صندوق سرمایه‌گذاری در بورس: نکات کلیدی که باید بدانید

در دنیای امروز، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که سرمایه‌گذاران با آن روبه‌رو هستند، انتخاب بهترین راه برای سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک است. بازارهای مالی به سرعت در حال تغییر هستند و برای ورود به این بازارها نیاز به دانش و آگاهی کافی است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای مالی شناخته‌شده‌ای هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا با کمترین تلاش، در طیف وسیعی از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها به عنوان گزینه‌ای مناسب برای افرادی که تمایل به سرمایه‌گذاری با مدیریت حرفه‌ای دارند، شناخته می‌شوند. در این مقاله، به بررسی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ویژگی‌ها، مزایا، معایب و نکات کلیدی مرتبط با این ابزار مالی می‌پردازیم تا شما بتوانید انتخاب بهتری برای سرمایه‌گذاری خود داشته باشید.

صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا با خرید واحدهای صندوق، در یک سبد متنوع از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند. این دارایی‌ها می‌توانند شامل سهام، اوراق بهادار، طلا، ارزهای دیجیتال و سایر ابزارهای مالی باشند. صندوق‌ها توسط مدیران حرفه‌ای مدیریت می‌شوند که هدف آنها بهینه‌سازی بازده با کمترین ریسک ممکن است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند برای افرادی که وقت یا دانش کافی برای مدیریت مستقیم سرمایه‌های خود ندارند، گزینه‌ای جذاب و کارآمد باشند. از آنجا که این صندوق‌ها در بازار بورس قابل معامله هستند، خرید و فروش آنها برای سرمایه‌گذاران ساده و شفاف است.

ویژگی‌های صندوق‌های سرمایه گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای ویژگی‌های متعددی هستند که آنها را به ابزاری جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل می‌کند. یکی از این ویژگی‌ها، مدیریت حرفه‌ای است. در صندوق‌ها، مدیران با استفاده از تجربه و دانش خود، سرمایه‌گذاری‌ها را مدیریت می‌کنند و این به سرمایه‌گذاران این اطمینان را می‌دهد که دارایی‌های آنها به‌طور مؤثر و با استراتژی‌های مناسب مدیریت می‌شود. همچنین، صندوق‌ها تنوع بالایی دارند. به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها به معنای سرمایه‌گذاری در انواع مختلف دارایی‌ها و صنایع است که ریسک کلی سبد سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که صندوق‌ها برای افرادی که می‌خواهند از ریسک‌های بالا اجتناب کنند، گزینه‌ای مناسب باشند.

 صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس یکی از ابزارهای مالی پرطرفدار هستند که به افراد این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به تخصص عمیق در بازارهای مالی، در دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها معمولاً در بورس‌های اوراق بهادار قابل خرید و فروش هستند و افراد می‌توانند با خرید واحدهای صندوق، به سبدی متنوع از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، طلا و دیگر ابزارهای مالی دسترسی پیدا کنند. از آنجا که این صندوق‌ها توسط مدیران حرفه‌ای مدیریت می‌شوند، سرمایه‌گذاران می‌توانند از تجربه و دانش این مدیران بهره‌مند شوند.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بورس مزایای زیادی دارد، از جمله کاهش ریسک به‌واسطه تنوع در دارایی‌ها، امکان دسترسی به بازارهای مختلف مالی و همچنین قابلیت نقدشوندگی بالا. علاوه بر این، برای کسانی که وقت یا توانایی مدیریت شخصی دارایی‌های خود را ندارند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک گزینه عالی به‌شمار می‌آید. این ابزار مالی به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهد تا در بازارهای پیچیده و متنوعی سرمایه‌گذاری کنند، بدون اینکه نیاز به درک عمیق از تمامی جزئیات و تحلیل‌های آن بازارها داشته باشند.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس: از صندوق‌های سهامی تا صندوق‌های کالایی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شوند که هرکدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. صندوق‌های سهامی، به طور معمول شامل سهام شرکت‌ها هستند و به دلیل بازده بالا، گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران با تحمل ریسک بیشتر می‌باشند. صندوق‌های طلا نیز به شما این امکان را می‌دهند که در طلا سرمایه‌گذاری کنید بدون اینکه نیاز به خرید فیزیکی طلا باشد. علاوه بر این، صندوق‌های درآمد ثابت برای افرادی که به دنبال بازده کم‌ریسک و ثابت هستند، مناسب‌اند. هرکدام از این صندوق‌ها بسته به اهداف سرمایه‌گذاری، زمان‌بندی و ریسک‌پذیری فرد انتخاب می‌شوند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا در بازارهای مختلف مالی سرمایه‌گذاری کنند و به تنوع بخشی به پرتفوی خود بپردازند. در ادامه، انواع مختلف صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس بررسی می‌شوند.

صندوق‌های صدور و ابطالی

صندوق‌های صدور و ابطالی که به صندوق‌های غیرقابل معامله نیز شناخته می‌شوند، در فرآیند خرید و فروش واحدهای خود از روش‌های صدور و ابطال استفاده می‌کنند. در این صندوق‌ها، واحدهای سرمایه‌گذاری (یونیت‌ها) به کوچک‌ترین بخش‌های صندوق گفته می‌شود که قیمت آن‌ها ممکن است با توجه به ارزش دارایی‌های صندوق تغییر کند. سرمایه‌گذاران برای خرید یا فروش این واحدها باید از طریق وب‌سایت‌ها یا شعب صندوق اقدام کنند. این صندوق‌ها برای کسانی که قصد دارند سرمایه‌گذاری بلندمدت داشته باشند، گزینه مناسبی هستند.

صندوق‌های قابل معامله (ETF)

صندوق‌های قابل معامله یا ETF، نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که مانند سهام در بورس خرید و فروش می‌شوند. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به‌طور آنلاین و از طریق کارگزاری‌ها در بازار بورس، واحدهای صندوق را معامله کنند. صندوق‌های ETF معمولا دارایی‌های متنوعی دارند و به همین دلیل می‌توانند به عنوان ابزاری کارآمد برای تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس نوع دارایی

این صندوق‌ها بر اساس نوع دارایی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

• صندوق در سهام: این صندوق‌ها بیش از ۷۰ درصد از منابع خود را در سهام شرکت‌های بورسی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نوع صندوق‌ها معمولاً ریسک بالاتری دارند ولی در عین حال می‌توانند بازدهی بیشتری نیز ایجاد کنند.
• صندوق درآمد ثابت: این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران درصدی سود ثابت را به‌طور دوره‌ای پرداخت می‌کنند و معمولاً در دارایی‌های با درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها به دلیل ریسک پایین، برای سرمایه‌گذاران با ریسک‌پذیری کمتر مناسب هستند.
• صندوق مختلط: این صندوق‌ها ترکیبی از سرمایه‌گذاری در سهام و دارایی‌های با درآمد ثابت هستند. در این صندوق‌ها، معمولاً ۴۰ تا ۶۰ درصد منابع در سهام و باقی‌مانده در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. ریسک این صندوق‌ها به‌طور معمول از صندوق‌های سهامی کمتر است.
• صندوق طلا: این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در طلا، سکه و دارایی‌های مرتبط با طلا می‌پردازند. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که از افزایش قیمت طلا بهره‌مند شوند و در عین حال از خطرات نگهداری فیزیکی طلا اجتناب کنند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و پروژه‌ای

• صندوق‌های جسورانه: این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا اختصاص دارند. این نوع صندوق‌ها دارای ریسک بالا هستند، اما در صورت موفقیت، می‌توانند بازدهی بالایی نیز داشته باشند.
• صندوق‌های پروژه‌ای: این صندوق‌ها به‌طور خاص برای تامین مالی پروژه‌های بزرگ طراحی شده‌اند و سرمایه‌گذاران سود حاصل از این پروژه‌ها را دریافت می‌کنند. این نوع صندوق‌ها معمولاً به پروژه‌هایی که پتانسیل رشد دارند، اختصاص پیدا می‌کنند.

صندوق‌های کالایی و املاک

• صندوق‌های کالایی: این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به خرید و نگهداری فیزیکی کالاهایی مانند طلا، نفت و نقره، در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند.
• صندوق‌های املاک و مستغلات: این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های املاک و مستغلات اختصاص دارند و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که از رشد قیمت بازار مسکن بهره‌مند شوند، بدون اینکه نیاز به سرمایه‌گذاری کلان داشته باشند.

صندوق‌های اهرمی و بازارگردانی

• صندوق‌های اهرمی: این صندوق‌ها از تکنیک اهرم مالی برای کسب بازدهی بیشتر استفاده می‌کنند. در این صندوق‌ها، معمولاً از ترکیب دو سازوکار صدور و ابطال و قابل معامله بودن استفاده می‌شود.
• صندوق‌های بازارگردانی: هدف اصلی این صندوق‌ها ایجاد نقدشوندگی و حفظ تعادل در بازار سهام است. این صندوق‌ها در بورس فعالیت می‌کنند و معمولاً نقش مهمی در تنظیم و تعدیل قیمت‌ها ایفا می‌کنند.

مزایا و معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مزایا و معایب خاص خود را دارند. یکی از مزایای اصلی آنها، مدیریت حرفه‌ای است که به سرمایه‌گذاران این اطمینان را می‌دهد که دارایی‌هایشان به‌طور مؤثر مدیریت می‌شود. همچنین، تنوع سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها می‌تواند ریسک را کاهش دهد. اما معایب نیز وجود دارد، از جمله هزینه‌های مدیریت و کارمزدهای مرتبط با صندوق‌ها که می‌توانند بر بازده کلی اثر بگذارند. همچنین، برخی از صندوق‌ها ممکن است در شرایط خاص بازار نتایج ضعیفی ارائه دهند. بنابراین، قبل از انتخاب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، باید مزایا و معایب آنها را به‌دقت بررسی کنید و ببینید که آیا این ابزار مالی با اهداف شما هماهنگ است یا نه.

ارکان صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

ارکان صندوق سرمایه‌گذاری نقش حیاتی در مدیریت، نظارت و اجرای سیاست‌های صندوق دارند. این ارکان به‌طور کلی به دو دسته اجرایی و نظارتی تقسیم می‌شوند:

۱- ارکان اجرایی صندوق

• مدیر صندوق: مدیر صندوق مسئولیت تهیه گزارش‌ها و اطلاعات لازم و ارسال آن‌ها به متولی، حسابرس و سازمان بورس را بر عهده دارد. این فرد باید دارای تخصص در بازار سرمایه باشد.
• کارگزار: کارگزاران برای انجام معاملات صندوق انتخاب می‌شوند. معمولاً مدیر صندوق یک یا چند کارگزار معتبر را برای انجام این امور انتخاب می‌کند.
• هیئت مدیره صندوق: هیئت مدیره شامل پنج نفر می‌شود که از جمله مدیر صندوق، متولی و سه نفر منتخب مجمع صندوق هستند. این هیئت می‌تواند نمایندگان متعهد پذیره‌نویس و بازارگردان را بدون حق رأی در جلسات خود بپذیرد.
• مدیر سرمایه‌گذاری: این فرد مسئول تخصیص سرمایه‌ها به دارایی‌های مناسب است تا حداکثر بازده ممکن را برای صندوق به ارمغان آورد.
• مدیر ثبت: مدیر ثبت مسئول اجرای درخواست‌های صدور و ابطال واحدهای صندوق است. در صندوق‌های با سرمایه حداقل ۵۰ میلیارد ریال، حضور مدیر ثبت الزامی است.
• مدیر اجرا: مخصوص صندوق‌های نیکوکاری است و وظیفه انجام امور خیریه و ارائه گزارش‌های مربوطه را بر عهده دارد.
• مدیر ساخت: در صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، مسئولیت اجرای پروژه‌ها را بر عهده دارد و با تصویب مجمع صندوق و تأیید سازمان بورس انتخاب می‌شود.

۲- ارکان نظارتی صندوق

• حسابرس: حسابرس از بین موسسات حسابرسی معتبر انتخاب می‌شود و مسئول بررسی اصول و رویه‌های مدیر و متولی و تهیه گزارش‌های مالی صندوق است.
• متولی: متولی شخص حقوقی است که از سوی سازمان بورس تأیید شده و به نمایندگی از سرمایه‌گذاران صندوق، بر عملکرد ارکان صندوق نظارت می‌کند.

همچنین، مجمع صندوق سرمایه‌گذاری بالاترین نهاد تصمیم‌گیری است که با حضور حداقل نیمی از دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز و دارای حق رأی رسمیت می‌یابد. این مجمع وظیفه انتخاب ارکان کلیدی صندوق و تصویب تصمیمات مهم را بر عهده دارد.

ارزش خالص دارایی (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

ارزش خالص دارایی (Net Asset Value یا NAV) معیاری است که برای تعیین ارزش هر واحد صندوق سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. این مقدار از تقسیم مجموع ارزش دارایی‌های صندوق (شامل سهام، اوراق قرضه، املاک و سایر دارایی‌ها) بر تعداد واحدهای در حال گردش صندوق به‌دست می‌آید. به عبارت دیگر، NAV نمایانگر ارزش کلی دارایی‌های یک صندوق است که به هر سرمایه‌گذار اختصاص می‌یابد. محاسبه NAV به طور روزانه انجام می‌شود و در واقع نشان‌دهنده قیمت دقیق واحد صندوق در آن روز است.

فرمول محاسبه NAV به شکل زیر است:

NAV = تعداد واحدهای در گردش / ارزش کل دارایی‌ها − بدهی‌ها​

واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری (Investment Fund Unit) چیست؟

واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری، واحدهای سرمایه‌گذاری هستند که سرمایه‌گذاران در آن سهم دارند. هر واحد صندوق، معادل بخشی از دارایی‌های صندوق است که به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد. زمانی که فردی در صندوق سرمایه‌گذاری سهم می‌خرد، واحدهایی از آن صندوق را دریافت می‌کند و زمانی که این واحدها را می‌فروشد، پولی معادل ارزش آن واحدها دریافت می‌کند. تعداد واحدهای صندوق بستگی به ارزش صندوق و تعداد سرمایه‌گذاران دارد.

قیمت صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس چیست؟

– قیمت صدور: قیمت صدور به قیمتی گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای جدید صندوق باید پرداخت کنند. این قیمت معمولاً بر اساس NAV صندوق در روز معاملاتی محاسبه می‌شود و ممکن است شامل هزینه‌هایی مانند هزینه صدور و کارمزد باشد. قیمت صدور به‌طور معمول بر اساس آخرین NAV محاسبه می‌شود.

– قیمت ابطال: قیمت ابطال به قیمتی گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران برای فروش واحدهای خود دریافت می‌کنند. این قیمت نیز معمولاً بر اساس NAV صندوق در روز ابطال محاسبه می‌شود و مشابه قیمت صدور، ممکن است شامل هزینه‌هایی برای ابطال باشد.

در واقع، قیمت صدور و ابطال به‌طور معمول برابر با NAV واحدهای صندوق است، اما ممکن است در برخی از موارد با توجه به هزینه‌های اضافی یا کارمزدها تفاوت‌هایی داشته باشد.

چگونه در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؟

برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شما در واقع اقدام به خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق مورد نظر خود می‌کنید. به این عمل «صدور» و به فروش واحدها «ابطال» گفته می‌شود. قیمت صدور و ابطال واحدهای صندوق بر اساس ارزش خالص دارایی (NAV) آن صندوق محاسبه می‌شود. این یعنی قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به میزان دارایی‌های صندوق و وضعیت بازار بستگی دارد.

برای شروع سرمایه‌گذاری، ابتدا باید اطلاعات لازم را در مورد صندوقی که قصد دارید در آن سرمایه‌گذاری کنید، به دست آورید. این اطلاعات را می‌توان از طریق وب‌سایت رسمی صندوق‌ها یا از نمایندگی‌ها و شعب آن‌ها کسب کرد. پس از کسب اطلاعات، باید مراحل احراز هویت را انجام دهید که معمولاً شامل تکمیل فرم‌های مربوطه و ارائه مدارک شناسایی است. این مراحل برای صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال ضروری است.

برای صندوق‌های ETF که در بورس معامله می‌شوند، این فرآیند کمی متفاوت است. این صندوق‌ها مشابه سهام در بورس خرید و فروش می‌شوند و برای معامله در آن‌ها نیاز به داشتن کد بورسی است. در ساعات کاری بازار سرمایه، شما می‌توانید به راحتی با جستجوی نماد صندوق در سیستم معاملات بورس، واحدهای آن را خریداری یا بفروشید. برخلاف صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال که نیاز به مراجعه حضوری دارند، صندوق‌های ETF این امکان را فراهم می‌آورند که تمام مراحل خرید و فروش به صورت آنلاین و از طریق سامانه‌های بورس انجام شود.

جمع‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابزاری کارآمد برای ورود به بازارهای مالی هستند که با مدیریت حرفه‌ای، امکان سرمایه‌گذاری در سبدی متنوع از دارایی‌ها را فراهم می‌کنند. این صندوق‌ها، از گزینه‌های پرریسک سهامی تا صندوق‌های درآمد ثابت، متناسب با سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران طراحی شده‌اند. علاوه بر این، صندوق‌های ETF خرید و فروش آسان در بورس را فراهم کرده و صندوق‌های جسورانه امکان سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها را مهیا می‌کنند. با این حال، آگاهی از عواملی مانند کارمزدها، نوسانات بازار و نقدشوندگی، برای انتخابی هوشمندانه ضروری است.

سوالات متداول