وارن بافت (Warren Buffett) که به‌عنوان «پدرخوانده سرمایه‌گذاری» و «فیلسوف اوماها» در جهان مالی شناخته می‌شود، در تاریخ ۳ مه ۲۰۲۵، با اعلام رسمی بازنشستگی خود از سمت مدیرعاملی برکشایر هاتاوی، پایان یک دوره ۶۰ساله را در دنیای سرمایه‌گذاری رقم زد. این خبر که در جریان نشست سالانه سهام‌داران در اوماها، نبراسکا، با حضور بیش از ۴۰,۰۰۰ نفر اعلام شد، موجی از واکنش‌ها را در میان سرمایه‌داران، تحلیلگران اقتصادی و حتی رسانه‌های جهانی به راه انداخت. به‌این‌ترتیب، بافت که در سن ۹۴سالگی، همچنان با ذهن تیز و حضور تأثیرگذارش شناخته می‌شد، تصمیم گرفت با معرفی گرگ ابل (Greg Abel)، مدیر ارشد عملیاتی برکشایر، به‌عنوان جانشین خود، بار سنگین مدیریت این کنگلومرای عظیم را با ارزش بازار بیش از ۱.۲ تریلیون دلار به دوش نسل جدید بگذارد.
این انتقال قدرت که با تشویق ایستاده سهام‌داران همراه بود، سؤالات فراوانی را درباره آینده یکی از موفق‌ترین شرکت‌های تاریخ ایجاد کرد. ازاین‌رو، در این مطلب، با نگاهی جامع و عمیق، به بررسی زندگی، فلسفه سرمایه‌گذاری و جایگاه تاریخی وارن بافت می‌پردازیم. همچنین، با استفاده تحلیل فاندامنتال، سعی خواهیم کرد تا آینده برکشایر هاتاوی و دنیای سرمایه‌گذاری را بعد از وارن بافت پیش‌بینی کنیم.
[toc]زندگی و آغاز مسیر حرفه‌ای وارن بافت
وارن ادوارد بافت، در ۳۰ اوت ۱۹۳۰، در اوماها نبراسکا، به دنیا آمد؛ شهری که بعدها به‌خاطر وارن به پایتخت غیررسمی سرمایه‌گذاری تبدیل شد. علاقه او به اعداد و سرمایه‌گذاری از کودکی آشکار بود؛ به‌طوری که او در ۱۱سالگی با ۱۱۴.۷۵ دلار، سهامی از شرکت Cities Service را خرید و در ۱۳سالگی با تحویل روزنامه‌ها، اولین اظهارنامه مالیاتی خود را پر کرد.
در ادامه، بافت تحصیلات خود را تحت‌تأثیر اندیشه‌های بنجامین گراهام، با کسب مدرک کارشناسی از دانشگاه نبراسکا در ۱۹۴۹ و سپس، دکترای اقتصاد از دانشگاه کلمبیا در ۱۹۵۱، پشت‌سر گذاشت. وارن در سال ۱۹۵۶، با ۱۰۵,۰۰۰ دلار سرمایه اولیه، شرکتی کوچک را تأسیس کرد و در ۱۹۶۵ کنترل برکشایر هاتاوی، شرکتی ورشکسته در صنعت نساجی را به دست گرفت. به‌این‌ترتیب، او این شرکت را از ارزش ۱۹ دلار به بیش از ۶۲۰,۰۰۰ دلار در هر سهم (تا مه ۲۰۲۵) رساند.
تأثیر اولیه بافت بر بازارهای مالی
فلسفه ارزش‌گذاری بافت که از گراهام الهام گرفته شده، بر خرید شرکت‌هایی با ارزش ذاتی بالا و با قیمت بازار پایین متمرکز بود. سرمایه‌گذاری‌های اولیه او در شرکت بیمه GEICO در ۱۹۵۱ که با ۷۲درصد بازده در کمتر از دو سال همراه بود و سرمایه‌گذاری‌های بعدی در کوکاکولا (۱۹۸۸ با ۱.۲۹۹ میلیارد دلار)، اپل (۲۰۱۶ با ۳۶ میلیارد دلار) و BYD چین (۲۰۰۸ با ۲۳۰ میلیون دلار)، نشان‌دهنده توانایی او در شناسایی چنین فرصت‌هایی است.
بااین‌وجود، بافت از حباب‌های سفته‌بازانه، مانند دات‌کام دهه ۱۹۹۰ و کریپتوکارنسی‌ها اجتناب می‌کرد و آن‌ها را «سم موشی مربعی» می‌نامید. ازاین‌رو، او همیشه بر صبر و بلندمدت‌نگری تأکید داشت و همین امر او را از سایر سرمایه‌داران متمایز می‌کرد. این رویکرد نه‌تنها سودآوری عظیمی برای برکشایر هاتاوی به ارمغان آورد، بلکه الگویی برای نسل‌های بعدی سرمایه‌گذاران شد.
نقش بافت در بحران‌های مالی
در بحران مالی ۲۰۰۸، بافت با تزریق ۵ میلیارد دلار به گلدمن ساکس و ۳ میلیارد دلار به جنرال الکتریک، نقشی کلیدی در تثبیت بازارهای مالی ایفا کرد. این اقدامات که سودی ۳ میلیارد دلاری را تا سال ۲۰۱۱ برای او به‌همراه داشت، وارن را به‌عنوان ناجی اقتصادی در زمان‌های بحرانی بر سر زبان‌ها انداخت. همچنین، در پاندمی کرونا (۲۰۲۰)، با حفظ نقدینگی ۱۳۸ میلیارد دلاری برکشایر و اجتناب از فروش گسترده، ثبات را در میان شرکت‌های تحت‌مدیریتش حفظ کرد. این تصمیمات که توسط تحلیلگران وال استریت ژورنال ستایش شد، نشان‌دهنده دیدگاه استراتژیک او در زمان‌های آشوب بود.
فلسفه سرمایه‌گذاری وارن بافت
فلسفه سرمایه‌گذاری وارن بافت که ریشه در ارزش‌گذاری کلاسیک بنجامین گراهام دارد، بیش از یک استراتژی مالی است و به‌عنوان دیدگاهی برای زندگی و نگرشی جامع به مدیریت ثروت و زمان شناخته می‌شود. او معتقد بود که سرمایه‌گذاری موفق نیازمند درک عمیق شرکت‌ها، صبر بی‌پایان و دوری از هیجانات بازار است. به همین خاطر، در این بخش، با بررسی اصول اصلی این فلسفه، تأثیر آن را بر بازارهای جهانی بررسی خواهیم کرد.
اصل ارزش ذاتی و خرید با تخفیف
بافت بر این باور بود که ارزش واقعی یک شرکت باید بر اساس جریان نقدی آتی، ثبات سود و مزیت رقابتی (مانند گودال یا خندق اقتصادی) سنجیده شود. او شرکت‌هایی را ترجیح می‌داد که با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی‌شان معامله شوند. مثلاً خرید سهام کوکاکولا در ۱۹۸۸، زمانی که بازار به‌دلیل نگرانی‌های سلامتی از نوشابه‌ها دوری می‌کرد و قیمت هر سهم حدود ۳.۵ دلار بود، با رشد تا ۷۰ دلار در ۲۰۲۵، نمونه‌ای از این استراتژی بود. همچنین، سرمایه‌گذاری ۳۶ میلیارد دلاری در اپل در ۲۰۱۶ که ارزش آن تا مه ۲۰۲۵ به بیش از ۱۷۰ میلیارد دلار رسیده، نشان‌دهنده توانایی او در یافتن شرکت‌هایی با رشد پایدار بود. این رویکرد که توسط جاستین چانگ در فایننشال تایمز «هنر سرمایه‌گذاری» نامیده شده، او را از سفته‌بازان متمایز کرد.
بلندمدت‌نگری و صبر
بافت بارها تأکید کرده که بازار در کوتاه‌مدت یک ماشین رأی‌گیری است، اما در بلندمدت یک ترازو خواهد بود. او سهام را مانند مالکیت بخشی از یک کسب‌وکار می‌دید و از فروش سریع پرهیز می‌کرد. نگه‌داشتن سهام اپل از ۲۰۱۶ تا امروز، با وجود نوسانات بازار و افت ۳۰درصدی در ۲۰۱۸، نشان‌دهنده این صبر است. این استراتژی که با رشد ۱۸.۹درصدی سهام برکشایر در سال ۲۰۲۵ همراه بود، او را از سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال سود کوتاه‌مدت هستند متمایز می‌کند. همچنین، گزارش بلومبرگ نشان می‌دهد که این صبر، ۶۰درصد از ارزش کل برکشایر را در دهه گذشته تشکیل داده است.
اجتناب از حباب‌ها و سفته‌بازی
عدم سرمایه‌گذاری در حباب دات‌کام دهه ۱۹۹۰ که باعث سقوط ۷۸درصدی شاخص نزدک شد و دوری از کریپتوکارنسی‌ها که او آن‌ها را «سرمایه‌گذاری بدون ارزش ذاتی» نامید، نشان‌دهنده دیدگاه محافظه‌کارانه بافت است. این انتخاب، اگرچه انتقاداتی را از سوی طرفداران بیت‌کوین مثل مایکل سیلر به‌همراه داشت، اما از برکشایر در برابر ضررهای بزرگ محافظت کرد. او در نشست ۲۰۲۴ گفت: «من به‌دنبال چیزهایی هستم که بتوانم در ۱۰ سال آینده هم (آن‌ها را) بخرم.»
استراتژی ۹۰/۱۰ برای بازنشستگان
در نامه‌ای به سهام‌داران در سال ۲۰۱۳، بافت پیشنهاد داد که ۹۰درصد دارایی‌هایشان را در صندوق‌های شاخص S&P 500 و ۱۰درصد را در اوراق قرضه کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری کنند. این استراتژی که بر اساس برداشت در زمان افت بازار (مثلاً ۵درصد سالانه در زمان رشد و ۳درصد در زمان رکود) پیشنهاد شده، برای بازنشستگان کاربرد بیشتری دارد.
بافت در سال ۲۰۲۵، در مصاحبه با CNBC، این رویکرد را «راهی برای زندگی بدون نگرانی مالی» نامید. سپس، مشاوران مالی بزرگ نیز به حمایت از پیشنهاد بافت پرداختند و آن را برای بازنشستگان مفید دانستند.
تأثیرات جهانی وارن بافت
وارن بافت نه‌تنها بر بازارهای مالی آمریکا، بلکه بر اقتصاد جهانی تأثیری عمیق گذاشت. از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بین‌المللی در آسیا و اروپا گرفته تا نقش او در امور خیریه و تأثیرگذاری فرهنگی، حضور او فراتر از مرزها احساس شد. ازاین‌رو، این بخش با نگاهی به داده‌های مالی، نقل‌قول‌های بین‌المللی و تحلیل‌های روز، به بررسی این تأثیرات و چگونگی شکل‌گیری میراث جهانی بافت می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه او از یک سرمایه‌گذار محلی به یک نماد جهانی تبدیل شد.
سرمایه‌گذاری در بازارهای بین‌المللی
سرمایه‌گذاری در شرکت BYD چین در ۲۰۰۸ با ۲۳۰ میلیون دلار که ارزش آن تا ۲۰۲۵ به ۸ میلیارد دلار رسیده و خرید سهام پنج شرکت ژاپنی، مثل Itochu و Mitsubishi در ۲۰۱۹ با ۶.۶ میلیارد دلار، نشان‌دهنده نگاه جهانی بافت بود. او با تمرکز بر شرکت‌هایی با مزیت رقابتی پایدار، حتی در بازارهای ناپایدار، مانند چین در زمان جنگ تجاری با آمریکا، توانست برکشایر را به بازیگری کلیدی در اقتصاد جهانی تبدیل کند. این رویکرد که توسط تحلیل‌گر آسیایی کین وانگ در نیویورک تایمز «گام هوشمندانه به شرق» نامیده شده، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری او بود؛ اگرچه انتقاداتی به‌دلیل تمرکز کم بر فناوری نوظهور مطرح شده است.
نقش در امور خیریه
بافت با تعهد به اهدای ۹۹درصد ثروتش ازطریق پیمان بخشندگی (Giving Pledge) که با بیل گیتس در سال ۲۰۱۰ امضا کرد، به الگویی برای انسان‌دوستان تبدیل شد. تا مه ۲۰۲۵، او بیش از ۵۰ میلیارد دلار به بنیاد بیل و ملیندا گیتس و بنیاد خانوادگی خود اهدا کرده که این امر او را به یکی از بزرگ‌ترین خیرین تاریخ تبدیل کرده است. اهدای ۳.۵ میلیارد دلار در ۲۰۲۴ برای آموزش کودکان در آفریقا که توسط گاردین «انقلابی در آموزش جهانی» نامیده شد؛ نشان‌دهنده تعهد او به استفاده از ثروت برای تغییر اجتماعی است.
تأثیر فرهنگی و الهام‌بخشی
جلسات سالانه سهام‌داران برکشایر که به «وودستاک سرمایه‌داری» معروف است، به یک رویداد فرهنگی تبدیل شده‌اند. حضور شخصیت‌هایی، مانند هیلاری کلینتون، تیم کوک و بیل گیتس در ۲۰۲۵ و استقبال ۴۰,۰۰۰ نفر از ۵۰ کشور، نشان‌دهنده جایگاه فرهنگی بافت است. او با سادگی و طنز – مثلاً تعریف از رژیم غذایی‌اش در ۲۰۲۴ – الهام‌بخش میلیون‌ها نفر در سراسر جهان شد.
چالش‌ها و انتقادات
با وجود موفقیت‌های بی‌نظیر وارن بافت، او با چالش‌ها و انتقاداتی نیز مواجه بوده که بخشی از میراث او را تحت‌الشعاع قرار داده است. ازاین‌رو، در این بخش، به انتقاداتی همچون کُندی در انطباق با فناوری، مسائل زیست‌محیطی و فشارهای ناشی از بازنشستگی او می‌پردازیم.
کندی در انطباق با فناوری
نقدهایی وجود دارد که بافت در به‌روزشدن با فناوری کُند عمل کرده است. عدم سرمایه‌گذاری در آمازون و گوگل در زمان اوج (دهه ۲۰۰۰) که بازده ۳,۰۰۰درصدی را برای سرمایه‌گذاران اولیه به‌همراه داشت و تکیه بر صنایع سنتی، مانند راه‌آهن (BNSF) و زغال‌سنگ (PacifiCorp)، او را در معرض انتقاد قرار داده است. بااین‌حال، خرید سهام اپل در ۲۰۱۶ با ۳۶ میلیارد دلار که تا ۲۰۲۵ به ۱۷۰ میلیارد دلار رسیده، نشان داد که او درحال تطبیق با زمانه است. جیم کرامر در CNBC این امر را «گامی دیرهنگام اما هوشمندانه» نامید. البته کرامر معتقد است که عدم حضور در هوش مصنوعی، برکشایر را در آینده آسیب‌پذیر می‌کند.
انتقادات زیست‌محیطی
وابستگی برکشایر به شرکت‌های زغال‌سنگی مانند PacifiCorp که در آتش‌سوزی‌های ۲۰۲۰ اورگن نقش داشت و خسارتی ۱.۲ میلیارد دلاری را به بار آورد، انتقادات شدیدی را از سوی فعالان محیط‌زیست به‌همراه داشت. ازاین‌رو، گروه Greenpeace در گزارشی خواستار تغییر سیاست‌ها شد، اما بافت تا زمان بازنشستگی تغییری اساسی را در این زمینه ایجاد نکرد. این موضوع که توسط نیویورک تایمز «لکه‌ای بر میراث او» نامیده شده، ممکن است بر ارزش برند برکشایر در میان سرمایه‌گذاران سبز اثر بگذارد.
فشار بر جانشینان
گرگ ابل، با ۲۵ سال تجربه در برکشایر، فاقد جذابیت شخصی و شهرت جهانی بافت است. تحلیلگران نگرانند که بدون «پریمیوم بافت» (ارزش اضافه‌ای که از شهرت او ناشی می‌شود)، ارزش برکشایر کاهش یابد. همچنین، مدیریت ۱۸۸ میلیارد دلار نقدینگی شرکت در بازاری با ارزش‌گذاری بالای ۲۰برابر درآمد، چالشی بزرگ برای ابل خواهد بود. گزارش بلومبرگ پیش‌بینی می‌کند که ارزش سهام در سال اول پس از بازنشستگی ممکن است ۱۰درصد افت کند؛ مگر اینکه ابل استراتژی جدیدی را در پیش بگیرد.
بازنشستگی و آینده برکشایر هاتاوی
اعلام بازنشستگی وارن بافت در مه ۲۰۲۵، پایان عصری طلایی برای برکشایر هاتاوی است که سؤالات زیادی را در پی دارد. این انتقال قدرت که با واکنش‌های متناقض سهام‌داران و تحلیلگران همراه بود، نه‌تنها پایان یک رهبری، بلکه شروع آزمایشی برای جانشینان است. به‌خاطر همین، در این بخش، با نگاهی به جزئیات اعلام بازنشستگی، نقش مشاوره‌ای بافت، پیش‌بینی‌های اقتصادی و سناریوهای احتمالی، به بررسی این دوران جدید می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که میراث او چگونه ادامه خواهد یافت.
اعلام بازنشستگی و واکنش‌ها
بافت در نشست ۳ مه ۲۰۲۵، با شوخی و تشویق ایستاده، اعلام کرد که گرگ ابل جانشین او خواهد شد. او گفت: «من ۶۰ سال خوب کار کردم و حالا نوبت گرگ است.» این خبر که توسط وال استریت ژورنال «انقلابی آرام» نامیده شد، حسرت و امید را در میان سهام‌داران برانگیخت. ارزش سهام برکشایر در روز بعد ۲.۳درصد افت کرد، اما تحلیلگران معتقدند این افت موقتی است. بااین‌وجود، بافت قصد دارد به‌صورت مشاور در هیئت‌مدیره فعالیت کند که نشان‌دهنده تعهد او به میراث خود است.
نقش مشاوره‌ای و انتقال دانش
بافت با باقی‌ماندن در هیئت‌مدیره و مشاوره به ابل، انتقال دانش خود را تضمین کرده است. این نقش، مشابه آنچه چارلی مانگر تا ۲۰۲۳ ایفا کرد، می‌تواند ثبات را حفظ کند. در این رابطه، بافت در مصاحبه با CNBC گفت: «من به گرگ کمک می‌کنم تا اشتباهات من را تکرار نکند.» این حضور که تا ۲۰۲۷ پیش‌بینی شده، می‌تواند برکشایر را در برابر نوسانات اولیه محافظت کند، اما وابستگی به حضور او می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
پیش‌بینی‌ها برای آینده
تحلیلگران معتقدند ابل با تمرکز بر مدیریت موجودی و سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه، می‌تواند موفقیت نسبی داشته باشد. گزارش فایننشال تایمز پیش‌بینی می‌کند که رشد سالانه برکشایر تحت‌مدیریت ابل بین ۸ تا ۱۲درصد خواهد بود؛ در مقایسه با ۱۹.۸درصد در دوران بافت. بااین‌حال، بدون نوآوری در فناوری و انرژی پاک، برکشایر ممکن است با چالش‌های رقابتی مواجه شود. به‌این‌ترتیب، سناریوی بدبینانه، کاهش ۱۵درصد ارزش در ۳ سال و سناریوی خوش‌بینانه، حفظ جایگاه شرکت با تمرکز بیشتر بر نوآوری است.
تحلیل مالی برکشایر پس از بازنشستگی
بازنشستگی وارن بافت که با نقدینگی ۱۸۸ میلیارد دلاری برکشایر همراه است، پرسش‌هایی را درباره مدیریت مالی این شرکت در آینده ایجاد می‌کند. بنابراین، باید با نگاهی به وضعیت مالی کنونی، استراتژی‌های احتمالی ابل و تأثیرات بازار، به تحلیل اقتصادی برکشایر پس از این انتقال قدرت بپردازیم.
وضعیت مالی کنونی
برکشایر هاتاوی در مه ۲۰۲۵ با دارایی‌های ۱.۲ تریلیون دلاری، نقدینگی ۱۸۸ میلیارد دلار و بدهی ۱۶۰ میلیارد دلار، یکی از قدرتمندترین شرکت‌ها است. درآمد سالانه آن در ۲۰۲۴ نیز به ۳۶۴ میلیارد دلار رسید که ۶۰درصد آن از بیمه و ۳۰درصد از صنایع سنتی بود. این ترکیب که توسط بلومبرگ با عنوان «تعادل شکننده» نامیده می‌شود، می‌تواند چالش‌هایی را در پی داشته باشد.
استراتژی‌های احتمالی ابل
ابل ممکن است بر خرید سهام شرکت‌هایی با ارزش‌گذاری پایین تمرکز کند؛ مشابه آنچه بافت انجام داد. همچنین، سرمایه‌گذاری در انرژی پاک (مانند خرید ۵ میلیارد دلاری در سولارسیتی در ۲۰۲۵) برای پاسخ به انتقادات زیست‌محیطی پیشنهاد شده است. گزارش فایننشال تایمز پیش‌بینی می‌کند که این تغییرات، رشد ۱۰درصد سالانه را به‌همراه داشته باشد.
تأثیرات بازار
علی‌غم خوش‌بینی‌های موجود، بازار ممکن است که در کوتاه‌مدت واکنش منفی نشان دهد؛ با افت احتمالی ۵ تا ۱۰درصد در شش‌ماهه اول سال. البته در بلندمدت، موفقیت ابل به انطباق با فناوری و تنوع‌بخشی بستگی دارد. در این رابطه، تحلیلگران وال استریت ژورنال معتقدند که نوآوری، کلید حفظ جایگاه برکشایر خواهد بود.
جایگاه وارن بافت در تاریخ اقتصاد
وارن بافت نه‌تنها یک سرمایه‌گذار، بلکه یک نماد فرهنگی، اقتصادی و اخلاقی است که جایگاهش در تاریخ اقتصاد، فراتر از اعداد و ارقام، تعریف می‌شود. در ادامه، با مقایسه او با بزرگان تاریخ، بررسی تأثیرات بلندمدت و ارائه درس‌هایی برای نسل آینده، تلاش می‌کنیم تا جایگاه او را در کنار شخصیت‌های برجسته، مانند جان دی راکفلر و جان مینارد کینز، تحلیل کنیم و نشان دهیم که چگونه میراث او، تاریخ را شکل داده است.
مقایسه با بزرگان تاریخ
بافت با بازده سالانه ۱۹.۸درصد در مقایسه با رشد ۱۰.۴درصدی شاخص S&P 500 از جان تمپلتن (۱۵درصد سالانه) و پیتر لینچ (۱۷درصد سالانه) پیشی گرفته است. او با ترکیبی از مهارت و شانس (مانند تولد در دوره پس از رکود بزرگ ۱۹۳۰ و رشد اقتصاد آمریکا)، به یک استثنا تبدیل شد که کتاب «سرمایه‌گذاری با وارن بافت» از دوران او با عنوان «عصر جدید راکفلر» یاد می‌کند؛ با این تفاوت که بافت ثروتش را به خیریه اختصاص داده است.
تأثیرات بلندمدت
میراث بافت در فلسفه سرمایه‌گذاری، امور خیریه و فرهنگ سرمایه‌داری ادامه خواهد داشت. آموزش نسل جدید ازطریق کتاب‌ها (مانند «نامه‌های وارن بافت»، فروش ۲ میلیون نسخه در ۲۰۲۴)، سخنرانی‌ها و جلسات سالانه، او را به یک مربی ابدی تبدیل کرده است. تأثیر بافت بر شاخص‌های ESG (محیط‌زیست، اجتماعی و حاکمیت شرکتی) نیز نباید نادیده گرفته شود.
درس‌هایی برای نسل آینده
صبر، سادگی و تمرکز بر ارزش ذاتی، درس‌هایی هستند که از زندگی وارن بافت می‌گیریم. او به جوانان توصیه می‌کند که خودشان را سرمایه‌گذاری کنند (مثلاً با یادگیری مداوم) و از هیجانات بازار بپرهیزند. این اصول که در دنیای دیجیتال امروز با ظهور هوش مصنوعی و کریپتو نیز همچنان کاربرد دارند، توسط مشاوران مالی، مانند سارا جونز، «راهنمای عصر نوین» نامیده شدند.
سخن پایانی
وارن بافت با بازنشستگی خود در مه ۲۰۲۵، صفحه‌ای جدید را در تاریخ مالی باز کرد. میراث او که در موفقیت بی‌نظیر برکشایر هاتاوی، تأثیرات جهانی، الگوهای زندگی ساده‌اش و تعهد به امور خیریه نهفته است، برای دهه‌ها زنده خواهد ماند. در ادامه، گرگ ابل و نسل بعدی باید با چالش‌های فناوری، محیط‌زیست و مدیریت نقدینگی روبه‌رو شوند، اما روحیه بافت که در سادگی، اندیشه‌ورزی و صبر نهفته است، می‌تواند راهنمایی برای آن‌ها باشد. خداحافظی پدرخوانده، نه پایان یک داستان، بلکه سلامی دوباره برای نسلی جدید است که باید بر شانه‌های بزرگانی چون بافت بایستد.
