در تمام نسخه‌های موجود در شبکه اعمال می‌شود.

کاربردهای دفتر کل توزیع‌ شده

دفتر کل توزیع شده در حوزه‌های متنوعی کاربرد دارد. در بخش مالی، این فناوری امکان انجام تراکنش‌های سریع و امن را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم می‌کند. در زنجیره تأمین، DLT امکان ردیابی دقیق محصولات از مبدأ تا مقصد را میسر می‌سازد. در حوزه بهداشت و درمان، این فناوری به مدیریت امن سوابق پزشکی بیماران کمک می‌کند. همچنین در سیستم‌های رأی‌گیری الکترونیک، DLT می‌تواند شفافیت و امنیت فرآیند رأی‌گیری را تضمین کند.

تفاوت بین دفتر کل توزیع شده و دفتر کل (دفتر کل سنتی)

تفاوت اصلی بین دفتر کل توزیع شده و دفتر کل سنتی در نحوه ذخیره‌سازی و مدیریت اطلاعات است. در دفتر کل سنتی، تمام اطلاعات در یک مکان مرکزی نگهداری می‌شود و یک نهاد مرکزی مسئول تأیید و ثبت تراکنش‌هاست. در مقابل، DLT از یک شبکه توزیع شده استفاده می‌کند که در آن، اطلاعات به صورت همزمان در چندین نقطه نگهداری می‌شود و تأیید تراکنش‌ها توسط اجماع شبکه صورت می‌گیرد. این ساختار غیرمتمرکز، امنیت و مقاومت بیشتری در برابر خرابی‌ها و حملات سایبری ایجاد می‌کند.

تفاوت پایگاه داده‌ها با دفتر کل توزیع شده

پایگاه داده‌های سنتی و دفتر کل توزیع شده، علی‌رغم برخی شباهت‌های ظاهری، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. در پایگاه داده‌های معمولی، یک مدیر مرکزی کنترل کامل بر داده‌ها دارد و می‌تواند آن‌ها را تغییر دهد، در حالی که در DLT، تغییرات تنها با اجماع اعضای شبکه امکان‌پذیر است. همچنین، DLT از رمزنگاری پیشرفته برای محافظت از داده‌ها استفاده می‌کند و تمام تغییرات در آن غیرقابل برگشت هستند. این ویژگی‌ها، DLT را به گزینه‌ای مناسب برای کاربردهایی که نیاز به شفافیت و امنیت بالا دارند، تبدیل کرده است.

تفاوت بین دفتر کل توزیع شده و بلاک‌چین

اگرچه اغلب مردم دفتر کل توزیع شده و بلاک‌چین را مترادف می‌دانند، اما این دو مفهوم تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. بلاک‌چین در واقع نوعی خاص از DLT است که در آن، داده‌ها در بلوک‌های متصل به هم ذخیره می‌شوند. هر بلوک حاوی اطلاعات تراکنش‌ها و یک هش از بلوک قبلی است که زنجیره‌ای غیرقابل تغییر ایجاد می‌کند.

در مقابل، DLT یک مفهوم گسترده‌تر است که می‌تواند ساختارهای مختلفی داشته باشد. برخی انواع DLT از ساختارهای متفاوتی مانند گراف جهت‌دار غیرچرخشی (DAG) استفاده می‌کنند که لزوماً نیازی به بلوک‌بندی اطلاعات ندارند. این تفاوت در ساختار می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد، مقیاس‌پذیری و کارایی سیستم داشته باشد.

انواع دفاتر کل توزیع شده

دفاتر کل توزیع شده در انواع مختلفی طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای منحصربه‌فردی دارند. این تنوع در طراحی به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا بر اساس نیازهای خاص خود، مناسب‌ترین نوع DLT را انتخاب کنند. عواملی مانند سرعت پردازش، مقیاس‌پذیری، امنیت و مصرف انرژی در انتخاب نوع مناسب DLT نقش مهمی ایفا می‌کنند. همچنین، برخی از این فناوری‌ها برای کاربردهای خاصی مانند قراردادهای هوشمند یا تراکنش‌های مالی بهینه‌سازی شده‌اند.

دفتر کل توزیع شده روی بلاک‌چین (Distributed ledger on Blockchain)

بلاک‌چین، معروف‌ترین نوع دفتر کل توزیع شده است که در آن، اطلاعات در بلوک‌های متوالی و زنجیروار ذخیره می‌شوند. هر بلوک شامل تعدادی تراکنش است و به بلوک قبلی متصل می‌شود. این ساختار زنجیره‌ای، امنیت بالایی را تضمین می‌کند زیرا تغییر در هر بلوک، نیازمند تغییر در تمام بلوک‌های بعدی است. بیت‌کوین و اتریوم از معروف‌ترین نمونه‌های این نوع DLT هستند.

مزایا و معایب دفتر کل توزیع شده روی بلاک‌چین

مزایای اصلی شامل امنیت بالا، شفافیت و غیرقابل تغییر بودن داده‌هاست. اما چالش‌هایی مانند مصرف بالای انرژی، سرعت پایین تراکنش‌ها و محدودیت مقیاس‌پذیری نیز وجود دارد.

دفتر کل توزیع شده روی دگ (Distributed ledger on DAG)

گراف جهت‌دار غیرچرخشی (DAG) روشی متفاوت برای ذخیره‌سازی و تأیید تراکنش‌ها ارائه می‌دهد. در این ساختار، هر تراکنش جدید، دو تراکنش قبلی را تأیید می‌کند. این روش باعث افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری می‌شود. پروژه‌هایی مانند IOTA از این فناوری استفاده می‌کنند.

مزایا و معایب دفتر کل توزیع شده روی دگ

سرعت بالا و مقیاس‌پذیری مناسب از مزایای اصلی است، اما پیچیدگی پیاده‌سازی و نیاز به هماهنگی بیشتر بین گره‌ها از چالش‌های آن محسوب می‌شود.

دفتر کل توزیع شده روی هش‌گراف (Distributed ledger on Hashgraph)

هش‌گراف فناوری نوینی است که از الگوریتم اجماع منحصربه‌فردی استفاده می‌کند. در این روش، اطلاعات از طریق شایعه‌پراکنی و رأی‌گیری مجازی بین گره‌ها منتشر می‌شود. این فناوری ادعا می‌کند که می‌تواند صدها هزار تراکنش را در ثانیه پردازش کند.

مزایا و معایب دفتر کل توزیع شده روی هش‌گراف

کارایی بالا و مصرف انرژی پایین از مزایای اصلی است، اما محدودیت‌های مربوط به مالکیت معنوی و عدم دسترسی عمومی به کد از معایب آن است.

ساختار فنی دفتر کل توزیع شده

ساختار فنی دفتر کل توزیع‌شده (DLT) بر پایه معماری چندلایه‌ای استوار است که شامل لایه شبکه P2P، لایه پروتکل اجماع، لایه داده و لایه اپلیکیشن می‌شود. در لایه شبکه، پروتکل‌های ارتباطی مانند Gossip Protocol برای انتشار اطلاعات بین گره‌ها استفاده می‌شود. مکانیزم‌های اجماع مانند Proof of Work (PoW)، Proof of Stake (PoS)، یا Practical Byzantine Fault Tolerance (PBFT) در لایه پروتکل اجماع پیاده‌سازی می‌شوند تا صحت تراکنش‌ها را تضمین کنند. لایه داده از ساختارهای داده‌ای پیشرفته مانند Merkle Trees یا Directed Acyclic Graphs (DAG) برای ذخیره‌سازی و مدیریت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. رمزنگاری نامتقارن با استفاده از الگوریتم‌هایی مانند ECDSA یا Ed25519 برای امضای دیجیتال تراکنش‌ها به کار می‌رود. همچنین، تکنیک‌های Zero-Knowledge Proof و Ring Signatures برای حفظ حریم خصوصی تراکنش‌ها استفاده می‌شوند. مدیریت کلیدها از طریق سیستم‌های Hierarchical Deterministic (HD) و مکانیزم‌های Multi-Signature انجام می‌شود. این ساختار پیچیده با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی تخصصی مانند Solidity یا Rust پیاده‌سازی می‌شود و از پروتکل‌های امنیتی پیشرفته برای محافظت در برابر حملات Sybil و Double-Spending بهره می‌برد.

آیا دفترهای کل توزیع شده قابل هک هستند؟

امنیت دفترهای کل توزیع شده یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این فناوری است. اگرچه هیچ سیستمی صد درصد امن نیست، اما همان‌طور که در بخش ساختار فنی دفتر کل توزیع شده اشاره کردیم، ساختار ذاتی DLT آن را در برابر حملات سایبری بسیار مقاوم می‌کند. در این سیستم، برای هک موفق، مهاجم باید همزمان به اکثریت گره‌های شبکه دسترسی پیدا کند که عملاً بسیار دشوار و در بیشتر موارد غیرممکن است. استفاده از رمزنگاری پیشرفته، مکانیزم‌های اجماع و توزیع داده‌ها در سراسر شبکه، لایه‌های متعدد امنیتی ایجاد می‌کند.

با این حال، نقاط آسیب‌پذیر خاصی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. برای مثال، حمله ۵۱ درصد در برخی شبکه‌های بلاک‌چینی یا آسیب‌پذیری‌های موجود در قراردادهای هوشمند می‌توانند تهدیداتی جدی محسوب شوند. همچنین، خطای انسانی و مدیریت نادرست کلیدهای خصوصی می‌تواند منجر به از دست رفتن دسترسی به داده‌ها شود.

کاربرد دفتر کل توزیع شده یا همان DLT

فناوری دفتر کل توزیع شده کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. در بخش مالی، DLT امکان انجام تراکنش‌های بین‌المللی سریع و کم‌هزینه را فراهم می‌کند. بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال بررسی استفاده از این فناوری برای ایجاد ارزهای دیجیتال ملی (CBDC) هستند.

در زنجیره تأمین، DLT امکان ردیابی محصولات از مبدأ تا مقصد را فراهم می‌کند. شرکت‌های بزرگی مانند والمارت و مرسک از این فناوری برای بهبود شفافیت و کارایی در زنجیره تأمین خود استفاده می‌کنند. در صنعت بیمه، قراردادهای هوشمند مبتنی بر DLT می‌توانند فرآیند پردازش ادعاها را خودکار کرده و تقلب را کاهش دهند.

در بخش بهداشت و درمان، DLT امکان مدیریت امن سوابق پزشکی و به‌اشتراک‌گذاری داده‌های بیماران را فراهم می‌کند. در بخش املاک و مستغلات، این فناوری می‌تواند فرآیند ثبت و انتقال مالکیت را ساده‌تر و شفاف‌تر کند. همچنین در حوزه انرژی، DLT برای مدیریت شبکه‌های برق هوشمند و معاملات انرژی نقطه به نقطه استفاده می‌شود.

مزایا و معایب دفتر کل توزیع شده

دفتر کل توزیع‌شده، علی‌رغم مزایای قابل توجه، با چالش‌هایی نیز روبرو است. درک دقیق این مزایا و معایب برای سازمان‌هایی که قصد پیاده‌سازی این فناوری را دارند، ضروری است. از جمله مزایای اصلی می‌توان به شفافیت، امنیت بالا و حذف واسطه‌ها اشاره کرد. در مقابل، چالش‌هایی مانند مصرف انرژی، مقیاس‌پذیری و پیچیدگی‌های فنی نیز وجود دارد. سازمان‌ها باید با در نظر گرفتن این موارد، تصمیم بگیرند که آیا استفاده از DLT برای کسب و کار آن‌ها مناسب است یا خیر.

مزایای دفتر کل توزیع شده

امنیت بالا، شفافیت، غیرمتمرکز بودن و حذف واسطه‌ها از مهم‌ترین مزایای DLT هستند. این فناوری با استفاده از رمزنگاری پیشرفته و مکانیزم‌های اجماع، امنیت بالایی را تضمین می‌کند. شفافیت در تراکنش‌ها باعث کاهش تقلب و افزایش اعتماد می‌شود. حذف واسطه‌ها نیز منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت تراکنش‌ها می‌شود. همچنین، غیرمتمرکز بودن باعث می‌شود سیستم در برابر خرابی‌ها و حملات مقاوم‌تر باشد.

معایب دفتر کل توزیع شده

علی‌رغم مزایای متعدد، DLT با چالش‌هایی نیز روبرو است. مصرف بالای انرژی، به‌ویژه در سیستم‌های مبتنی بر اثبات کار، یکی از مهم‌ترین معایب است. محدودیت‌های مقیاس‌پذیری می‌تواند سرعت پردازش تراکنش‌ها را محدود کند. پیچیدگی‌های فنی و نیاز به دانش تخصصی برای پیاده‌سازی و نگهداری سیستم نیز از دیگر چالش‌های موجود است. همچنین، مسائل مربوط به حریم خصوصی و تطابق با قوانین و مقررات نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

آینده دفتر کل توزیع شده

آینده DLT بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد. پیشرفت‌های فنی مداوم در حال رفع محدودیت‌های فعلی هستند. توسعه پروتکل‌های جدید و بهبود الگوریتم‌های اجماع می‌تواند مشکلات مقیاس‌پذیری و مصرف انرژی را کاهش دهد. همچنین، افزایش پذیرش این فناوری توسط سازمان‌ها و دولت‌ها می‌تواند به استانداردسازی و بلوغ بیشتر آن کمک کند.

نتیجه‌گیری

فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) تحولی در نحوه ذخیره‌سازی، مدیریت و تبادل اطلاعات ایجاد کرده است. این فناوری با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه برای چالش‌های سنتی مانند امنیت، شفافیت و کارایی، در حال تغییر شکل صنایع مختلف است. از سیستم‌های مالی گرفته تا زنجیره تأمین و مراقبت‌های بهداشتی، DLT پتانسیل بالایی برای بهبود فرآیندها و ایجاد ارزش افزوده نشان داده است.

با این حال، مانند هر فناوری دیگری، DLT نیز با چالش‌هایی روبرو است. مسائلی مانند مقیاس‌پذیری، مصرف انرژی و پیچیدگی‌های فنی همچنان نیازمند توجه و راه‌حل هستند. با این وجود، پیشرفت‌های مداوم در این حوزه و افزایش پذیرش آن توسط سازمان‌ها و نهادهای مختلف، نشان‌دهنده آینده‌ای روشن برای این فناوری است.

سوالات متداول