عمق بازار چیست و چه اهمیتی در بازارهای مالی مختلف دارد؟

در بازارهای مالی، قیمت یک دارایی تحت تاثیر دو عامل کلیدی یعنی عرضه و تقاضا قرار دارد. ابزارهای تحلیل تکنیکال با هدف بررسی و پیش‌بینی تغییرات این دو عامل طراحی شده‌اند. یکی از ابزارهای مهم و کاربردی در این زمینه، نمودار عمق بازار است که به صورت گرافیکی و ساده، حجم سفارشات ثبت شده در قیمت‌های مختلف را نمایش می‌دهد. معامله‌گران به کمک این نمودار می توانند تصویری دقیق‌تر از وضعیت بازار داشته باشند و تصمیمات آگاهانه‌تری برای معاملات خود بگیرند. در این مقاله، شما را با مفهوم عمق بازار، کاربرد و چگونگی تحلیل نمودار آن و اهمیت استفاده از آن در بازارهای مالی مختلف آشنا می‌کنیم.

عمق بازار (Market Depth) چیست؟ 

عمق بازار (Market Depth) به حجم سفارش‌های ثبت‌شده و میزان نقدینگی موجود در یک بازار اشاره دارد و نقش مهمی در پایداری قیمت‌ها ایفا می‌کند. به طور معمول، بازارهایی که دارای عمق بیشتری هستند نقدینگی بیشتری دارند و حجم معاملات آن‌ها بیشتر است. این ویژگی باعث می‌شود که معاملات بزرگ یا خریدوفروش‌های هیجانی تاثیر چشمگیری بر قیمت دارایی نگذارند. به بیان دیگر، عمق بازار به ظرفیت بازار برای پذیرش سفارش‌های بزرگ بدون ایجاد نوسانات قابل‌توجه در قیمت دارایی اشاره دارد. این مفهوم با نقدینگی و حجم دارایی‌ها رابطه نزدیکی دارد، اما هر بازار با حجم بالای معاملات لزوما عمق بازار زیادی ندارد.

برای ارزیابی عمق بازار، معامله‌گران به دفتر سفارشات صرافی مراجعه می‌کنند. دفتر سفارشات حاوی اطلاعاتی از تمام سفارشات خرید و فروش در قیمت‌های مختلف است و ابزاری کلیدی برای درک عمق بازار و تحلیل روند معاملات به شمار می‌آید.

نمودار عمق بازار چیست؟

نمودار عمق بازار یا Depth of Market که با نماد اختصاری DOM شناخته می‌شود، ابزاری گرافیکی است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا حجم عرضه و تقاضا برای یک دارایی را در قیمت‌های مختلف به سادگی مشاهده و تحلیل کنند. این نمودار مجموع سفارشات خرید و فروش باز را در دو سمت محور افقی و با دو رنگ سبز برای سفارشات خرید و رنگ قرمز برای سفارشات فروش نمایش می‌دهد. اطلاعاتی که این نمودار ارائه می دهد، شامل حجم سفارشات در قیمت‌های مختلف و نحوه تغییرات آن‌ها به صورت لحظه‌ای است. با استفاده از این ابزار، معامله‌گران می‌توانند تصمیمات بهتری در ارتباط با ورود و خروج از معاملات اتخاذ کنند، زیرا این نمودار به شکل ساده‌ای رفتار بازار را نشان می‌دهد و پیچیدگی‌های دفتر سفارشات صرافی‌های متمرکز را کاهش می‌دهد.

تحلیل نمودار عمق بازار چگونه است؟

تحلیل نمودار عمق بازار از طریق چندین مولفه مختلف انجام می‌شود که در ادامه با هر یک از این مولفه‌ها بیشتر آشنا خواهید شد.

خط پیشنهاد خرید (Bid Line)

خط پیشنهاد خرید یا Bid Line که با رنگ سبز نمایش داده می‌شود، در سمت چپ نمودار عمق بازار قرار دارد و نشان‌دهنده تجمعی سفارش‌های خرید (Bid) در قیمت‌های مختلف است. این خط حجم کل سفارشات خرید را از پایین‌ترین تا بالاترین قیمت نمایش می‌دهد. هر چه این خط بیشتر به سمت بالا باشد، نشان‌دهنده تمایل بیشتر خریداران به خرید دارایی در آن قیمت‌ها است. از طریق تحلیل این خط، معامله‌گران می‌توانند به راحتی سطح‌های حمایتی بازار را شناسایی کنند، جایی که حجم زیادی از سفارشات خرید در حال انتظار است و احتمال توقف ریزش قیمت‌ها بیشتر می‌شود.

خط درخواست فروش (Ask Line)

خط درخواست فروش (Ask Line)، که با رنگ قرمز در سمت راست نمودار عمق بازار قرار دارد، نشان‌دهنده حجم تجمعی سفارش‌های فروش (Ask) در قیمت‌های مختلف است. در واقع، این خط میزان تمایل فروشندگان را در هر قیمت نمایش می‌دهد و نشان‌دهنده سطوحی است که در آن معامله‌گران آماده فروش دارایی‌های خود هستند. با تحلیل این خط، می‌توان نقاط مقاومت بازار را شناسایی کرد. جایی که حجم بالایی از سفارشات فروش قرار گرفته است و احتمالاً مانع از افزایش قیمت بیشتر می‌شود.

محور افقی (X-axis)

محور افقی در نمودار عمق بازار، قیمت‌های مختلف سفارش‌های خرید و فروش برای یک ارز دیجیتال خاص را نمایش می‌دهد. در سمت چپ این محور، سفارش‌های خرید (لیمیت اوردرهای خرید) که افراد در قیمت‌های مختلف ثبت کرده‌اند، نشان داده می‌شود که نمایانگر بخش پیشنهاد خرید (Bid) است. در سمت راست محور نیز سفارش‌های فروش (لیمیت اوردرهای فروش) قرار دارند که مربوط به بخش درخواست فروش (Ask) در دفتر سفارشات است.

محور عمودی (Y-axis)

مولفه دیگر، محور عمودی در نمودار عمق بازار است. محور عمودی یا Y-axis حجم کلی سفارش‌های خرید یا فروش را در هر سطح قیمت برای یک دارایی نشان می‌دهد. بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال این نمودار را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که با حرکت ماوس روی هر نقطه از خطوط سبز (خرید) و قرمز (فروش)، می‌توان تعداد دقیق سفارش‌های ثبت‌شده در آن سطح قیمت را مشاهده کرد. این ویژگی به معامله‌گران کمک می‌کند تا به‌طور دقیق حجم سفارشات در هر قیمت را ارزیابی کنند.

دیوار خرید (Buy Wall)

دیوار خرید زمانی شکل می‌گیرد که تعداد زیادی سفارش خرید در سطح قیمتی مشخصی جمع شود. هرچه حجم این سفارش‌ها بیشتر باشد، دیوار خرید بزرگ‌تر و بلندتر به نظر می‌رسد. این دیوار می‌تواند به دلیل سفارش‌های متعدد کاربران یا یک سفارش بزرگ توسط نهنگ‌های بازار ایجاد شود. هنگامی که دیوار خرید شکل می‌گیرد، به معنای وجود حجم بالای تقاضا است، و اگر این سفارش‌ها تکمیل شوند، عرضه کاهش یافته و احتمالاً قیمت پیش از رسیدن به دیوار، شروع به افزایش می‌کند.

دیوار فروش (Sell Wall)

دیوار فروش نقطه مقابل دیوار خرید است و زمانی شکل می‌گیرد که تعداد زیادی سفارش فروش در یک سطح قیمت خاص تجمع کنند. هرچه تعداد سفارش‌های فروش بیشتر باشد، دیوار فروش بزرگ‌تر و بلندتر می‌شود. این دیوار به دلیل ثبت سفارش‌های متعدد توسط کاربران یا یک سفارش بزرگ توسط نهنگ‌های بازار ایجاد می‌شود. اگر این سفارش‌ها تکمیل شوند، عرضه افزایش یافته و احتمالاً باعث کاهش قیمت می‌شود، حتی ممکن است قیمت پیش از تکمیل سفارش‌ها به دلیل فزونی عرضه نسبت به تقاضا شروع به کاهش کند.

عوامل تاثیرگذار بر عمق بازار چیست؟

پنج عامل کلیدی وجود دارد که بیشترین تاثیر را بر عمق بازار دارد و درک آن‌ها می‌تواند به تحلیل بهتر رفتار بازار کمک کند.

۱- نقدینگی: نقدینگی یکی از اساسی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر عمق بازار است. این به آن معناست که هرچه نقدینگی بازار بیشتر باشد، عمق بازار نیز به طور مستقیم افزایش پیدا می‌کند. نقدینگی بالا به معنای حجم بالای معاملات و وجود فرصت‌های بیشتر برای خرید و فروش بدون تاثیر منفی بر قیمت است.

۲- فاصله بین سفارش‌های خرید و فروش (Bid-Ask Spread): فاصله بین بالاترین قیمتی که خریداران حاضر به پرداخت آن هستند و پایین‌ترین قیمتی که فروشندگان آمادگی قبول آن را دارند، نقش مهمی در تعیین عمق بازار دارد. فاصله کمتر به معنای نقدینگی بالاتر و عمق بیشتر است، در حالی که فاصله زیاد می‌تواند نشان‌دهنده کمبود نقدینگی و عمق کمتر بازار باشد.

۳- اندازه سفارش‌ها: اندازه سفارشات ثبت شده توسط کاربران عامل تاثیرگذار دیگر بر عمق بازار است. سفارش‌های بزرگ‌تر به معنای علاقه و فعالیت بیشتر در بازار است و می‌تواند باعث افزایش عمق بازار شود. در مقابل، سفارش‌های کوچک و پراکنده به ایجاد بازارهای با عمق کم‌تر منجر می‌شود.

۴- احساسات بازار: احساسات و نگرش کلی سرمایه‌گذاران نسبت به یک بازار تاثیر زیادی بر عمق آن دارد. احساسات مثبت موجب جلب توجه بیشتر سرمایه‌گذاران و افزایش عمق بازار می‌شود، در حالی که احساسات منفی می‌تواند باعث کاهش تمایل به ورود به بازار و کاهش عمق آن شود.

۵– ساختار بازار: ساختار بازار که نحوه سازماندهی و ویژگی‌های خاص یک بازار را در برمی‌گیرد هم تاثیر زیادی بر عمق آن دارد. برای مثال، بازارهایی با دفتر سفارشات گسترده و تعداد کاربران بالا، از عمق بیشتری برخوردارند. در مقابل، بازارهایی با ساختار ساده‌تر و کاربران کمتر، عمق کمتری دارند که می‌تواند بر نقدینگی و حجم معاملات تایر منفی بگذارد.

اهمیت عمق بازار در بازارهای مالی مختلف

در ادامه قصد داریم به بیان اهمیت عمق بازار در بازارهای مهم مالی دنیا از جمله بازار فارکس، بورس و بازار ارزهای دیجیتال بپردازیم.

اهمیت عمق بازار در بازار فارکس

درباره اهمیت عمق بازار در بازار جهانی فارکس همین نکته بس که عمق بازار نقش حیاتی در تعیین نقدشوندگی و ثبات قیمت‌ها در این بازار دارد. عمق بالای بازار فارکس به معامله‌گران این بازار امکان می‌دهد تا معاملات بزرگ‌تری را بدون تاثیر قابل‌توجه بر قیمت‌ها انجام دهند. این ویژگی به ویژه در زمان‌هایی که نوسانات شدید قیمت وجود دارد یا اخبار اقتصادی مهم منتشر می‌شود، بسیار اهمیت دارد، زیرا نقدشوندگی بالا به کاهش اسپردها و اجرای سریع‌تر معاملات کمک می‌کند.

اهمیت عمق بازار در بازار بورس

عمق بازار بورس به معنای وجود تعداد زیاد سفارشات خرید و فروش است که به افزایش نقدشوندگی بازار کمک می‌کند. هرچه عمق بازار بیشتر باشد، به این معناست که تعداد بیشتری از معامله‌گران سفارش‌های خود را ثبت کرده‌اند که همین موضوع شرایط مناسب برای معامله‌گران را فراهم می‌سازد تا هر زمان که بخواهند به معامله بپردازند. در بازارهای عمیق، تاثیر سفارشات بزرگ بر قیمت‌ها کمتر است، زیرا حجم بالای سفارشات با قیمت‌های مختلف موجود است و مانع از نوسانات قیمتی شدید می‌شود.

اهمیت عمق بازار در بازار ارز دیجیتال

در بازار ارز دیجیتال، عمق بازار به ویژه اهمیت زیادی دارد چرا که تاثیر قابل توجهی بر قیمت دارایی‌ها می‌گذارد. بازارهای دیجیتال معمولا دارایی‌هایی با حجم و نقدینگی بالا دارند، و عمق بازار می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا روندهای قیمتی را بهتر شناسایی کنند. به عنوان مثال، اگر تعداد سفارش‌های خرید به مراتب بیشتر از سفارش‌های فروش در سطح قیمت معین باشد، این نشان‌دهنده تقاضای بالا و عرضه کم است که منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود. معامله‌گرانی که قادر به تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌های عمق بازار هستند، می‌توانند زودتر از دیگران این تغییرات را شناسایی کرده و از فرصت‌های سودآور بهره‌برداری کنند.

جمع بندی

تحلیل عرضه و تقاضا یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیش‌بینی قیمت‌های آینده در بازارهای مالی است. نمودار عمق بازار (Market Depth) به‌عنوان ابزاری کارآمد، اطلاعات دفتر سفارشات را به‌صورت گرافیکی ساده‌سازی کرده و به معامله‌گران کمک می‌کند تا تحلیل دقیق‌تری از بازار داشته باشند. این نمودار با نمایش تغییرات سفارشات ثبت‌شده، اطلاعات حیاتی از جمله سطوح حمایت و مقاومت را ارائه می‌دهد. عمق بازار نه تنها به افزایش نقدشوندگی کمک می‌کند، بلکه در بازارهای مختلف از جمله فارکس، ارز دیجیتال و بورس، تأثیر قابل توجهی بر ثبات قیمت‌ها و فرصت‌های معاملاتی دارد. در این مقاله سعی کردیم شما را با مفهوم عمق بازار و نحوه تحلیل آن آشنا کنیم و اهمیت عمق بازار در بازارهای مالی اصلی از جمله فارکس، ارز دیجیتال و بورس را برای شما توضیح دادیم.

سوالات متداول