در سالهای اولیه پیدایش ارزهای دیجیتال، تنها کاربرد بلاکچین در زمینه پول دیجیتال و ثبت دادههای تراکنشها بود. با توسعه این فناوری و گسترش دنیای اطلاعات، نوآوریهایی جذاب در حوزه کریپتو پدید آمدند که یکی از محبوبترین آنها، سازمان مستقل غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organization) یا دائو (DAO) است. دائوها نهادهایی خودمختار هستند که بر اساس تصمیمگیری اعضایشان بنا شدهاند؛ زیرا به هیچ مرجع تصمیمگیری متمرکزی وابسته نیستند. فناوری بلاکچین نیز به یاری این سازمانها میآید تا ایمن باشند و بهصورت دموکراتیک از تصمیمات اعضایشان حضانت کنند. بااینوجود، گاهی این سازمانها در معرض خطر قرار میگیرند. به همین خاطر، در این مطلب از دلتا کالج، قصد داریم تا بهطور کامل به سازمان مستقل غیرمتمرکز بپردازیم و اهداف، کاربردها و نمونههای دائو را برای شما توضیح دهیم.
فهرست مطالب:
- سازمان مستقل غیرمتمرکز یا دائو چیست؟
- دائو چگونه کار میکند؟
- تاریخچه و پیدایش سازمانهای مستقل غیرمتمرکز
- اجزای اصلی سازمان مستقل غیرمتمرکز
- راهاندازی یک DAO چگونه است؟
- مزایای سازمانهای مستقل غیرمتمرکز یا دائو
- معایب سازمانهای مستقل غیرمتمرکز یا دائو
- قوانین و مقررات مربوط به سازمان مستقل غیرمتمرکز
- تاثیر سازمان مستقل غیرمتمرکز بر سازمانها
- نمونههایی از سازمان مستقل غیرمتمرکز
- نمودار رشد سازمان مستقل غیرمتمرکز
- انواع مختلف سازمان مستقل غیرمتمرکز
- بررسی فرصتهای سازمان مستقل غیرمتمرکز
- آینده سازمان مستقل غیرمتمرکز
- جمعبندی
- سؤالات متداول
سازمان مستقل غیرمتمرکز یا دائو چیست؟

سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) پدیدهای نوین و خلاقانه در دنیای بلاک چین است که امکان مدیریت مشترک و اجرای مستقیم کدها و قوانین را بدون واسطههای سنتی، برای کاربران فراهم میکند. در فضای سنتی، سازمانها توسط هیئتها، کمیتهها و مدیران اجرایی مدیریت میشوند. در سوی مقابل، دائوها از مجموعهقوانینی بهره میبرند که بهصورت کد نوشته شدهاند و توسط شبکهای از کامپیوترهای متصل به بلاکچین، به اجرا درمیآیند. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که دائوها نرمافزارهایی بر روی بلاکچین هستند.
سازمانهای مستقل غیرمتمرکز به کاربران اجازه میدهند تا با خرید و نگهداری ارز دیجیتال اختصاصی دائو، در تصمیمگیریهای مدیریتی شرکت کنند. این توکن، کلیدی برای ورود به DAO است و قدرت رأیدهی و پیشنهاددادن تغییرات را به کاربران ارائه میدهد. تأثیر رأی هر کاربر نیز به میزان توکن او بستگی دارد.
دائو چگونه کار میکند؟
یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO)، بهجای یک مرجع مرکزی، از قراردادهای هوشمندی بهره میبرد که قوانین و مقررات را بهصورت رمزنگاریشده در بلاکچین ذخیره میکند. برخلاف سیستمهای سنتی که به مدیران و هیئتهای اجرایی وابسته بودند، در این سیستم، تصمیمات با اجماع اعضا اتخاذ میشوند. این اعضا باید با رأیدادن به قوانین و شرایط قرارداد هوشمند، در تصمیمگیریها مشارکت داشته باشند.
هر کاربری که عضو دائو است، میتواند پیشنهادهای مرتبط با قراردادهای هوشمند را ارائه کند. برای مثال، یک عضو میتواند خواهان تغییر قوانین سازمان باشد یا ایدهای را برای استفاده بهتر از منابع مالی ارائه دهد. پس از تهیه قرارداد هوشمند، همه اعضا میتوانند شرایط و مفاد آن را روی بلاکچین مشاهده کنند. در نهایت، فقط درصورتیکه اجماع عمومی به دست آید، قرارداد هوشمند اجرایی میشود.
تاریخچه و پیدایش سازمانهای مستقل غیرمتمرکز
مفهوم سازمانهای خودمختار غیرمتمرکز (DAO) بهطور رسمی در سال ۲۰۱۳، توسط «دنیل لاریمر» (Daniel Larimer) مطرح شد. او این مفهوم را بهعنوان یک روش جدید برای مدیریت سازمانها و سیستمهای اقتصادی پیشنهاد داد که نیاز به مدیریت متمرکز نداشته باشند و بهجای آن، از قراردادهای هوشمند و فناوری بلاکچین استفاده کنند.
تولد اولین DAO
اولین پروژه بزرگی که بر اساس مفهوم دائو شکل گرفت، سازمان غیرمتمرکزِ “The DAO” بود که در سال ۲۰۱۶ توسط شرکت Slock.it بر بستر اتریوم راهاندازی شد. هدف این پروژه ایجاد یک صندوق سرمایهگذاری غیرمتمرکز بود تا سرمایهگذاران بتوانند بدون نیاز به واسطهها، در پروژههای جدید سرمایهگذاری کنند. این پروژه توانست در مدتزمانی کوتاه، بیش از ۱۵۰ میلیون دلار ازطریق فروش توکنهای خود جمعآوری کند.
مشکلات اولیه
با وجود موفقیت اولیه، پروژه “The DAO” با چالشهایی جدی مواجه شد. در ژوئن ۲۰۱۶، یک حمله هکری بهسرقترفتن حدود یکسوم از سرمایههای این پروژه را در پی داشت. این حادثه باعث شد تا جامعه اتریوم به دو بخش تقسیم شود؛ یک بخش که طرفدار بازگرداندن سرمایههای سرقتشده از طریق ایجاد یک فورک جدید بود و بخش دیگر اعتقاد داشت که بلاکچین باید غیرقابل تغییر باقی بماند. در نهایت، با ایجاد هارد فورک اتریوم، شبکه به دو بلاکچین متفاوت تبدیل شد. بلاکچین اولیه که توسط پیروان تغییرناپذیری ادامه پیدا کرد، اتریوم کلاسیک نام گرفت؛ درحالیکه شبکه جدید را امروزه با عنوان اتریوم میشناسیم. درحالحاضر، سارق دائو مقادیر زیادی از اتریوم کلاسیک را در کیف پول خود نگهداری میکند.
تکامل سازمانهای مستقل غیرمتمرکز
پس از حادثه “The DAO”، سازمانهای خودمختار غیرمتمرکز بهمرور از تجربیات گذشته درس گرفتند و با رویکردهایی جدیدتر وارد بازار شدند. بهاینترتیب، پروژههای مختلفی با تمرکز بر بهبود امنیت، شفافیت و قابلیتهای فنی پدید آمدند. ازجمله این پروژهها میتوان به MakerDAO ،Aragon و MolochDAO اشاره کرد که هرکدام در حوزههای مختلفی ازجمله مالی، مدیریت و توسعه نرمافزار فعالیت میکنند.
تأثیرات بلندمدت دائوها
با گذشت زمان و افزایش اعتماد به فناوریهای بلاکچین و قراردادهای هوشمند، سازمان مستقل غیرمتمرکز بهعنوان یک روش نوین برای مدیریت سازمانها و پروژهها مورد توجه بیشتری قرار گرفت. ازاینرو، دائوها بهدلیل قابلیتشان در فراهمکردن شفافیت، کاهش هزینههای واسطهگری و افزایش مشارکت عمومی، در صنایع مختلف ازجمله مالی، هنری، تحقیقاتی و اجتماعی به کار گرفته میشوند.
در آینده، انتظار میرود که سازمانهای مستقل غیرمتمرکز نقش بیشتری در اقتصاد جهانی ایفا کنند و با تلفیق فناوریهای جدیدی، مانند اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، به تحولاتی عظیم در مدیریت و ساختارهای سازمانی منجر شوند.
اجزای اصلی سازمان مستقل غیرمتمرکز
یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) شامل ۳ جزء اساسی است که نقشی حیاتی در عملکرد آن دارند. در این بخش، به بررسی اجزای دائو میپردازیم.
قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند (Smart contracts) توافقنامههایی خوداجرا هستند که بر روی بلاکچین کدگذاری شدهاند. این قراردادها به توافقنامههای سنتی کاغذی شباهت دارند؛ با این تفاوت که فقط با اجماع اعضا قابل تغییر هستند. قراردادهای هوشمند در DAO مسئول خودکارسازی و سادهسازی فرایند تصمیمگیری، بدون نیاز به واسطه هستند. این قراردادها قوانینی را برای تصمیمگیری، تخصیص منابع و تعاملات اعضا شامل میشوند.
توکنها
توکنها (Tokens) داراییهایی دیجیتال هستند که حق مالکیت و عضویت در DAO را نشان میدهند؛ بنابراین، این توکنها عملکردی شبیه به سهام شرکتها دارند. معمولاً این توکنها بهصورت ارزهای دیجیتالی، مانند اتریوم، عرضه میشوند و میتوانند در صرافیهای رمزارزی مورد معامله قرار گیرند. با داشتن توکنهای یک سازمان مستقل غیرمتمرکز، اعضا میتوانند در فرایند مدیریت و تصمیمگیری شرکت کنند و سهمی از سود دائو را به دست آورند.
مشارکت اعضا
اعضای دائو با قفلکردن توکنهای خود در قراردادهای رأیگیری، میتوانند در تصمیمگیریهای مهم سازمان مشارکت کنند. وزن رأی اعضا به تعداد توکنهای قفلشده بستگی دارد و این فرایند بهصورت شفاف و قابل مشاهده برای همه اعضا، انجام میشود.
غیرمتمرکزبودن
در مدیریت یک DAO، هیچ مرجع متمرکز یا سازمانی انسانی وجود ندارد. دائو بهصورت مستقل عمل میکند و هیچ عضوی نمیتواند در فرایند تصمیمگیری دخالت داشته باشد. بنابراین، این سازمانها تنها بر اساس محتوای قراردادهای هوشمند کار میکنند و به رأیهای اعضا وابسته هستند. این ویژگی باعث میشود تا دائوها دموکراتیکتر و از نظر تئوری، کمتر مستعد فساد باشند.
راهاندازی یک DAO چگونه است؟
راهاندازی یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) بهمراتب پیچیدهتر از تنظیم یک قرارداد کاغذی است. برای اینکه قراردادهای هوشمند بتوانند بهصورت خودکار و جهانی اجرا شوند، باید یک زیرساخت دیجیتال کامل روی بلاکچین ساخته، تأمین مالی و مستقر شود. به همین خاطر، در این بخش، مراحل کلیدی مورد نیاز برای راهاندازی دائوی آنلاین را توضیح میدهیم.
ایجاد قرارداد هوشمند
ابتدا توسعهدهندگان قراردادهای هوشمندی را میسازند که نحوه عملکرد DAO را تعیین میکنند. این قراردادها شامل تمام قوانین و شرایطی میشوند که برای تصمیمگیری، رأیگیری و توزیع توکنها در DAO ضروری هستند.
جمعآوری سرمایه
قراردادهای هوشمند به تأمین سرمایه نیز نیاز دارند. معمولاً این کار ازطریق فروش توکنها انجام میشود که نشاندهنده مالکیت یا عضویت در سازمان مستقل غیرمتمرکز هستند. اعضا میتوانند این توکنها را از صرافیهای ارز دیجیتال خریداری کرده و از آنها برای ارائه پیشنهادات و مشارکت در تصمیمات استفاده کنند.
استقرار
پس از تکمیل قراردادهای هوشمند و جمعآوری سرمایه، دائو روی بلاکچین مستقر میشود. بهاینترتیب، سازمان مستقل غیرمتمرکز بهصورت رسمی فعالیت خود را آغاز میکند. سپس، سهامداران میتوانند در DAO شرکت کنند، به پیشنهادات رأی دهند و در مورد آینده سازمان تصمیم بگیرند.
مزایای سازمانهای مستقل غیرمتمرکز یا دائو
دائوها به سازمانها اجازه میدهند تا ساختار مدیریتی خود را دیجیتالی کنند. این کار مزایای زیادی را برای دموکراتسازی فرایندها بههمراه دارد. ازاینرو، باید به مزایای دائوها بپردازیم.
غیرمتمرکزبودن
برخلاف کسبوکارها و سازمانهای سنتی، هیچکس در رأس یک DAO قرار ندارد. این سازمانها بدون دخالت یک مرجع انسانی، تصمیمات را سازماندهی و اجرا میکنند. اعضای دائو در تمام تصمیمات مشارکت دارند و قرارداد هوشمند این تصمیمات را بهصورت خودکار اجرا میکند. با توجه به شفافبودن سازمان مستقل غیرمتمرکز، همه اعضا در موفقیت آن، منافعی مشترک دارند. بنابراین، تصمیمگیری عادلانه به رشد جامعه میانجامد و از مشکلات سازمانهای سنتی جلوگیری میکند.
مشارکت
هرکسی که توکن دائو را در اختیار داشته باشد، میتواند در تصمیمات آن شرکت کند. این مسئله اعضا را ترغیب میکند تا در جامعه فعال باشند و نظر خود را ارائه دهند. هرچه تعداد اعضای مشارکتکننده بیشتر باشد، موفقیت DAO نیز افزایش مییابد.
شفافیت
وقتی اعضا میتوانند عملکرد دیگران را در دائو مشاهده کنند، یکپارچگی سیستم حفظ میشود. ازاینرو، تمام اقدامات، ازجمله رأیگیری، در بلاکچین بهصورت عمومی به ثبت میرسند. این ویژگی اطمینان میدهد که همه اعضا پاسخگوی مسائل مختلف باشند. بنابراین، این میزان شفافیت اعتماد را در DAO افزایش میدهد و از رفتارهای مخرب جلوگیری میکند.
جامعه
دائوها افرادی را با اهداف و علایقی مشترک، گردهم میآورند. این مزیت حس جامعهپذیری را در یک شبکه اجتماعی ایجاد کرده یا بهسادگی متخصصان همفکر را برای دنبالکردن هدفی خاص در کنار یکدیگر جمع میکند. ارتباط مشترک و تضمین نتایج عادلانه، اعضا را ترغیب خواهد کرد تا در سازمان مستقل غیرمتمرکز شرکت کنند و شانس موفقیت آن را افزایش دهند.
معایب سازمانهای مستقل غیرمتمرکز یا دائو
اگرچه سازمانهای مستقل غیرمتمرکز نوآوریهای بسیاری را بههمراه دارند، اما با محدودیتها و چالشهایی نیز مواجه هستند. بنابراین، باید به این معایب نیز بپردازیم.
سرعت تصمیمگیری
در سازمانهای مستقل غیرمتمرکز، همه اعضا در تصمیمگیریها مشارکت دارند. این مسئله فرایند رأیگیری را طولانیتر کرده و باعث کُندی تصمیمگیریها میشود. برای مثال، ممکن است که زمان بیشتری برای اجرای یک ویژگی جدید یا ایجاد تغییرات لازم باشد.
آموزش و تخصص
بااینکه همه اعضا میتوانند در تصمیمگیریها شرکت کنند؛ اما این احتمال وجود دارد که برخی از اعضا، از تخصص و دانش کافی در این زمینه برخوردار نباشند. این کمبود تخصص و آگاهی میتواند به تصمیمات نادرست بینجامد.
ناکارآمدی
معمولاً مدیریت دموکراتیک زمانگیرتر از تصمیمگیریهای متمرکز است. در واقع، بهخاطر نیاز به دستیابی به اجماع و آموزش اعضا در طول مسیر، دائوها میتوانند نسبت به سازمانهای متمرکز ناکارآمدتر باشند. همچنین، ارائه حق رأی به همه کاربران، تصمیمگیریها را دشوارتر میکند.
مسائل امنیتی
اگرچه بلاکچین با رمزگذاری تعاملات، امنیت را فراهم میکند، اما همچنان نگرانیهای امنیتی برای DAOها وجود دارد. بهاینترتیب، ممکن است که کاربران هدف حملات بدافزاری، فیشینگ و سایر کلاهبرداریها قرار گیرند. علاوهبر آن، با اینکه دائوها بر روی یک پلتفرم دیجیتال عمل میکنند، اما در معرض هک و سایر جرایم سایبری نیز هستند. بهعنوان مثال، پروژه TEMPLE در سال ۲۰۲۲ قربانی یک حمله DAO شد و بیش از ۲ میلیون دلار ارز دیجیتال از دست رفت. بنابراین، ضروری است که توسعهدهندگان این سازمانها از تخصص فنی لازم برای پیادهسازی و نگهداری قراردادها برخوردار باشند.
قوانین و مقررات مربوط به سازمان مستقل غیرمتمرکز
سازمانهای مستقل غیرمتمرکز بهعنوان یک نوآوری بزرگ در دنیای بلاکچین و ارزهای دیجیتال معرفی شدهاند. این سازمانها بهصورت خودکار و بدون نیاز به مدیریت مرکزی فعالیت میکنند و با استفاده از قراردادهای هوشمند، تصمیمگیریها و مدیریت خود را انجام میدهند. بااینحال، پیچیدگیهای قانونی و حقوقی در این حوزه همچنان چالشهایی را به وجود آورده است.
چارچوب قانونی بینالمللی
در سطح بینالمللی، قوانین و مقررات مربوط به DAOها هنوز درحال توسعه و تحول هستند. برخی از کشورهای پیشرو در حوزه فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال، تلاش کردهاند تا مقررات و قوانین مناسبی را برای مدیریت دائوها ایجاد کنند. بااینحال، بسیاری از کشورها هنوز درحال بررسی و آزمایش این مفهوم هستند.
قوانین در ایالات متحده
در ایالات متحده، قوانین و مقررات مربوط به سازمانهای مستقل غیرمتمرکز توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) و سایر نهادهای نظارتی، مانند CFTC و FinCEN، تنظیم میشود. در سال ۲۰۱۷، SEC گزارشی منتشر کرد که بر اساس آن، توکنهای دائو بهعنوان اوراق بهادار تلقی میشوند و بنابراین، تحتقوانین این اوراق قرار میگیرند. این گزارش تأکید کرد که دائوها باید قوانین و مقررات مرتبط با اوراق بهادار را رعایت کنند.
قوانین در اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا نیز تلاشهای زیادی را برای ایجاد چارچوب قانونی مناسب برای سازمان مستقل غیرمتمرکز انجام داده است. قوانین اتحادیه اروپا، در این زمینه، عمدتاً بر مقررات عمومی حفاظت از دادهها (GDPR) و الزامات مربوط به بازارهای مالی (MiFID II) تمرکز دارد. همچنین، برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، مانند آلمان و فرانسه، قوانینی خاص را برای تنظیم DAOها تدوین کردهاند.
قوانین در سایر کشورها
برخی از کشورهای دیگر نیز تلاشهایی را برای تنظیم و مدیریت دائوها انجام دادهاند. برای مثال، در ژاپن، قوانین مربوط به فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال تحتنظارت آژانس خدمات مالی (FSA) قرار دارد. در سنگاپور، سازمان پولی این کشور (MAS) تلاشهایی را برای تنظیم دائوها صورت داده است. همچنین، برخی از کشورهای درحال توسعه نیز سعی کردهاند تا با استفاده از فناوری بلاکچین و سازمانهای مستقل غیرمتمرکز، به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود بپردازند.
چالشهای قانونی و حقوقی
یکی از بزرگترین چالشهای قانونی مربوط به DAOها، مسئله حاکمیت و مسئولیت قانونی است. درصورتیکه یک دائو دچار نقص یا مشکل شود، تعیین مسئولیت و پاسخگویی میتواند بسیار پیچیده باشد. همچنین، بهدلیل نبود مدیریت مرکزی، ممکن است که مشکلاتی در مورد اجرای قوانین و نظارت بر فعالیتهای این سازمانها به وجود آید.
پیشنهادات و توصیهها
برای حل چالشهای قانونی مربوط به سازمان مستقل غیرمتمرکز، پیشنهاد میشود که یک چارچوب قانونی جامع و شفاف شکل بگیرد. این چارچوب باید شامل موارد زیر باشد:
- تعریف حقوقی دقیق: تعریف دقیق و شفاف از DAOها و وضعیت قانونی آنها
- مسئولیتپذیری: تعیین مسئولیت و پاسخگویی اعضا و مشارکتکنندگان در دائوها
- نظارت و کنترل: ایجاد مکانیزمهای نظارتی و کنترلی مناسب برای نظارت بر فعالیتهای این سازمانها
- حفاظت از سرمایهگذاران: ایجاد قوانین و مقرراتی برای حفاظت از حقوق و منافع سرمایهگذاران در دائوها
در مجموع، قوانین و مقررات مربوط به این سازمانها همچنان درحال توسعه و تحول هستند و نیاز به تلاشهای بیشتر برای ایجاد چارچوبهای قانونی جامع و کارآمد دارند.
تاثیر سازمان مستقل غیرمتمرکز بر سازمانها
دائوها تأثیراتی مدرن و قابل توجه بر سازمانها میگذارند. برخی از این تأثیرات عبارتاند از:
- تحول در جمعآوری سرمایه: دائوها تأثیر زیادی در جمعآوری سرمایه برای اهدافی خاص دارند. این ویژگی به افراد اجازه میدهد تا در طرحهای مورد علاقهشان مشارکت کرده و به تحقق آنها کمک کنند.
- ایجاد سازمانهای سرمایهگذاری نوین: DAOها میتوانند سازمانهایی جدید را برای سرمایهگذاری تشکیل دهند که فرایند بازگرداندن سرمایه به شرکتکنندگان را بهصورت خودکار انجام میدهند. برای مثال، کاربران میتوانند در یک برنامه وامدهی غیرمتمرکز شرکت کرده و در تصمیمگیریهای مربوط به نوع وامها یا تبلیغات مشارکت داشته باشند.
- مدل غیرمتمرکز هنری: سازمان مستقل غیرمتمرکز مدلی خودمختار را برای سرمایهگذاری و حمایت از انواع هنر، مانند صنعت سینما، ایجاد میکند. بهاینترتیب، هنرمندان و تهیهکنندگان میتوانند برای جلب حمایت مالی و موفقیت برنامههای بازاریابی خود، از این سازمانها استفاده کنند.
نمونههایی از سازمان مستقل غیرمتمرکز
دائوها میتوانند از یک ایده بزرگ برای تغییر دنیا، راهاندازی یک کسبوکار جدید یا حمایت از هدفی مهم شروع شوند. با توجه به مزایای DAOها، نمونههایی قابل توجه از این سازمانها را در تاریخ بلاکچین، مشاهده میکنیم.
دیایاو
اولین سازمان مستقل غیرمتمرکز که به نام دیایاو (The DAO) شناخته میشد، با هدف ایجاد یک صندوق سرمایهگذاری غیرمتمرکز شکل گرفت و بهسرعت توانست ۱۵۰ میلیون دلار جذب کند. پس از هکشدن قرارداد هوشمند این دائو، جامعه اتریوم تصمیم گرفت که داراییهای افراد را با بازنویسی تاریخچه تراکنشها، به آنها بازگرداند.
کانستیتیوشن دائو
کانستیتیوشن دائو (ConstitutionDAO) تلاشی برای خرید یک نسخه اولیه از قانون اساسی ایالات متحده بود که توانست در عرض یک هفته، ۴۷ میلیون دلار جمعآوری کند. اگرچه این پروژه در مزایده پیروز نشد، اما در نهایت، داراییهای کاربران را به آنها بازپرداخت کرد.
نمونههایی دیگر از دائو
سایر DAOها نیز برای تأمین مالی پروژههای مختلف، مانند پروازهای فضایی، وامدهی یا استخدام تیم حقوقی، پول جمعآوری کردهاند. برخی از مهمترین آنها عبارتاند از:
- سیتی دائو (CityDAO): این سازمان غیرمتمرکز ۴۰ هکتار زمین را در «وایومینگ» خریداری کرد.
- فری راس دائو (FreeRossDAO): فری راس دائو صندوقی حقوقی را برای حمایت از «راس اولبریکت»، خالق زندانی وبسایت «سیلک رود» (Silk Road)، ایجاد کرد.
- آسانژ دائو (AssangeDAO): این دائو برای تأمین هزینههای دفاع حقوقی «جولیان آسانژ»، بنیانگذار «ویکیلیکس» (WikiLeaks) که به نقض قانون جاسوسی ایالات متحده متهم شده است، راهاندازی شد.
- میکر دائو (MakerDAO): میکر دائو سازمانی خودمختار است که امکان وامدهی و وامگیری غیرمتمرکز را ارائه میدهد و از فرایندهای بانکداری تمرکززدایی میکند.
نمودار رشد سازمان مستقل غیرمتمرکز
نمودار زیر نشاندهنده روند رشد و افزایش تعداد سازمانهای مستقل غیرمتمرکز در طول سالهای اخیر است. از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴، تعداد این سازمانها بهطرز چشمگیری افزایش یافته که نشان از پذیرش و رشد فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند در سطح جهانی دارد.
در سال ۲۰۱۶، تعداد محدودی از دائوها وجود داشتند و این رقم بهتدریج در هر سال افزایش یافته است. با ورود به دهه ۲۰۲۰، مشاهده میشود که تعداد دائوها بهشکل چشمگیری افزایش یافته و در سال ۲۰۲۴ به حدود ۸۰۰ دائو رسیده است. این رشد اعتماد و علاقه بیشتری را نشان میدهد که جامعه به دائوها پیدا کرده است و بسیاری از سازمانها و جوامع از این فناوری برای مدیریت و سازماندهی بهینهتر و شفافتر استفاده میکنند.
سال | تعداد دائو در جهان |
۲۰۱۶ | ۱۰ |
۲۰۱۷ | ۲۵ |
۲۰۱۸ | ۵۰ |
۲۰۱۹ | ۸۰ |
۲۰۲۰ | ۱۵۰ |
۲۰۲۱ | ۲۵۰ |
۲۰۲۲ | ۴۰۰ |
۲۰۲۳ | ۶۰۰ |
۲۰۲۴ | ۸۰۰ |
انواع مختلف سازمان مستقل غیرمتمرکز
انواع مختلفی از دائوها وجود دارند؛ اما بیشتر آنها را میتوان به چند دسته کلی تقسیمبندی کرد:
- دائوهای پروتکلی (Protocol DAOs): این دائوها توسط توسعهدهندگان پروتکلهای بلاکچین ایجاد میشوند تا فرایندهای تصمیمگیری و اقدامات سازمانی را بدون نیاز به یک مرجع مرکزی مدیریت و خودکارسازی کنند. آنها میتوانند برای ارتقای پروتکل، تغییرات کد یا تصمیمگیریهای مهم مرتبط با اکوسیستم بلاکچین استفاده شوند.
- دائوهای خدماتی (Service DAOs): این نوع از سازمانهای خودمختار غیرمتمرکز خدمات خاصی را مانند حکمرانی، پشتیبانی فنی، بازاریابی یا آموزش ارائه میدهند. بسیاری از پیشنهادات مالی غیرمتمرکز (DeFi) بهشکل دائوها سازماندهی شدهاند. این دائوها میتوانند شامل تیمهایی باشند که بر روی توسعه فناوری، برگزاری رویدادها و ترویج پروژهها کار میکنند.
- دائوهای سرمایهگذاری (Investment DAOs): این نوع از سازمانها شبیه صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر غیرمتمرکز هستند. تصمیمات مربوط به سرمایهگذاریهای پورتفولیو بهصورت جمعی توسط دارندگان توکنهای دائو گرفته میشود. اعضا میتوانند پیشنهادات سرمایهگذاری را بررسی کرده و بر اساس رأیگیری تصمیمگیری کنند.
- دائوهای اهدایی (Grant DAOs): دائوهای اهدایی برای تأمین مالی پروژههای منبعباز و ابتکارات جامعه ایجاد شدهاند. تصمیمات مربوط به تخصیص بودجه بهصورت جمعی توسط اعضای دائو گرفته میشود؛ تأمین بودجه اغلب ازطریق صدور داراییهای رمزنگاری، مانند توکنها و NFTها در ازای پول فیات صورت میگیرد. معمولاً این دائوها بر حمایت از پروژههای نوآورانه و پایدار تمرکز دارند.
- دائوهای اجتماعی (Social DAOs): سازمانهای مستقل غیرمتمرکز اجتماعی برای ایجاد و مدیریت جوامع آنلاین و گروههای اجتماعی به کار میروند. آنها میتوانند برای مدیریت عضویت، برگزاری رویدادها و ایجاد محتوای مشترک استفاده شوند. دائوهای اجتماعی ابزارهایی قدرتمند برای افزایش تعامل و همکاری اعضای جامعه هستند.
- دائوهای خزانهداری (Treasury DAOs): این نوع از دائوها برای مدیریت خزانهداری و بودجههای بزرگ استفاده میشوند. اعضا میتوانند درباره تخصیص منابع و سرمایهگذاریهای خزانه تصمیمگیری کنند. این سازمانهای خودمختار غیرمتمرکز به حفظ شفافیت و عدالت در مدیریت مالی کمک میکنند.
بررسی فرصتهای سازمان مستقل غیرمتمرکز
اگر به مشارکت یا سرمایهگذاری در یک دائو علاقهمند هستید، باید بدانید که چگونه کار میکند. بنابراین، پیش از اینکه به یک سازمان مستقل غیرمتمرکز وارد شوید، تحقیق و بررسیهای لازم را انجام دهید:
۱. شناسایی دائوهای مورد علاقه: دائوها در بخشها و صنایع مختلف فعالیت میکنند و میتوانند اهدافی متفاوت، ازجمله کسب سود یا انجام امور خیریه داشته باشند. گام اول این است که درباره سازمانهای مستقل غیرمتمرکز اطلاعات کسب کرده و سازمانهایی خاص را که به آنها علاقه دارید، شناسایی کنید. بسیاری از گفتوگوها در مورد دائوها، بهویژه نمونههای جدید، در شبکههای اجتماعی، مانند ایکس (توییتر سابق) صورت میگیرد.
۲. مطالعه دائوهای خاص: گام بعدی تحقیق در مورد لیست دائوهای مورد نظر است تا از قوانین و نیازهای آنها آگاه شوید. بهعنوان مثال، برخی از دائوها تصمیم میگیرند که قدرت رأیدهی به تعداد توکنهایی هرکدام از اعضا بستگی داشته باشد. این قوانین در قراردادهای هوشمند سازمان مستقل غیرمتمرکز نوشته شده و به تأیید اعضا رسیده است.
۳. انتخاب دائو: حالا نوبت به انتخاب دائوی مناسب میرسد. بنابراین، باید سازمانی را انتخاب کنید که معتبر بوده و با علایق حرفهای و شخصی شما هماهنگی دارد. عملکردها و استفادههای پروژههای دائو همچنان درحال تکامل هستند. درحالحاضر بیشتر این سازمانها بر روی پروژههای مرتبط با حکمرانی پروتکل، تأمین مالی، مالکیت، ایجاد محتوا و همکاری تمرکز دارند. این موارد طیف گستردهای از علایق حرفهای و شخصی ازجمله امور خیریه تا رسانهها و مالکیت کلکسیونها را پوشش میدهد. اگر هماکنون دائوی متناسب با علایق خاص خود را پیدا نمیکنید، نگران نباشید؛ با گسترش جنبش «دائوئیست»، بهزودی یک سازمان مستقل غیرمتمرکز مناسب ظهور خواهد کرد.
۴. مطابقت با الزامات دائو: مشارکت رسمی شما در یک سازمان مستقل غیرمتمرکز، زمانی آغاز میشود که از الزامات دائو پیروی کنید. معیارهای پیوستن به یک DAO میتواند شامل مالکیت توکنهای خاص، استفاده از کیف پولهای رمزنگاری معین یا تعامل با قراردادهای هوشمند باشد.
۵. آغاز مشارکت در دائو: اعضای فعال سازمانهای مستقل غیرمتمرکز میتوانند با پیشنهاد ایدههای جدید، رأیدادن به پیشنهادها و مشارکت در سایر فعالیتهای مرتبط، در دائو مشارکت داشته باشند. بااینحال، تأثیر شما بر اساس تعداد توکنهایتان تعیین میشود.
۶. فعالماندن در سازمان: میتوانید بهطور نامحدود در یک سازمان مستقل غیرمتمرکز فعال باقی بمانید؛ بهشرطی که همچنان با الزامات آن مطابقت داشته باشید. البته اگر توکنهای خود را برای سرمایهگذاری خریدهاید، حتماً به قوانین و مدتزمان قفلکردن دائوی مد نظرتان توجه داشته باشید.
آینده سازمان مستقل غیرمتمرکز
اگرچه دائوها هنوز یک مفهوم نسبتاً جدید هستند، اما میتوانند بهطور کامل نحوه نگرش افراد به شرکتها، حکمرانی و فرایندهای تصمیمگیری را تغییر دهند. دائوها با حذف نیاز به مراجع مرکزی و ایجاد شفافیت و خودکارسازی تمامی فرایندها، رویکردی نوین را به مدیریت منابع جهانی و همکاری ارائه میدهند.
درست شبیه هر فناوری دیگری، این سازمانها نیز با مجموعهای از ریسکها و چالشها مواجه هستند. با پیشرفت آنها، ممکن است که شاهد کاربردهای خلاقانهتر و راهحلهایی جدید برای مشکلات موجود باشیم. این احتمال وجود دارد که در آینده دائوها راهی دموکراتیکتر و کارآمدتر را برای دستیابی به اهداف شما، چه درحال مدیریت یک باشگاه کوچک ورزشی و چه در هنگام اجرای یک پروژه بزرگمقیاس، در اختیارتان قرار دهند.
بنابراین، همانطور که سازمانهای خودمختار غیرمتمرکز رشد و تکامل مییابند، ممکن است که شاهد گسترش کاربردهای آنها در حوزههای مختلف باشیم. این سازمانهای مستقل غیرمتمرکز میتوانند نقشی مهم در بهبود شفافیت، افزایش مشارکت عمومی و بهبود فرایندهای دموکراتیک ایفا کنند. از پروژههای خیریه گرفته تا مدیریت محتوا و همکاریهای جهانی، همگی آیندهای روشن و پرامید را درباره دائوها به ما نشان میدهند.
جمعبندی
سازمان مستقل غیرمتمرکز یا دائو (DAO) با استفاده از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، یک مدل جدید و نوآورانه را برای مدیریت و حکمرانی سازمانها ارائه میدهد. این سازمانها با حذف نیاز به مرجع مرکزی و تشویق به مشارکت همگانی، امکان تصمیمگیری دموکراتیک و شفاف را فراهم میکنند. اگرچه DAOها با چالشهایی، مانند سرعت پایینتر تصمیمگیری، نیاز به آموزش و تخصص و مسائل امنیتی روبهرو هستند، اما پتانسیل بالایی برای ایجاد تحول در نحوه عملکرد و مدیریت سازمانها دارند.
نمونههای مختلفی از دائوها نشان دادهاند که این مدل میتواند به جمعآوری سرمایه برای اهداف بزرگ و حمایت از پروژههای مختلف کمک کند. با گذشت زمان و حل چالشهای موجود، این پروژهها میتوانند به یکی از ابزارهای قدرتمند در دنیای کسبوکار و سازمانها تبدیل شوند و مسیری جدید را برای تعاملات اجتماعی و اقتصادی باز کنند. در نهایت، DAOها نمونهای بارز از کاربرد فناوری بلاکچین در حوزههای مختلف هستند که میتوانند به تمرکززدایی از قدرتهای جهانی بینجامند.
سؤالات متداول
سازمان مستقل غیرمتمرکز یا دائو چیست؟
سازمان مستقل غیرمتمرکز سیستمی است که با استفاده از قراردادهای هوشمند در بلاکچین ایجاد میشود و تصمیمات را بهصورت دموکراتیک و با رأیگیری اعضا اتخاذ میکند. در این سیستم هیچ مرجع متمرکزی وجود ندارد و همه قوانین و مقررات بهصورت کدهای کامپیوتری نوشته شده و به اجرا درمیآیند.
مزایای استفاده از DAO چیست؟
دائوها بهخاطر شفافیت، مشارکت همگانی و غیرمتمرکزبودن، مزایای زیادی دارند. این مزایا شامل شفافیت بیشتر در تصمیمگیریها، مشارکت فعال تمام اعضا و حذف نیاز به واسطهها هستند که به کاهش فساد و افزایش کارایی منجر میشوند.
چه چالشها و محدودیتهایی برای دائوها وجود دارند؟
برخی از چالشها و محدودیتهای DAOها، شامل سرعت پایینتر تصمیمگیری، کمبود تخصص و دانش در بین اعضا و مسائل امنیتی، مانند حملات سایبری و فیشینگ هستند. همچنین، احتمال دارد که مدیریت دموکراتیک ناکارآمدتر از تصمیمگیری متمرکز باشد.
آیا سازمانهای مستقل غیرمتمرکز قانونی هستند؟
دائوها در بیشتر حوزههای قضایی قانونی هستند. بااینحال، اقدامات آنها باید بهدقت ارزیابی شود تا با مقررات منطقه جغرافیایی مورد نظر مطابقت داشته باشد.