سازمان ناتو چیست؟ سازمان پیمان بین‌المللی شمالی یا به انگلیسی “North Atlantic Treaty Organization”، یک سازمان نظامی و امنیتی است که در سال 1949 تأسیس شد. هدف اصلی سازمان NATO حفظ امنیت و دفاع مشترک کشورهای عضو آن در برابر تهدیدهای خارجی است.
در این مقاله قصد داریم شما را بیشتر با تاریخچه، اهداف و آینده پیش‌روی سازمان ناتو آشنا کنیم و در نهایت اثرات این سازمان را بر بازارهای مالی جهانی بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب:
تاریخچه مختصری از سازمان ناتو
سازمان ناتو (NATO) در 4 آوریل 1949 با امضای پیمان آتلانتیک شمالی، توسط 12 کشور اروپایی کانادا و ایالات متحده آمریکا در واشنگتن تأسیس شد. مقر سازمان ناتو شهر بروکسل، پایتخت بلژیک، است.
ترس از اتحاد جماهیر شوروی، ایجاد یک سیستم دفاعی جمعی و تقویت روابط بین‌المللی دلایل تشکیل ناتو هستند.
سازمان ناتو شامل چه کشورهایی است؟
در حال حاضر 30 کشور عضو ناتو هستند. 12 کشور که در ابتدا بنیان‌گذار ناتو بودند، عبارتند از:
- بلژیک
- کانادا
- دانمارک
- فرانسه
- ایسلند
- ايتاليا
- لوکزامبورگ
- هلند
- نروژ
- پرتغال
- انگلستان
- ایالات متحده آمریکا
در ادامه با گذشت زمان برخی کشورهای دیگر نیز به این سازمان پیوستند که شامل یونان، ترکیه، آلمان، جمهوری چک، مجارستان، لهستان، بلغارستان، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، آلبانی، کرواسی، مونته نگرو، فنلاند و سوئد هستند.
تشکیلات و ارکان ناتو
تشکیلات سازمان پیمان آتلانتیک شمالی را می‌توان به سه بخش اصلی تقسیم کرد:
- شورای آتلانتیک شمالی
- دبیرخانه
- کمیته نظامی
در این ساختار، شورای دبیرخانه و ارگان‌های زیر مجموعه آن‌ها، بخش غیرنظامی و کمیته نظامی و نهادهای زیر مجموعه آن بخش نظامی سازمان ناتو را تشکیل می‌دهند.
اهداف تعیین شده برای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو
هدف اصلی از شکل‌گیری سازمان ناتو در سال 1949، مقابله با تهدید اتحاد جماهیر شوروی بود؛ اما در ادامه این سازمان اهداف دیگری را نیز در دستور کار خود قرار داد که در ادامه بررسی می‌کنیم:
- نگرانی از گسترش کمونیسم: پس از جنگ جهانی دوم، اتحاد جماهیر شوروی به دنبال گسترش نفوذ خود در اروپای شرقی بود؛ این موضوع باعث نگرانی کشورهای اروپای غربی شد و آن‌ها را به فکر ایجاد یک ائتلاف دفاعی مشترک انداخت.
- ایجاد یک سیستم دفاعی جمعی: NATO برای ایجاد یک سیستم دفاعی جمعی در برابر حمله احتمالی اتحاد جماهیر شوروی تاسیس شد. بر اساس اصل پنجم پیمان آتلانتیک شمالی، حمله به یک کشور عضو، حمله به تمام کشورهای عضو تلقی می‌شود.
- تقویت روابط بین‌المللی: ناتو برای تقویت روابط بین‌المللی و همکاری بین کشورهای عضو تاسیس شد.
- حفظ صلح و امنیت در منطقه پیمان آتلانتیک شمالی
- مقابله با تهدیدات جدید مانند تروریسم و جنگ سایبری
- ترویج دموکراسی و آزادی در بین کشورهای عضو
امروزه سازمان ناتو به‌عنوان یک ائتلاف نظامی قدرتمند باقی مانده است و در بسیاری از بحران‌های بین‌المللی نقش آفرینی می‌کند.
نکته قابل توجه این است که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بدون جلب توجه در حال تبدیل شدن به سازمانی جهانی است. این اتحادیه که برای محافظت از اروپای پس از جنگ در برابر اتحاد جماهیر شوروی تأسیس شده بود، اکنون اهداف خود را در سراسر جهان دنبال می‌کند.
سازمان NATO در این فرآیند هم گستره جغرافیایی و هم تنوع مأموریت‌های خود را بسط داده است و به این منظور از طرح‌هایی همچون مشارکت آتلانتیک اروپا، مشارکت برای صلح و گفتگوی مدیترانه استفاده کرده است.
بودجه سازمان ناتو چگونه تأمین می‌شود؟
بودجه سازمان ناتو از طریق سهمیه‌بندی از کشورهای عضو تامین می‌شود. نحوه محاسبه سهمیه هر کشور به شرح زیر است:
- تولید ناخالص داخلی
- جمعیت
- توان دفاعی
در حال حاضر ایالات متحده آمریکا با پرداخت بیش از 22% از کل بودجه، بزرگ‌ترین تأمین‌کننده بودجه سازمان ناتو آمریکا محسوب می‌شود.
بودجه NATO به دو دسته بودجه مستقیم و بودجه غیرمستقیم تقسیم می‌شود؛ بودجه مستقیم برای هزینه‌های اداری، هزینه‌های عملیاتی و هزینه‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. بودجه غیرمستقیم شامل هزینه‌هایی است که هر کشور عضو برای ارتش خود هزینه می‌کند.
لازم است اضافه کنیم که در سال‌های اخیر، ناتو از کشورهای عضو خواسته است تا سهمیه خود را در بودجه افزایش دهند.
پیش‌بینی آینده پیش روی سازمان NATO
آینده ناتو به عوامل مختلفی بستگی دارد. آینده ناتو به نحوه پاسخ‌گویی به چالش‌ها و توانایی خود در انطباق با تحولات جهانی بستگی دارد.
تحولات امنیتی در جهان، روابط ناتو با روسیه، روابط ناتو با چین و تمایل و تعهد کشورهای عضو به ناتو از مهم‌ترین چالش‌های پیمان آتلانتیک شمالی هستند.
توانایی سازمان ناتو
سازمان ناتو یک ائتلاف نظامی متشکل از 30 کشور است که ابتدا با هدف مقابله با تهدید اتحاد جماهیر شوروی تاسیس شد و در طول زمان با پیوستن سایر کشورها به این سازمان و گسترش نفوذ سیاسی، قدرت زیادی کسب کرده است. از جمله مهم‌ترین توانایی‌های سازمان ناتو می‌توان به قدرت نظامی، سیاسی و فرهنگی اشاره کرد.
علاوه‌براین ناتو قدرت‌های دیگری نیز دارد؛ مانند:
- توانایی تبادل اطلاعات
- توانایی آموزش و تجهیز نیروهای نظامی
- توانایی همکاری با سایر سازمان‌های بین‌المللی
سازمان ناتو و اثرات آن بر بازارهای مالی
همان‌گونه که شاهد هستیم، چالش‌های ناتو و روسیه در سال‌های اخیر به جنگ تمام عیاری در کشور اوکراین منجر شد. احداث پایگاه‌های نظامی این ارگان در کشور اوکراین که از نظر جغرافیایی همسایه روسیه محسوب می‌شود، بهانه خوبی برای حمله روسیه به این کشور بود.
از آن جایی که عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی پیش از جنگ میسر نشد، در زمان حمله روسیه حمایت مستقیم نظامی از جانب سازمان ناتو صورت نگرفت؛ اگرچه تحریم‌های گسترده‌ای علیه روسیه وضع شد و کمک‌هایی از جنس مالی و نظامی در اختیار اوکراین قرار گرفت، اما این کمک‌ها برای حفظ استقلال شهرهای اوکراین کافی نبود.
با تحریم‌های وضع شده در بخش سوخت، نوسان‌های شدیدی در شاخص‌های انرژی فارکس اعمال شد. بحران انرژی در تولید و اقتصاد کشورهای اروپایی و ناحیه یورو نیز اثرات منفی بسیاری داشت. همچنین هزینه کمک‌های مالی و نظامی به اوکراین از طریق افزایش هزینه اعضای ناتو، بر اقتصادشان اثرگذار است. بنابراین شناخت چالش‌ها و عملکرد ارگان‌هایی همچون NATO می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی شما موثر واقع شود.
✅ درباره بازار فارکس بیشتر بدانید.
خلاصه مطلب
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا سازمان ناتو یک ائتلاف نظامی میان کشورهای آمریکای شمالی و اروپایی است و همان‌طور که از اسمش مشخص است، قدرت‌های دو سوی اقیانوس اطلس را به هم پیوند می‌دهد.
این سازمان در سال 1949 میان 12 کشور تشکیل شد و هدف اولیه آن مقابله با نفوذ و سلطه اتحاد جماهیر شوروی سابق در اروپا بود.
سازمانNATO در طول جنگ سرد گسترش یافت و کشورهای دیگری از جمله ترکیه را به‌عنوان عضو پذیرفت؛ اما این گسترش پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز ادامه یافت و مرزهای ناتو به سمت شرق اروپا گسترش پیدا کرد؛ به‌طوری‌که بین سال‌های 1999 تا 2004 ده کشور سابقاً کمونیستی از جمله لهستان، مجارستان، آلبانی و لیتوانی به عضویت ناتو درآمدند.
سازمان ناتو در حال حاضر 30 عضو دارد که آخرین آن‌ها مقدونیه شمالی است که در سال 2020 به سازمان پیوست. تنها دو عضو ناتو یعنی آمریکا و کانادا، غیراروپایی هستند.
