ارزهای دیجیتال از مکانیزمهای متفاوتی استفاده میکنند تا ارزش خود را در درازمدت افزایش دهند. یکی از این مکانیزمها، فرایند توکن سوزی (Token Burning) است. در این فرایند، مقداری از توکنهای عرضهشده، از گردش بازار رمز ارز خارج میشوند تا کل موجودی آن کاهش یابد.
ازآنجاییکه این مفهوم در حوزه کریپتوکارنسی اهمیت فراوانی دارد، در این مطلب از دلتا کالج، بررسی میکنیم که توکن سوزی چیست و این مکانیزم چگونه بر روی قیمت یک کوین اثر میگذارد.
فهرست مطالب:
- توکن سوزی (Token Burning) چیست؟
- چرا توکن سوزی اتفاق می افتد؟ (اهداف و دلایل)
- نحوه انجام توکن سوزی
- زمان انجام توکن سوزی
- انواع روش های توکن سوزی ارز دیجیتال
- آیا توکن سوزی بر روی موجودی کاربران تاثیر دارد؟
- مزایا و معایب توکن سوزی
- کدام ارزهای دیجیتال قابل سوزاندن هستند؟
- مثال هایی از توکن سوزی ارزهای دیجیتال
- سوالات متداول
توکن سوزی (Token Burning) چیست؟
ابتدا اجازه دهید تا برای شما شرح دهیم که توکن چیست؟ منظور از توکن یا کوین، سکههایی دیجیتالی هستند که توسط یک پروژه ارز دیجیتال به بازار ارائه میشوند. این سکهها امنیت خود را از فرایند رمزنگاری به دست میآورند و کاربردهای متفاوتی دارند. بهطور کلی، به ارزهای دیجیتالی که دارای یک بلاک چین اختصاصی هستند، کوین میگوییم. همچنین، ارزهایی که بر روی یک بلاک چین دیگر راهاندازی میشوند، در زیرمجموعه توکنها قرار میگیرند.
بسیاری از فعالان حوزه کریپتو کارنسی بهخوبی نمیدانند که معنی توکن سوزی چیست. در واقع، سوزاندن کوین به فرایند حذف عمدی تعداد معینی از توکنهای در گردش یک رمز ارز اشاره دارد. این فرایند غیرقابل بازگشت است؛ یعنی بههیچوجه دسترسی به توکنهای سوخته امکانپذیر نخواهد بود.
✅ پیشنهاد مطالعه: ارز دیجیتال چیست؟ آشنایی با دنیای کریپتو کارنسی
برای درک بهتر اینکه توکن سوزی ارز دیجیتال چیست، میتوانیم به بازارهای سنتی رجوع کنیم. برای مثال، در بازار بورس، یک شرکت با بازخرید سهام خود، میکوشد تا ارزش آن را افزایش دهد. این کار با هدف کاهش میزان عرضه انجام میشود. بهطور مشابه، سوزاندن رمز ارز نیز با هدف کاهش عرضه کوین صورت میگیرد تا ارزش یک دارایی رمزنگاریشده در بازار حفظ شود.
چرا توکن سوزی اتفاق می افتد؟ (اهداف و دلایل)
در بخش قبل، متوجه شدیم که توکن سوزی ارز یعنی چه و فهمیدیم که این فرایند چه کاربردی دارد. بااینحال، اهداف و دلایل سوزاندن کوین به موارد ذکر شده ختم نمیشوند. به همین خاطر، باید بهطور کامل بررسی کنیم که علت توکن سوزی چیست و این مکانیزم چگونه به بهبود ارزش یک ارز دیجیتال کمک میکند.
کنترل عرضه (Supply control)
اگر بخواهیم بگوییم که اصلیترین علت توکن سوزی چیست، باید به کنترل عرضه یک رمز ارز اشاره کنیم. تورم یکی از مهمترین عواملی است که بر روی ارزش هر نوع از کلاس دارایی تأثیر منفی میگذارد. به همین خاطر، سوزاندن کوین با کنترل عرضه در گردش یک رمز ارز، میتواند از ایجاد تورم جلوگیری کرده و ارزش کوینها را در بلندمدت حفظ کند. همچنین، این فرایند به ایجاد اکوسیستمی کارآمدتر کمک خواهد کرد.
افزایش کمیابی (Increase scarcity)
برخلاف تورم که باعث کاهش ارزش یک دارایی میشود، «کمبود» میتواند بر ارزش آن بیفزاید. برای مثال، طلا در طول تاریخ فلزی کمیاب بوده و همین مسئله قیمت آن را بهشدت افزایش داده است. ازاینرو، بسیاری از کارشناسان بیت کوین را از نظر کمیابی با طلا مقایسه میکنند. بنابراین، توکن سوزی به زبان ساده میتواند یک رمز ارز را از دسترس عموم دور نگه دارد تا اشتیاق سرمایهگذاران به این دارایی کمیاب، ارزش آن را افزایش دهد.
همسوسازی انگیزهها با دارندگان توکن (Align incentives with token holders)
بنیانگذاران برخی از پروژههای کریپتو کارنسی با سوزاندن رمز ارز خود، سعی میکنند تا ارزش داراییهای سرمایهگذارن پروژه را افزایش دهند. این کار با هدف همسوسازی اهداف تیم توسعه و دارندگان توکن صورت میگیرد. در واقع، وقتی سرمایهگذاران متوجه میشوند که اهداف بنیانگذاران از توکن سوزی چیست، احساس صمیمیت بیشتری با پروژه میکنند و اهداف خود را با بنیانگذاران آن همراستا میبینند.
اثبات سوزاندن (Proof of Burn)
تا اینجا متوجه شدیم که توکن سوزی خوبه یا بد و همچنین، کاربردهای آن را بهخوبی درک کردیم. بااینوجود، این فرایند در برخی از سیستمهای رمزنگاری به یک مکانیزم اجماع تبدیل شده است. بلاک چینهای اولیه، مانند بیت کوین و اتریوم، از الگوریتم «اثبات کار» (PoW) برای تایید تراکنشها و ایجاد بلوکهای جدید استفاده میکردند. این الگوریتم انرژی زیادی را هدر میداد؛ به همین خاطر، مکانیزم «اثبات سهام» (PoS) بهعنوان یک جایگزین مطرح شد. در این الگوریتم، کاربران با سهامگذاری (Staking) مقداری از ارز دیجیتال اختصاصی شبکه، بهطور خودکار در اعتبارسنجی تراکنشها مشارکت میکنند.
حالا مکانیزم اثبات سوزاندن (PoB) روشی جدید برای اعتبارسنجی تراکنشها است. در این فرایند اجماع، کاربرانی که به توکن سوزی اقدام کرده باشند، بهعنوان اعتبارسنج به شبکه میپیوندند و میتوانند امنیت آن را تامین کنند. مکانیزم PoB فرض میگیرد که این کاربران دارای اهداف مشترکی با شبکه هستند؛ بنابراین، آنها امنیت بلاک چین را به خطر نمیاندازند. میزان تأثیر هر اعتبارسنج نیز بر اساس مقدار توکنی که سوزانده است، تعیین میشود.
نحوه انجام توکن سوزی
در فرایند توکن سوزی، رمز ارزها به یک کیف پول مشخص ارسال میشوند که به آن «آدرس سوزاندن» (Burn Address) میگوییم. ازآنجاییکه هیچکس به موجودی این کیف پول دسترسی ندارد، کوینهای سوخته هرگز به گردش بازار بازنمیگردند. برای این کار، از ۲ روش مختلف استفاده میشود:
- سوزاندن دستی (Manual burning): در این روش، تیم توسعه یا کاربران با ارسال رمز ارزهای خود به آدرس سوزاندن، آنها را از گردش بازار خارج میکنند. معمولاً این کار در دورههای زمانی خاص یا در اثر رویدادهایی مشخص صورت میگیرد.
- سوزاندن خودکار (Automatic burning): برخی از پروژههای کریپتو کارنسی، از قراردادهای هوشمند برای سوزاندن توکنهای خود استفاده میکنند. این قراردادها با درنظرگرفتن متغیرهای گوناگون، مانند حجم تراکنش یا فواصل زمانی، کوینهای مورد نظر را از گردش بازار حذف میکنند.
در حالت کلی، توکن سوزی خودکار روشی مطمئنتر و کارآمدتر است و بدون دخالت انسانی انجام میشود. اگرچه روش دستی انعطافپذیری بالایی دارد، اما دخالت افراد در این فرایند نگرانیهایی را در مورد تمرکززدایی و حاکمیت پروژه ایجاد میکند.
زمان انجام توکن سوزی
حالا که میدانید توکن سوزی یعنی چی، شاید فکر کنید که میتوانید بهراحتی هر ارز دیجیتالی را بسوزانید؛ اما این طرز فکر صرفاً در مورد پروژههایی که این امکان را برای شما فراهم کرده باشند، صحیح است.
در واقع، هر کدام از پروژهها رویکرد متفاوتی را برای سوزاندن کوین در نظر میگیرند. برخی از آنها در فواصل زمانی مشخصی، ارزهای خود را از گردش بازار خارج میکنند؛ درحالیکه بعضی دیگر با استفاده از قراردادهای هوشمند، رویکرد توکن سوزی مداوم دارند. بنابراین، نمیتوانیم زمان مشخصی را برای این فرایند در نظر بگیریم و برای اطلاع از زمان و نحوه آن، باید به عملکرد پروژه مورد نظرمان رجوع کنیم.
انواع روش های توکن سوزی ارز دیجیتال
فرایند سوزاندن کوین با ۲ روش کلی دستی و خودکار صورت میگیرد. بااینحال، پروژههای مختلف این ۲ روش را نیز با رویکردهای متفاوتی به کار میبندند. به همین دلیل، در این بخش، با دقت بیشتری بررسی میکنیم که انواع توکن سوزی چیست و پروژههای گوناگون با چه روشی رمز ارز خود را از گردش بازار حذف میکنند.
توکن سوزی منظم (Regular token burning)
این روش شامل حذف منظم و سیستماتیک تعداد معینی از کوینها از گردش است. توکن سوزی منظم در فواصل زمانی تعیینشدهای انجام میشود. بنیانگذاران چنین پروژههایی انتظار دارند که با سوزاندن منظم توکنها، بهمرور ارزش ارز دیجیتال خود را افزایش دهند.
توکن سوزی بهعنوان پاداش (Token burning as a reward)
در این رویکرد، پروژه مورد نظر با هدف ارائه پاداش به کاربران خود، ارزها را از گردش بازار حذف میکند. برای مثال، اگر عدهای از کاربران وظایف خاصی را با موفقیت انجام دهند، تیم توسعه دست به توکن سوزی میزند. بهاینترتیب، داراییهای کاربران ارزش بیشتری پیدا میکنند و این اختلاف ارزش، بهعنوان پاداش آنها در نظر گرفته میشود.
توکن سوزی بهعنوان جریمه (Token burning as a penalty)
گاهی پروژههای مختلف توکنهای کاربران را بهعنوان جریمه میسوزانند. برای مثال، اگر یک اعتبارسنج در شبکه رفتار مخربی را انجام دهد، ارزهای او توقیف شده و برای همیشه از عرضه بازار حذف میشوند. این رویکرد نهتنها افزایش ارزش دارایی را بههمراه دارد، بلکه موجب بهبود ایمنی شبکه خواهد شد.
آیا توکن سوزی بر روی موجودی کاربران تاثیر دارد؟
افرادی که بر روی رمز ارزهایی با قابلیت سوزاندن سرمایهگذاری میکنند، میخواهند بدانند که تأثیر توکن سوزی چیست و این فرایند چگونه داراییهای آنها را تحتالشعاع قرار میدهد. بااینحال، هیچ جای نگرانی در این مورد وجود ندارد؛ چرا که پروژههای مختلف به موجودی شما دسترسی ندارند و نمیتوانند داراییهای شما را بسوزانند. در واقع، تیم توسعه یک پروژه فقط میتواند توکنهایی را که در اختیار دارد بسوزاند. برای مثال، بسیاری از پلتفرمها بخشی از کارمزدهای دریافتی را از گردش بازار حذف میکنند تا عرضه کلی را کاهش دهند.
همچنین، بعضی دیگر از رمز ارزها نیز از کاربران دعوت میکنند تا بهصورت خودخواسته در سوزاندن کوین شرکت کرده و ارزش دارایی خود را بهمرور افزایش دهند. معمولاً چنین پروژههایی برای کاربرانی که به توکن سوزی اقدام میکنند، پاداشهایی را در نظر میگیرند.
مزایا و معایب توکن سوزی
ارز دیجیتال یک کلاس دارایی نوظهور است و طبیعتاً مکانیزمهای مختلف آن، در کنار مزایایشان، معایبی نیز دارند. ازاینرو، در این بخش بررسی میکنیم که مزایا و معایب توکن سوزی چیست و چه تاثیراتی بر روی یک اکوسیستم میگذارد.
مزایای توکن سوزی
مزایای این مکانیزم عبارتاند از:
- پاداشی برای سرمایهگذاران: کاهش عرضه باعث میشود تا ارزش داراییهای سرمایهگذاران در بلندمدت افزایش یابد. این رویکرد باعث حفظ سرمایهگذاران و همبستگی بیشتر آنها با پروژه میشود.
- اعتمادسازی: توکن سوزی منظم و شفاف اعتماد جامعه کریپتو را به یک رمز ارز افزایش میدهد.
- افزایش شهرت: سوزاندن کوین نشاندهنده تعهد تیم توسعه یک پروژه به کنترل میزان عرضه و تقاضا است. این مسئله به افزایش شهرت یک ارز دیجیتال کمک میکند.
- بهبود سودمندی: گاهی حذف توکنها باعث بهبود عملکرد یک ارز میشود. برای مثال، زمانی که یک پروژه کارمزدهای دریافتی را بسوزاند، ارزش توکن کاربردی خود را افزایش میدهد و منجر به استفاده بیشتر از آن میشود.
معایب توکن سوزی
معایب سوزاندن کوین شامل موارد زیر هستند:
- عدم شفافیت: اگر کاربران ندانند که هدف یک پروژه از توکن سوزی چیست و این کار را در چه فواصلی انجام میدهد، اعتماد خود را نسبت به ارز مورد نظر از دست میدهند.
- دستکاری در بازار: زمانی که حذف رمز ارز بهصورت دستی انجام شود، احتمال دستکاری در بازار بالا میرود. این مسئله داراییهای سرمایهگذاران را به خطر میاندازد و ارزش توکن را زیر سوال میبرد.
- خطرات زیستمحیطی: بهطور کلی، مکانیزم اثبات سوزاندن (PoB) با محیطزیست سازگار است. بااینحال، برخی از روشهای حذف توکنها باعث افزایش مصرف انرژی میشوند.
- عواقب ناخواسته: در برخی از مواقع، از سوختن کوینها نتیجه مورد نظر حاصل نمیشود و ارزش دارایی افزایش نمییابد. این اتفاق میتواند ناشی از سوء مدیریت یا حذف بیش از حد دارایی مورد نظر باشد.
کدام ارزهای دیجیتال قابل سوزاندن هستند؟
تمام رمز ارزها امکان توکن سوزی دارند؛ چراکه میتوان آنها را با انتقال به یک آدرس سوزاندن از گردش بازار حذف کرد. بااینحال، همه پروژهها از این رویکرد برای کنترل تورم استفاده نمیکنند. برای مثال، بیت کوین از رویدادی بهنام «هاوینگ» (Halving) بهره میبرد و هر چهار سال یکبار، پاداش استخراج بلوکها را کاهش میدهد. همچنین، این رمز ارز سقف عرضه ۲۱ میلیون واحدی را برای کنترل تورم در نظر گرفته است.
✅ پیشنهاد مطالعه: هاوینگ بیت کوین چیست؟
در سوی مقابل، ارزهایی مانند شیبا اینو (SHIB) و بایننس کوین (BNB) با سوزاندن توکنهای خود، عرضه در گردش را کنترل میکنند. خصوصاً پروژههایی که سقف عرضه بسیار بالایی دارند، بهشدت بر روی این مکانیزم حساب باز کردهاند.
مثال هایی از توکن سوزی ارزهای دیجیتال
حالا بهخوبی میدانیم که توکن سوزی یعنی چه و این فرایند در چه مواقعی مورد استفاده قرار میگیرد. ازاینرو، برای آشنایی عملی با این مکانیزم، باید پروژههایی را مثال بزنیم که در طول تاریخ، از سوزاندن کوین برای بهبود عملکرد خود استفاده کردهاند.
توکن سوزی بیبی دوج
بیبی دوج (BabyDoge) یکی از محبوبترین «میم کوینها» (Memecoins) است که در سال ۲۰۲۱، به بازار آمد. در ابتدای تأسیس این پروژه، عرضهای ۴۲۰ کوادریلیونی برای بیبی دوج در نظر گرفته شد. ازآنجاییکه این میزان عرضه خاصیتی تورمی داشت، جامعه این رمز ارز در سپتامبر ۲۰۲۱، تصمیم گرفت که با استفاده از توکن سوزی، ۲ کوادریلیون از عرضه را به ارزش ۲.۱۹ میلیون دلار از گردش بازار حذف کند. اگرچه این میزان از سوزاندن توکنها بسیار زیاد به نظر میرسد، اما تنها ۰.۴۴ درصد از کل عرضه را شامل میشد. ازاینرو، جامعه بیبی دوج تصمیم گرفت تا در رویدادهای متفاوتی، چندین کوادریلیون دیگر را از توکنهای در گردش این رمز ارز حذف کند تا ارزش آن را بهمرور افزایش دهد.
توکن سوزی شیبا اینو
امکان ندارد که شما مطلبی را با عنوان توکن سوزی چیست مطالعه کنید و با نام شیبا اینو (Shiba Inu) مواجه نشوید. این رمز ارز که در ابتدا عرضهای ۱۰۰۰ کوادریلیونی داشت، از همان آغاز رویکرد سوزاندن توکنهای خود را در پیش گرفت. در ۵ روز اولیه تأسیس شیبا، ۲۰ میلیارد واحد از آن سوزانده شد. سپس ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، ۴۱۰ تریلیون شیبا را معادل ۶.۷ میلیارد دلار، به یک آدرس سوزاندن انتقال داد. با این کار، یک صفر از رقمهای اعشار قیمت شیبا اینو حذف شد. این رویکرد الهامبخش جامعه شیبا اینو بود تا بهطور مداوم با توکن سوزی بهدنبال افزایش نرخ داراییهای خود باشند.
توکن سوزی بایننس کوین (BNB)
بایننس کوین توکن اختصاصی اکوسیستم و صرافی سرشناس بایننس (Binance) است. بنیانگذاران این صرافی با زیرنظرگرفتن پروژههای قدیمیتر بهخوبی درک کردهاند که علت توکن سوزی چیست؛ به همین خاطر، آنها در فواصل زمانی مشخصی، مقداری از توکن BNB را از گردش بازار خارج میکنند.
اولین رویداد سوزاندن بایننس کوین در اکتبر ۲۰۱۷ بود که در اثر آن، ۰.۴۹ درصد از کل عرضه از بین رفت. بااینحال، در دسامبر ۲۰۲۱، فرایند حذف کوینهای این پروژه بهصورت خودکار درآمد و از آن زمان به بعد، بر اساس نسبت بین عرضه، تقاضا و قیمت BNB، مقداری از ارزها توسط قراردادهای هوشمند از گردش بازار حذف میشوند.
توکن سوزی ریپل (XRP)
ریپل یکی از سرشناسترین پروژههای کریپتو کارنسی است که با هدف ارائه یک سیستم جامع پرداخت آنلاین راهاندازی شد. بااینحال، شرکت ریپل بخش عظیمی از عرضه توکنها را در اختیار داشت. این مسئله تعادل عرضه و تقاضا را برهم میزد و منجر به تمرکز این پروژه میشد. همچنین، این شرکت درگیریهای حقوقی زیادی با «سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا» (SEC) داشت. در واقع، SEC معتقد بود که ریپل یک اوراق بهادار ثبتنشده است و باید بهطور کامل از عرضه بازار حذف شود. بنابراین، درصورتیکه این شرکت در دادگاه ایالات متحده شکست بخورد، باید کل عرضه در گردش ریپل را بسوزاند.
از طرفی، پروژه ریپل با درک اینکه اهمیت توکن سوزی چیست، از همان ابتدا مقداری از توکنها را بهصورت خودکار از گردش بازار حذف میکرد. این رویکرد تأثیر بهسزایی بر افزایش قیمت ریپل داشت.
توکن سوزی اتریوم (ETH)
اتریوم دومین رمز ارز محبوب دنیا و بزرگترین پلتفرم قراردادهای هوشمند است. توکن ETH با اهداف کاربردی به بازار ارائه شده و به همین خاطر، محدودیت عرضه ندارد. بااینحال، بنیانگذاران بلاک چین اتریوم فرایند توکن سوزی را در پروتکل این شبکه لحاظ کردهاند تا از تورم این رمز ارز در طول زمان جلوگیری کنند. ازاینرو، قراردادهای هوشمند اتریوم همیشه مقداری از کارمزدهای شبکه را میسوزانند.
جمعبندی
اغلب پروژههای کریپتو کارنسی که خاصیت تورمی دارند، بهسراغ مکانیزم توکن سوزی میروند تا بین میزان عرضه و تقاضا تعادل برقرار کنند. این رویکرد نهتنها قیمت رمز ارز مورد نظر را در بلندمدت افزایش میدهد، بلکه عملکرد اکوسیستم را بهبود میبخشد. همچنین، سوزاندن منظم کوین میتواند اعتماد سرمایهگذاران را به یک پروژه جلب کند و محبوبیت بیشتری را برایش به ارمغان بیاورد. ازآنجاییکه این مفهوم در صنعت کریپتو از اهمیت بالایی برخوردار است، در این مطلب از دلتا کالج، بررسی کردیم که توکن سوزی چیست و این مکانیزم چه فوایدی برای پروژههای رمز ارزی دارد.
سوالات متداول
❓ توکن سوزی یعنی چی؟
✅ توکن سوزی به زبان ساده بهمعنای حذف عمدی تعدادی از واحدهای در گردش یک ارز دیجیتال است.
❓ علت توکن سوزی چیست؟
✅ سوزاندن کوین با هدف کنترل عرضه یک رمز ارز و جلوگیری از تورم آن انجام میشود.
❓ توکن سوزی خوبه یا بد؟
✅ درصورتیکه حذف توکنهای در گردش بهصورت منظم و با برنامهریزی دقیق انجام شود، میتواند افزایش ارزش یک رمز ارز را بههمراه داشته باشد.
❓ انواع توکن سوزی ارز دیجیتال چیست؟
✅ سوزاندن توکنها با ۲ روش دستی و خودکار صورت میگیرد.