تاریخچه بورس – از گذشته تا امروز مهم‌ترین بازار مالی در هر کشور

بازار بورس، به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام اقتصادی هر کشور، جایگاه ویژه‌ای در تأمین مالی و مبادلات اقتصادی دارد. این بازارها بستری هستند که در آن‌ها شرکت‌ها و دولت‌ها می‌توانند منابع مالی خود را از طریق فروش اوراق بهادار تأمین کنند. تاریخچه بورس به گونه‌ای است که به مرور زمان با تحولات عظیم در ساختار اقتصادی و تکنولوژی، تغییرات زیادی کرده است. در این مقاله، تاریخچه بورس‌ها در سطح جهانی و همچنین تاریخچه بورس ایران، بورس نیویورک، بورس لندن، بورس NASDAQ، عرضه اولیه عمومی، اوراق قرضه و الگوریتم‌های معاملاتی بررسی می‌شود.

تاریخچه پیدایش واژه بورس

واژه «بورس» ریشه در نام تاجر بلژیکی، آنتوان بورس (Antoine Bourse) در شهر بروژ، یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری آن زمان، خانه تجاری‌ای داشت که محل تجمع بازرگانان و انجام معاملات تجاری بود. این مکان به مرور زمان تبدیل به نمادی از بورس‌ها و بازارهای مالی شد. نام “بورس” که به همین مکان اشاره دارد، به تدریج برای بازارهای مالی مختلف در سراسر دنیا استفاده شد و  در نهایت، این فرهنگ مشارکتی که به کاهش ریسک‌های مالی کمک می‌کرد، موجب شکل‌گیری بازارهایی با نام بورس در سایر شهرهای اروپا گردید.

تاریخچه بورس در جهان

تاریخچه بورس به قرن‌های گذشته برمی‌گردد. اولین بورس‌های جهان در قرون وسطی در کشورهای اروپایی تأسیس شدند، اما به تدریج بورس‌ها گسترش یافتند و به بخش‌های مختلف اقتصادی دنیا راه پیدا کردند.

تاریخچه اولین فروش سهام در بورس

اولین شرکت که اقدام به فروش سهام عمومی کرد، «کمپانی هند شرقی» در سال ۱۶۰۰ بود. این حرکت به‌عنوان آغازگر مفهوم سرمایه‌گذاری جمعی در اروپا شناخته می‌شود. رشد سریع بورس‌ها به تبادل سهام و اوراق بهادار کمک کرد و مفاهیم مدرن بازارهای مالی شکل گرفت.

اولین بورس اوراق بهادار در آمستردام

بورس آمستردام که در سال ۱۶۰۲ تاسیس شد، نخستین بورس اوراق بهادار جهان بود. این بورس با فراهم کردن بستری برای خرید و فروش سهام و اوراق قرضه، به یکی از مراکز مالی بزرگ جهان تبدیل شد و الگویی برای دیگر بورس‌های جهان فراهم کرد.

بورس نیویورک (NYSE)

بورس نیویورک که به اختصار NYSE شناخته می‌شود، در سال ۱۹۷۲ میلادی در خیابان وال استریت نیویورک تأسیس شد و به سرعت به بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بورس جهان تبدیل گردید. بورس نیویورک با تأسیس خود نقش بسیار مهمی در توسعه بازارهای مالی ایفا کرد و تا به امروز همچنان از نظر ارزش بازار و تعداد شرکت‌های فهرست‌شده، بزرگ‌ترین بورس در جهان محسوب می‌شود.

بورس نیویورک به دلیل مدیریت سنتی معاملات و همچنین استفاده از فناوری‌های نوین در کنار هم، موفق به حفظ جایگاه خود به عنوان یک مرکز مهم مالی شده است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ جهانی، مانند آمازون، تسلا و اپل سهام خود را در این بورس به فروش می‌رسانند. به همین دلیل، NYSE همچنان یکی از اصلی‌ترین بورس‌ها برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بین‌المللی به شمار می‌رود.

بورس لندن (LSE)

بورس لندن (LSE) که در سال ۱۸۰۱ تاسیس شد، یکی از قدیمی‌ترین بورس‌های جهان است. این بورس در ابتدا با هدف تسهیل مبادلات تجاری در انگلستان و سپس در سطح جهانی تأسیس گردید. بورس لندن به دلیل حضور شرکت‌های بین‌المللی و همچنین پوشش جهانی خود، به عنوان یکی از پیشروترین بورس‌ها در اروپا شناخته می‌شود.

این بورس علاوه بر سهام شرکت‌ها، معاملات اوراق قرضه دولتی و شرکتی را نیز در بر دارد. شاخص‌های بورس لندن، به ویژه FTSE 100، که شامل بزرگ‌ترین شرکت‌های فهرست‌شده در این بورس است، نقش مهمی در ارزیابی وضعیت اقتصادی انگلستان و حتی جهان دارد. همچنین، بورس لندن به دلیل وجود بازار AIM یا Alternative Investment Market، بستر مناسبی برای شرکت‌های کوچک و متوسط فراهم کرده است.

بورس NASDAQ

NASDAQ در سال ۱۹۷۱ تاسیس شد و به عنوان اولین بورس آنلاین و دیجیتال در تاریخ بازارهای مالی شناخته می‌شود. این بورس، برخلاف بورس‌های سنتی مانند NYSE و LSE، بیشتر به خاطر حضور شرکت‌های فناوری و استارتاپ‌های نوآور مشهور است. شرکت‌هایی مانند آمازون، گوگل، فیس‌بوک و اپل سهام خود را در این بورس به فروش می‌رسانند.

NASDAQ به دلیل ساختار الکترونیکی خود، معاملات سریع‌تر و کاراتر را امکان‌پذیر می‌سازد و این ویژگی باعث شده که این بورس به یکی از مهم‌ترین بورس‌ها برای شرکت‌های فناوری تبدیل شود. NASDAQ-100 که شاخص اصلی این بورس است، نیز به یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مالی در سطح جهانی تبدیل شده است.

حال که با تاریخچه بورس در جهان بهتر و بیشتر آشنا شدید، در ادامه به توضیحاتی در خصوص دیگر اصطلاحات رایج و مرتبط با موضوع بورس  می‌پردازیم که دیدی وسیع و گسترده‌تر نسبت به بازارهای مالی و بازار بورس به شما ارائه می‌دهد.

عرضه اولیه عمومی (IPO)

اصطلاح عرضه اولیه عمومی (IPO) به فرآیندی اشاره دارد که طی آن یک شرکت برای اولین بار سهام خود را به عموم مردم عرضه می‌کند. این فرآیند برای شرکت‌ها فرصتی برای جذب سرمایه و برای سرمایه‌گذاران فرصتی برای خرید سهام شرکت‌ها در مرحله اولیه است. در واقع، عرضه اولیه عمومی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کنند و در عین حال از طریق فروش سهام، به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند که در رشد و توسعه آن‌ها شریک شوند.

شرکت‌ها معمولاً از طریق بورس‌های بزرگ مانند NYSE و NASDAQ اقدام به عرضه اولیه می‌کنند. این فرآیند معمولاً نیازمند مشاوره‌های مالی و حقوقی دقیق است و شرکت‌ها باید آماده باشند تا در برابر نظارت‌های دقیق موسسات مالی و بازارهای مالی قرار گیرند.

اوراق قرضه

اوراق قرضه یکی از ابزارهای مالی مهم در بازار بورس است که به شرکت‌ها و دولت‌ها اجازه می‌دهد تا منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق قرض گرفتن سرمایه از سرمایه‌گذاران تأمین کنند. اوراق قرضه معمولاً به صورت دولتی یا شرکتی منتشر می‌شوند و سرمایه‌گذاران با خرید آن‌ها، در واقع به شرکت یا دولت بدهی می‌دهند.

این اوراق معمولاً شامل نرخ بهره‌ای معین و تاریخ‌های بازپرداخت مشخص هستند. اوراق قرضه دولتی به دلیل امنیت بیشتر، معمولاً کمتر از اوراق قرضه شرکتی سوددهی دارند، اما همچنان از محبوبیت بالایی برخوردارند. بورس‌های جهانی مانند NYSE و LSE، مکان‌هایی هستند که در آن‌ها اوراق قرضه به خرید و فروش می‌رسند.

الگوریتم‌های معاملاتی

الگوریتم‌های معاملاتی به سیستم‌هایی اطلاق می‌شود که از آن‌ها برای انجام معاملات به صورت خودکار استفاده می‌شود. این الگوریتم‌ها می‌توانند با استفاده از داده‌های بازار و الگوهای قیمتی، معاملات را به صورت سریع و دقیق انجام دهند. استفاده از الگوریتم‌های معاملاتی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که معاملات را با سرعت بالا و دقت زیاد انجام دهند و در عین حال هزینه‌ها و ریسک‌ها را کاهش دهند.

این الگوریتم‌ها بیشتر در بورس‌های الکترونیکی مانند NASDAQ و سایر بورس‌های دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین مزایای الگوریتم‌های معاملاتی این است که می‌توانند بدون نیاز به دخالت مستقیم انسان، معاملات زیادی را در زمانی کوتاه و با سرعت زیاد انجام دهند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که الگوریتم‌ها در معاملات با حجم بالا و معاملات سریع کاربرد زیادی داشته باشند.

تاریخچه بورس در ایران

بورس ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور، در سال ۱۹۶۷ میلادی تاسیس شد و در ابتدا تحت عنوان بورس تهران شناخته می‌شد. بورس ایران در ابتدا تنها به معامله سهام و اوراق بهادار محدود بود، اما به مرور زمان و با تغییرات اقتصادی و سیاسی در کشور، این بورس به یک بازار فعال و مدرن تبدیل شد.

دوره‌های فعالیت بورس ایران

۱- دوره اول (۱۳۴۶–۱۳۵۷): بورس تهران تاسیس شد و با ارائه سهام شرکت‌های دولتی و خصوصی، بازار سرمایه ایران شروع به شکل‌گیری کرد.

۲- دوره دوم (۱۳۵۸–۱۳۶۷): بعد از انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق، بورس با مشکلات سیاسی و اقتصادی مواجه شد و بسیاری از شرکت‌ها از بازار خارج شدند.

۳- دوره سوم (۱۳۶۸–۱۳۸۳): با پایان جنگ و اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی، بورس تهران رشد قابل توجهی را تجربه کرد.

تاریخچه سازمان بورس و اوراق بهادار ایران

سازمان بورس و اوراق بهادار ایران در سال ۲۰۰۵ تاسیس شد تا نظارت و توسعه این بازار را در راستای شفافیت بیشتر و جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فراهم کند. با تاسیس این سازمان، بورس ایران با هدف رقابت با بورس‌های بین‌المللی به سمت بازارهای مدرن و رقابتی پیش رفت.

جمع بندی – تأثیر تاریخچه بورس بر بازارهای مالی امروزی

بورس، به‌عنوان یک نهاد تجاری و اقتصادی، از همان قرون وسطی در بروژ بلژیک شروع به کار کرد و نقش اساسی در شکل‌گیری ساختارهای مالی مدرن ایفا کرد. با توجه به تحولات پیچیده‌ای که در طول تاریخ تجربه کرده، بورس امروزه به عنوان یک مرکز مهم برای تجارت اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. در این راستا، بررسی ریشه‌های تاریخی بورس و فرایندهایی که موجب توسعه آن شده‌اند، به درک بهتر سیستم‌های مالی امروز کمک می‌کند و اهمیت آن را در مدیریت سرمایه و تسهیل معاملات اقتصادی روشن‌تر می‌سازد.

سوالات متداول