وقتی تصمیم میگیرید برای سرمایه گذاری به بازارهای سرمایه وارد شوید؛ مثل این است که وارد دنیای جدیدی شدهاید و هر قسمت آن شرایط و قوانین خاص خودش را دارد. دنیایی حرفهای و تخصصی که برای نتیجه گرفتن از آن باید اطلاعات و دانشتان را بالا ببرید و این قسمت ماجراست که تمام پیچیدگیهایش برایتان شیرین و دوستداشتنی میشود. در این مقاله در راستای سادهسازی یک مقوله پرتکرار میخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که فرابورس چیست؟ ببینیم که این بازار چیست، چه تفاوتهایی با بورس دارد، چطور میشود در آن معامله کردن و در آخر مزایای حضور در این بازار را بررسی کنیم. در بلاگ دلتا کالج با ما برای صفر تا صد بازار فرابورس ایران همراه باشید.
فهرست مطالب:
بازار فرابورس (OTC) چیست؟
بازار فرابورس یا به عبارت دیگر Over the Counter Market یک بستر معاملاتی برای خرید و فروش سهام است که ساختاری متفاوت از بورس اصلی دارد. به بیان ساده، فرابورس بازاری است که برخلاف بورس، قوانین کمتر و ساختار سادهتری دارد و در نتیجه، شرایطی را فراهم میکند که شرکتهای کوچکتر و استارتاپها هم بتوانند خودشان را عرضه کنند و از طریق عرضه سهام جذب سرمایه داشته باشند.
پس به طور کلی تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس این است که بورس بر پایه معیارهای سختگیرانه، شرکتهای معتبر و بزرگتر را فهرست میکند، در حالی که فرابورس انعطاف بیشتری به خرج میدهد و حتی شرکتهایی که به دلایل مختلف هنوز به بلوغ مالی نرسیدهاند را پذیرش میکند تا امکان تامین مالی برای ایدههای نوپایه و شرکتهای کوچکتر با منابع کمتر را پوشش دهد. البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که این بازار ریسک بیشتری هم برای سرمایهگذاران خواهد داشت همانطور که پتانسیل سود بیشتر را نیز داراست.
ساختار بازار فرابورس چگونه است؟
بازار فرابورس ایران شامل چند بخش مختلف است که هر کدام برای نوع خاصی از شرکتها طراحی شدهاند. این ساختار به سرمایهگذاران کمک میکند تا با شناخت بهتر از ویژگیهای هر بخش، انتخابهای دقیقتری برای سرمایهگذاری داشته باشند. ساختار بازار فرابورس به 4 بازار تقسیم میشود: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم. شرح توضیحات هر کدام را در ادامه خواهیم داشت.
بازار اول فرابورس
این بخش از بازار فرابورس برای شرکتهایی است که شرایط مالی بهتری دارند و از شفافیت بالاتری برخوردارند. شرکتهایی که در بازار اول پذیرفته میشوند، معمولاً بزرگتر و معتبرتر هستند و عملکرد مالی قویتری دارند. ورود به این بازار به این معناست که شرکتها از نظر سودآوری و ثبات مالی نسبتاً مطمئن هستند و دامنه نوسان آن از 7- تا 7+ تعیین شده است.
ویژگیها:
- ریسک کمتر نسبت به بازارهای دیگر فرابورس
- شرکتهایی به مراتب با عملکرد بهتر
- نقدشوندگی بالاتر (یعنی خرید و فروش سهام راحتتر است)
بازار دوم فرابورس
بازار دوم برای شرکتهای کوچکتر و نوپا طراحی شده است که ممکن است هنوز به سودآوری پایدار نرسیده باشند یا سابقه مالی کافی برای ورود به بازار اول را نداشته باشند. این بخش از فرابورس با دامنه نوسان 5- تا +5 شامل شرکتهایی است که تازه در حال توسعه و رشد هستند و معمولاً ریسک بیشتری دارند، اما در عین حال پتانسیل سودآوری بالایی هم دارند.
ویژگیها:
- ریسک بالاتر نسبت به بازار اول
- شرکتهای کوچکتر و نوپا
- امکان سودآوری بیشتر به دلیل پتانسیل رشد بالا
بازار پایه فرابورس
بازار پایه به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم میشود (دامنه نوسان در بازارهای پایه زرد از 3- تا 3+، بازار نارنجی 2- تا 2+ و بازار قرمز از 1- تا 1+ است) و مخصوص شرکتهایی است که شفافیت کمتری دارند یا هنوز به شرایط لازم برای پذیرش در بازار اول یا دوم نرسیدهاند. این بخش برای سرمایهگذارانی که به دنبال ریسک بیشتری هستند، مناسب است، اما باید دقت کنند که ممکن است نوسانات قیمت در این بازار بیشتر باشد.
- بازار زرد: کمترین ریسک در بازار پایه
- بازار نارنجی: ریسک متوسط
- بازار قرمز: بالاترین ریسک
مثال ساده: یک شرکت کوچک محلی که هنوز نتوانسته است گزارشهای مالی دقیقی ارائه دهد، ممکن است در بازار پایه قرمز پذیرفته شود.
ویژگیها:
- ریسک بسیار بالا
- نوسانات زیاد در قیمت سهام
- مناسب برای سرمایهگذارانی که به دنبال فرصتهای سودآوری پرریسک هستند
بازار سوم فرابورس
بازار سوم یا بازار عرضه فرابورس مخصوص معاملات عمده است. این بخش از فرابورس برای زمانی است که شرکتها یا سرمایهگذاران قصد دارند حجم بالایی از سهام را بهصورت یکجا خرید و فروش کنند. در این بازار، سهام بهصورت عمده معامله میشود و معمولاً برای تأمین مالی پروژههای بزرگ یا خریدهای استراتژیک استفاده میشود. برای مثال فرض کنید یک شرکت بزرگ سرمایهگذاری تصمیم دارد 20 درصد از سهام یک شرکت دیگر را بهصورت عمده خریداری کند. این معامله در بازار سوم فرابورس انجام میشود.
معامله در بازار فرابورس چگونه است؟
معامله در بازار فرابورس مشابه بورس است، اما به دلیل ساختار سادهتر و انعطافپذیرتر، دسترسی آسانتری برای سرمایهگذاران فراهم میکند. ابتدا باید کد بورسی دریافت کنید و از طریق یک کارگزاری معتبر به سامانههای معاملاتی آنلاین متصل شوید. پس از انتخاب سهم مناسب بر اساس تحلیلهای تکنیکال و فاندامنتال، میتوانید سفارش خرید یا فروش خود را ثبت کنید. معاملات معمولاً بهصورت سفارش محدود (با قیمت مشخص) یا سفارش بازار (با قیمت جاری بازار) انجام میشوند. همچنین باید بدانید که فرآیند تسویه در فرابورس بهصورت T+2 است، یعنی سهم دو روز کاری پس از معامله به حساب شما منتقل میشود.
مزایای سرمایه گذاری در فرابورس ایران چیست؟
سرمایهگذاری در فرابورس ایران، برخلاف بورس، به دلیل ساختار منعطفتر خود، فرصتهای خاصی را برای سرمایهگذاران فراهم میکند. اولین مزیت، دسترسی به سهام شرکتهای کوچکتر و استارتاپهایی است که در بورس پذیرفته نمیشوند. این شرکتها ممکن است پتانسیل رشد بالایی داشته باشند، اما همزمان ریسک بیشتری را نیز به همراه دارند، زیرا سابقه مالی محدودتری دارند و شفافیت کمتری ارائه میدهند.
مزیت دیگر، امکان تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری است. در فرابورس، سرمایهگذاران میتوانند به شرکتهایی از صنایع مختلف و با اندازههای متفاوت دسترسی پیدا کنند، که میتواند به کاهش ریسک کلی سبد کمک کند. همچنین، نوسانات قیمت در فرابورس معمولاً بیشتر است، که به معنای فرصتهای بیشتری برای کسب سود از نوسانگیری در کوتاهمدت است، اما همین نوسانات میتواند خطر بیشتری را برای سرمایهگذاران به همراه داشته باشد.
در نهایت، باید موضوع نقدشوندگی کمتر برخی از سهام فرابورسی را نیز در نظر بگیرید؛ از یک سو، این نمادها به دلیل قیمت پایینتر و حجم معاملات کمتر، فرصتهای خرید مناسبی محسوب میشوند، اما از سوی دیگر، فروش آنها در زمان نیاز میتواند مشکلساز باشد. به طور کلی، فرابورس بستری برای دسترسی به سهام شرکتهای خاص و کمتر شناختهشده است، اما تصمیمگیری در این بازار نیازمند تحلیل دقیقتر و عمیقتر همراه با مدیریت ریسک بالاتر نسبت به بورس است.
جمعبندی
فرابورس نقش مهمی در اقتصاد هر کشور دارد، زیرا به شرکتهای کوچک و متوسط اجازه میدهد تا از طریق بازار سرمایه، به منابع مالی دست یابند و رشد کنند. همچنین این بازار فرصتی برای سرمایهگذاران ایجاد میکند تا در شرکتهایی که هنوز به مرحله بلوغ کامل نرسیدهاند، سرمایهگذاری کنند و از پتانسیل رشد آنها و سودهای بیشتر بهرهمند شوند. در این مقاله با صفر تا صد بازار فرابورس ایران آشنا شدید و به نکات سرمایه گذاری در آن آگاهی پیدا کردید؛ امیدواریم در دنیای بازارهای مالی رو به رشد باشید و سبد سرمایهگذاریتان سبز باشد.
سوالات متداول
۱. تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس چیست؟
بورس فقط شرکتهای بزرگ و معتبر را فهرست میکند، در حالی که فرابورس انعطاف بیشتری دارد و شرکتهای کوچکتر و استارتاپها را نیز پذیرش میکند.
۲. ساختار بازار فرابورس ایران چگونه است؟
بازار فرابورس شامل چهار بخش است: بازار اول (شرکتهای بزرگ)، بازار دوم (شرکتهای نوپا)، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز)، و بازار سوم (بازار عرضه).
۳. چگونه میتوان در فرابورس معامله کرد؟
معامله در فرابورس مانند معامله در بورس است و تفاوت چندانی در فرآیندهایشان وجود ندارد، ابتدا کد بورسی دریافت کنید و از طریق کارگزاری به سامانه معاملاتی آنلاین متصل شوید و به قسمت بازار معاملات فرابورس بروید.
