از زمانی که بیت کوین به عنوان نخستین ارز دیجیتال بازار معرفی شد، دنیای کریپتو دستخوش تحولات زیادی شده است. امروزه با طیف گستردهای از ارزهای دیجیتال از استیبل کوینها و میم کوینها گرفته تا توکنهای NFT روبهرو هستیم که هر کدام ویژگیها و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند. در این مطلب از دلتا کالج تصمیم داریم تا انواع ارز دیجیتال را بررسی کنیم و تفاوتهای آنها را زیر ذرهبین ببریم.
فهرست مطالب:
شناخت انواع ارز دیجیتال
با گذشت بیش از یک دهه از عمر بیت کوین، حالا طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال مختلف به بازار عرضه شدهاند که شناخت انواع آنها به درک دنیای کریپتو کمک شایانی میکند.
ارزهای دیجیتال بر اساس ویژگیها و کاربردهایشان به دستههای مختلفی تقسیم میشوند. شاید مهمترین نوع دستهبندی رمزارزها، تقسیمبندی آنها به دو کلاس کلی توکن و کوین باشد که در ادامه این مطلب آنها را به تفکیک توضیح میدهیم. البته هر کدام از این کلاسها نیز به زیرشاخههای مختلفی تقسیم میشوند.
ابتداییترین تقسیمبندی در دنیای کریپتو، طبقهبندی ارزهای دیجیتال به دو دسته بیت کوین و آلت کوین بود. در حقیقت بسیاری معتقدند با توجه به مارکت کپ بالای بیت کوین، باید آن را در یک دسته جداگانه بررسی کرد و سایر ارزها را در گروهی تحت عنوان آلت کوین، به معنای ارزها یا کوینهای جایگزین قرار داد. با این حال با گذشت زمان، حالا خود دسته آلت کوینها، به زیرشاخههای مختلفی تقسیم شده است که در ادامه، به طور کامل هر زیرشاخه را توضیح خواهیم داد.
دستهبندی انواع ارزهای دیجیتال
اگر سری به وبسایت کوین مارکت کپ بزنید میبینید این وبسایت ارزهای دیجیتال را به گروههای مختلفی تقسیمبندی کرده است. در این بخش، به کلیترین دستهبندی موجود از ارزهای دیجیتال میپردازیم و در بخش بعدی، آنها را بر اساس کاربردشان بررسی میکنیم.
کوین (Coin)
کوینها را میتوان به عنوان ارزهای دیجیتال بومی یک شبکه بلاکچینی درنظر گرفت. به عنوان مثال، کوین شبکه اتریوم، ارز دیجیتال اتر است. این ارزها بر اساس نوع الگوریتم اجماع شبکه، ساخته و به گردش وارد میشوند. به عنوان مثال، بیت کوینهای جدید با فرآیندی به نام استخراج تولید میشوند و اتریوم، به خاطر الگوریتم اجماع سهام، با استیکینگ و سپردهگذاری تولید میشود.
هر کوین بسته به هدف شبکه میتواند کاربردهای مختلفی داشته باشد. با این حال، اصلیترین کاربرد آنها این است که ابزار اصلی پرداخت در بلاکچین خود محسوب میشوند. از جمله رایجترین کوینها میتوان به بیت کوین، اتریوم، سولانا، کاردانو و تون کوین اشاره کرد.
توکن (Token)
وجه تمایز کوین و توکن، داشتن بلاکچین اختصاصی است. توکنها به طور کلی، ارزهای دیجیتال غیرقابل استخراجی هستند که بر بستر بلاکچینهای موجود عرضه میشوند و بلاکچین اختصاصی خودشان را ندارند. حتما شنیدهاید که شبکه اتریوم، استاندارد توکنی خاصی به نام حتما شنیدهاید ERC-20 دارد. این استاندارد توکنی این امکان را فراهم میکند تا طیف گستردهای از ارزهای دیجیتال بتوانند در این شبکه راهاندازی شوند. مثلا، توکن شیبا اینو، بلاکچین اختصاصی خودش را ندارد و صرفا روی شبکه اتریوم عرضه شده است.
✅ مقالات مرتبط: توکن چیست؟ آشنایی با مفهوم توکن و نحوه ساخت آن
خود توکنها نیز بر اساس کاربردشان به گروههای توکنهای پرداختی، توکنهای کاربردی، توکنهای حاکمیتی، توکنهای خدماتی، توکنهای سرگرمی و رسانه، توکنهای گیمینگ و بازی و توکنهای متاورسی تقسیم میشوند که در ادامه آنها را به تفکیک بررسی میکنیم.
بیت کوین و آلت کوین (Bitcoin – Altcoin)
همانطور که بالاتر گفتیم، تقسیم ارزهای دیجیتال به دو گروه بیت کوین و آلت کوین اولین تقسیمبندی در دنیای کریپتو بود. بیت کوین به دلیل مارکت کپ و دامیننس بالای آن در بازار رمز ارزها، تافته جدا بافتهای محسوب میشود و در گروه جداگانهای قرار میگیرد. در سمت دیگر آلت کوینها هستند. واژه آلت کوین، به تمام ارزهای دیجیتال به جز بیت کوین گفته میشود.
استیبل کوینها (Stablecoin)
استیبل کوین ها گروه دیگری از ارزهای دیجیتال هستند که با هدف مقابله با نوسانات بازار عرضه شدهاند. بیت کوین و اکثر ارزهای دیجیتال به نوسانات شدید معروفند، اتفاقی که مثل یک شمشیر دولبه است و میتواند سود یا ضرر بسیاری برساند. هدف اصلی استیبل کوینها، بوجود آوردن ثبات قیمتی مشابه با ارزهای فیات، مثل دلار در دنیای کریپتو است. به این ترتیب سرمایهگذاران میتوانند در زمان نوسانات، ارزهای دیجیتال خود را به فروش برسانند و به استیبل کوین تبدیل کنند تا از هرگونه کاهش ارزش احتمالی جلوگیری کنند.
در کنار کاهش نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال، امروزه از استیبل کوینها به عنوان ابزاری برای انتقال بینالمللی پول نیز استفاده میشود. از جمله استیبل کوینهای معروف دنیای کریپتو میتوان به تتر (USDT)، یواسدی کوین (USDC) و دای (DAI) اشاره کرد.
میم کوینها (meme coin)
میم کوینها گروه دیگری از انواع ارزهای دیجیتال هستند که از میمها و جوکهای اینترنتی الهام میگیرند. دوج کوین نخستین میم کوین بازار است که در سال 2013 و با الهام گرفتن از یک نژاد سگ ژاپنی به نام شیبا اینو ساخته شد. رفته رفته، با افزایش معروفیت دوج کوین نزد جامعه کریپتو، میم کوینهای دیگری از جمله شیبا اینو و بونک به بازار عرضه شدند.
میم کوینها عملا کاربرد خاصی ندارند و صرفا درون مایه طنز آنها توجهات را جلب میکند. علاوه بر این، این دسته از ارزها نوسانات به شدت زیادی را تجربه میکنند و به همین دلیل مناسب سرمایهگذاری بلندمدت نیستند.
شت کوینها (ShitCoins)
شت کوین اصطلاحی است که در دنیای کریپتو برای مشخص کردن یک دارایی دیجیتال کم ارزش یا بدون ارزش، بدون هدف و بدون کاربرد استفاده میشود. برخی از تحلیلگران حتی میم کوینها را زیر مجموعه شت کوینها در نظر میگیرند. البته شت کوینها تنها محدود به میم کوینها نیستند و ارزهای مرده و پروژههای شکسته خورده مثل لونا کلاسیک نیز در این گروه قرار میگیرند. سرمایهگذاری در شت کوینها بسیار پرریسک است و معمولا توصیه نمیشود.
دسته بندی انواع ارز دیجیتال بر اساس کاربرد
بالاتر در توضیحات مربوط به توکن گفتیم که ارزهای دیجیتال بر اساس کاربردشان نیز تقسیمبندی مختلفی دارند. این تقسیمبندی عمدتا به توکنها مربوط است. البته ممکن است ویژگیهای برخی کوینها نیز در این گروهها جای بگیرد:
توکنهای پرداختی (Payment Tokens)
این توکنها برای انجام تراکنشها و پرداختهای روزمره طراحی شدهاند. به طور کلی، میتوان تمام ارزهای دیجیتال را در دسته توکنهای پرداختی قرار داد؛ چراکه ویژگی «انتقال ارزش» در تمام آنها نهادینه شده است. در حقیقت، فناوری بلاکچین و ویژگیهای آن از جمله سرعت بالای تراکنشها، کارمزد پایین و عدم محدودیت در پرداختهای بینالمللی باعث شده تا ارزهای دیجیتال برای انتقال ارزش مورد استفاده قرار بگیرند.
از جمله توکنهای پرداختی میتوان به بیت کوین، تتر، دوج کوین و ترون اشاره کرد.
توکنهای کاربردی (Utility Tokens)
این توکنها برای دسترسی به محصولات یا خدمات خاص یک پلتفرم استفاده میشوند. یکی از این کاربردها، امر پرداخت کارمزد است. در شبکههای بلاکچینی شما برای انجام تراکنشها، باید درصدی کارمزد پرداخت کنید که معمولا با کوین بومی آن شبکه این کار انجام میشود.
استفاده از توکنهای کاربری محدود به اکوسیستم خاصی است که برای آنها طراحی شدهاند. مثلا ممکن است یک روز شرکت اسنپ تصمیم بگیرد تا توکن کاربردی مخصوص به خودش را طراحی کند تا از آن برای پرداخت هزینه سفرها استفاده شود. به طور کلی توکنهای کاربردی با چشم خلق یک ابزار سرمایهگذاری طراحی نشدهاند.
از جمله توکنهای کاربردی میتوان به زیرو اکس (ZRX)، گولم (GNT) و بیسیک اتنشن توکن (BAT) اشاره کرد.
توکنهای حاکمیتی (Governance Tokens)
ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و اداره پروژههای کریپتویی عمدتا در دست خود سرمایهگذاران است. در دنیای کریپتو، به اداره پروژهها اصطلاحا «حاکمیت» گفته میشود. معمولا روشهای مختلفی برای این حاکمیت وجود دارد؛ اما اصلیترین روش آن، استفاده از توکنهای حاکمیتی است. افراد با داشتن این توکنها عملا حقی برای سخن گفتن پیدا میکنند و میتوانند با شرکت در رایگیریهای حاکمیتی، در تصمیمگیریهای یک پروژه نقش داشته باشند.
توکن UNI به عنوان مثال، توکن حاکمیتی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ است که کاربران با داشتن آنها میتوانند در رایگیریهای حاکمیتی این صرافی غیرمتمرکز مشارکت کنند.
توکنهای خدماتی (Service Tokens)
این توکنها برای پرداخت هزینههای استفاده از خدمات خاصی در یک شبکه استفاده میشوند. به عنوان مثال، برخی از پروژهها خدمات ذخیرهسازی ابری غیرمتمرکز ارائه میکنند و در ازای این خدمات، هزینه را با توکن مخصوص به خودشان دریافت میکنند. فایل کوین و استورج از جمله این پروژهها هستند که توکنهایی به نام STORJ و FIL دارند.
توکنهای سرگرمی و رسانه (Media and Entertainment Tokens)
این توکنها برای دسترسی به محتواهای دیجیتال مانند موسیقی، فیلم، بازی و … استفاده میشوند. به طور کلی، این توکنها به شما اجازه میدهند تا با استفاده از آنها، به محتواهای دیجیتالی دسترسی پیدا کنید، در جوامع آنلاین شرکت کنید و حتی در تصمیمگیریهای مربوط به تولید محتوا مشارکت داشته باشید. البته، توکنهای مربوط به پلتفرمهای تولید محتوای دیجیتال، مثلا پروژه رندر که GPU مورد نیاز تولیدکنندگان محتوا را فراهم میکند نیز در این دسته قرار میگیرند.
از جمله توکنهای سرگرمی و رسانه میتوان به تتا، انجین، رندر و استورماکس اشاره کرد.
توکنهای گیمینگ و بازی (Gaming Tokens)
همانطور که از اسمشان پیداست، توکنهای گیمینگ و بازی ارزهای دیجیتال مخصوص به بازیهای بلاکچینی هستند که به افراد اجازه میدهند تا آیتمهای مختلف را خریداری کنند. از جمله این توکنها میتوان به توکن اکسی اینفینیتی یا نات کوین که این روزها به شدت سروصدا به پا کرده اشاره کرد.
توکنهای متاورس (Metaverse Tokens)
در بولران سال 2020-2021 بحث متاورس و دنیای مجازی خیلی داغ شد و همین باعث شد تا تعداد زیادی از پروژههای متمرکز به این حوزه به بازار وارد شوند. هرکدام از این پروژهها توکنهای مخصوص به خود را دارند که برای خرید زمین، ساختمان و سایر داراییهای دیجیتال در متاورس استفاده میشود. از جمله توکنهای متاورسی میتوان به سندباکس و دیسنترالند اشاره کرد.
ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)
ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یا ارز دیجیتال ملی، یکی از انواع رمز ارز دیجیتال است که توسط یک بانک مرکزی صادر میشود. به عبارت سادهتر، این ارز دیجیتال نسخه دیجیتالی پول فیات (مثل دلار یا یورو) است که توسط دولت پشتیبانی میشود.
هدف اصلی این ارزها، رقابت با ارزهای دیجیتال خصوصی است. با ظهور ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم، بانکهای مرکزی به دنبال ایجاد یک جایگزین ایمن و قابل کنترل هستند. به همین خاطر به سراغ رمزارز ملی خود آمدهاند. از جمله CBDCها میتوان به ریال دیجیتال کشورمان یا یوروی دیجیتال اشاره کرد.
جمعبندی
در این 15 سالی که از خلق بیت کوین و دنیای کریپتو میگذرد، هرروز ارزهای جدیدی به بازار عرضه میشوند که هرکدام کاربرد مخصوص به خودشان را دارند. هیچ قانون جهانی وجود ندارد که طبق آن بتوان ارزهای دیجیتال را به صورت یکسان، طبقهبندی کرد. با این حال، در سالهای اخیر دستهبندیهای مختلفی بهوجود آمدهاند که درک اکوسیستم کریپتو را تا حدودی راحتتر کردهاند. در این مطلب از دلتا کالج سعی بر این بود تا انواع رمزارز دیجیتال را بررسی کنیم و تفاوتهای آنها را زیر ذرهبین ببریم.
سوالات متداول
❓ انواع ارز دیجیتال معتبر چیست؟
✅ ارزهای دیجیتال به دستهبندیهای مختلفی از جمله توکن، کوین، استیبل کوین، شت کوین، آلت کوین و … تقسیم میشوند.
❓ چه تفاوتی بین کوین و توکن وجود دارد؟
✅ اصلیترین تفاوت بین توکن و کوین، داشتن بلاکچین اختصاصی است. کوینها برخلاف توکنهای بلاکچین اختصاصی خودشان را دارند.
❓ آلت کوین چیست؟
✅ آلت کوینها به تمام ارزهای دیجیتال به جز بیت کوین گفته میشود. این ارزها داراییهایی هستند که دامیننس کمتری نسبت به بیتکوین دارند.
