اوراق قرضه چیست؟ اوراق قرضه یکی از ابزارهای مالی مهم و گسترده در بازارهای سرمایه به‌شمار می‌روند. دولت‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف، منابع مالی مورد نیاز خود را به وسیله اوراق قرضه تامین می‌نمایند. این ابزارهای مالی در قالب وام‌های بلندمدت عمل کرده و در ازای بهره منظم، سرمایه‌گذاران را به خرید ترغیب می‌کنند.
در این مقاله، ابتدا به تعریف دقیق مفهوم اوراق قرضه و بازار آن می‌پردازیم؛ سپس نحوه پرداخت سود و انواع مختلف اوراق قرضه را بررسی خواهیم کرد. همچنین، برای درک بهتر این موضوع، مزایا و معایب اوراق قرضه، تاثیرات آن‌ها بر نوسانات ارزی و مفهوم بازده اوراق قرضه مورد بحث قرار خواهد گرفت و در نهایت به راه‌های خرید اوراق قرضه خواهیم پرداخت تا خوانندگان بتوانند با آگاهی بیشتری در این بازار فعالیت کنند.
فهرست مطالب:
اوراق قرضه چیست به زبان ساده
✅ اوراق قرضه (Bonds) نوعی قرارداد مالی است که در آن سرمایه‌گذار پول خود را به شرکت یا نهادی خاص قرض می‌دهد. در این قرارداد، نهاد دریافت‌کننده متعهد می‌شود که سود پول سرمایه‌گذاری‌شده را به‌صورت دوره‌ای و در تاریخ‌های از پیش تعیین‌شده به سرمایه‌گذار بپردازد.
اوراق قرضه به عنوان یک ابزار بدهی طولانی‌مدت برای تامین مالی پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها یا پرداخت بدهی‌ها استفاده می‌شوند و دارندگان این اوراق برخلاف صاحبان سهام عادی، حق مالکیت یا رأی در شرکت را ندارند. در حقیقت، آن‌ها در مقابل پول قرض داده شده بهره دریافت می‌کنند و در زمان سررسید، اصل سرمایه خود را پس می‌گیرند.
بازار اوراق قرضه چیست؟
✅ منظور از بازار اوراق قرضه، محلی است که در آن، اوراق قرضه خرید و فروش می‌شوند. این بازار شامل دو بخش اصلی است: بازار اولیه و بازار ثانویه. در بازار اولیه، اوراق قرضه جدید صادر و برای اولین بار فروخته می‌شوند. در بازار ثانویه، اوراق قرضه‌ای که قبلاً صادر شده‌اند، بین سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شوند.
این بازار بخشی از بازارهای مالی است که در آن دولت‌ها و شرکت‌ها با انتشار اوراق قرضه، از مردم برای تأمین مالی فعالیت‌های خود وام می‌گیرند. این اوراق دارای نرخ بهره ثابتی هستند و سرمایه‌گذاران با خرید آن‌ها، بهره مشخصی دریافت می‌کنند و در پایان دوره نیز مبلغ اصلی سرمایه خود را پس می‌گیرند. بازار اوراق قرضه همچنین به نام‌های بازار بدهی، بازار درآمد ثابت و بازار اعتباری نیز معروف است.
سود اوراق قرضه چگونه پرداخت می‌شود؟
به طور معمول، سود اوراق قرضه به صورت دوره‌ای (ماهانه، سه ماهه، نیم‌ساله و سالانه) به دارندگان این اوراق پرداخت می‌شود. نرخ سود اوراق قرضه در زمان صدور اوراق و و به صورت درصدی از مبلغ اسمی آن مشخص می‌شود. برای درک بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید. به عنوان مثال، اگر اوراق قرضه با مبلغ اسمی 1000 دلار و نرخ سود 5٪ مشخص شده باشد، دارنده اوراق سالانه 50 دلار به عنوان سود دریافت خواهد کرد.
هرچه اوراق قرضه بلندمدت‌تر باشد، سودی که دارنده آن دریافت می‌کند هم بیشتر خواهد بود. در پایان دوره سررسید، صادرکننده متعهد است اصل پول را بازپرداخت کند. اگرچه خرید اوراق قرضه با درآمد ثابت، همانند خرید سهام، نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، اما برخلاف خرید سهام که به شما مالکیت بخشی از شرکت و بازدهی آن وابسته به سودی است که شرکت کسب می‌کند. اوراق قرضه معمولا نرخ سود ثابتی دارند و به همین دلیل هم ریسک کمتری را برای دارندگان خود به همراه دارند.
سررسید اوراق قرضه
سررسید اوراق قرضه تاریخی است که در آن صادرکننده متعهد می‌شود مبلغ اصلی اوراق را به دارنده آن بازپرداخت کند. مدت سررسید می‌تواند کوتاه‌مدت (کمتر از یک سال)، میان‌مدت (1 تا 10 سال)، یا بلندمدت (بیش از 10 سال) باشد. پس از سررسید، دارنده اوراق مبلغ اصلی را به اضافه سودهای دریافت‌شده تا آن تاریخ بازپس می‌گیرد.
اوراق قرضه چیست چیست؟
اوراق قرضه انواع مختلفی دارد و هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه به برخی از رایجترین انواع اوراق قرضه اشاره می‌کنیم:
- اوراق قرضه دولتی
- اوراق قرضه شهرداری
- اوراق قرضه شرکتی
- و…
اوراق قرضه دولتی
این نوع اوراق توسط دولت‌ها صادر می‌شود و به دلیل پشتیبانی دولت، ریسک نکول (عدم پرداخت) کمتری دارند. اوراق قرضه دولتی معمولاً برای تأمین مالی پروژه‌های عمومی و هزینه‌های دولت به کار می‌روند و نقدینگی حاصل از فروش آن‌ها برای پرداخت حقوق کارمندان دولت و پیشبرد برنامه‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اوراق قرضه شهرداری
هدف اصلی اوراق قرضه شهرداری که توسط شهرداری‌ها و نهادهای محلی منتشر می‌شود، تامین مالی پروژه‌های زیربنایی و خدمات عمومی محلی است. در واقع، زمانی که شهرداری‌ها احساس نیاز به پول بیشتری از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها داشته باشند این اوراق را منتشر می‌کنند و به عبارت ساده‌تر، از مردم وام می‌گیرند.
اوراق قرضه شهرداری برای انجام پروژه‌هایی مثل ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه و پل‌ها منتشر می‌شوند. نکته دیگر این‌که، اگرچه ریسک خرید این دسته از اوراق کمی بیشتر از اوراق دولتی است اما از امنیت بالایی برخوردارند.
اوراق قرضه شرکتی
اوراق قرضه شرکتی به اوراق گفته می‌شود که توسط شرکت‌ها یا کسب و کارها به منظور جذب سرمایه جهت توسعه و گسترش فعالیت‌های آن‌ها صادر می‌شوند. این نوع اوراق دارای ریسک خرید بیشتری نسبت به اوراق دولتی و شهرداری هستند، زیرا توانایی بازپرداخت بدهی توسط شرکت‌ها بستگی به وضعیت مالی و عملکرد آن‌ها دارد اما در مقابل، سود حاصل از خرید این اوراق نیز به مراتب بالاتر است.
مزایا و معایب اوراق قرضه چیست
اوراق قرضه دارای مزایا و معایب مختلفی هستند که سرمایه‌گذاران باید پیش از خرید، آن‌ها را مدنظر قرار دهند.
| مزایای اوراق قرضه | معایب اوراق قرضه |
|---|---|
| درآمد ثابت: اوراق قرضه معمولا بهره ثابتی به دارندگان آن پرداخت می‌کنند که می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد منظم مورد استفاده قرار گیرد. | نرخ بازده پایین‌تر: اوراق قرضه معمولا بازده کمتری نسبت به سهام دارند. |
| ریسک پایین‌تر: به خصوص در مورد اوراق قرضه دولتی، ریسک نکول پایین‌تر است. | حساسیت به نرخ بهره: ارزش اوراق قرضه به تغییرات نرخ بهره حساس است. افزایش نرخ بهره می‌تواند منجر به کاهش قیمت اوراق در بازار ثانویه شود. |
| تنوع‌بخشی به پورتفولیو: افزودن اوراق قرضه به پورتفولیو می‌تواند تنوع سرمایه‌گذاری را افزایش داده و ریسک کلی را کاهش دهد. | ریسک نکول: در مورد اوراق قرضه شرکتی، همیشه احتمال نکول وجود دارد که می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شود. |
تاثیرات اوراق قرضه بر نوسانات ارزی
اوراق قرضه می‌توانند تاثیرات مهمی بر نرخ ارز داشته باشند. هنگامی که دولت‌ها یا شرکت‌ها اوراق قرضه منتشر می‌کنند، سرمایه‌گذاران خارجی ممکن است برای خرید این اوراق، ارز خارجی خود را به ارز داخلی تبدیل کنند. این موضوع می‌تواند تقاضا برای ارز داخلی را افزایش دهد و منجر به افزایش ارزش آن شود. برعکس، وقتی اوراق قرضه سررسید می‌شوند و پرداخت‌های بهره و اصل انجام می‌شود، ارز داخلی ممکن است به فروش برسد و به کاهش ارزش آن منجر شود.
بازده اوراق قرضه (Bond Yield) چیست؟
✅ بازده اوراق قرضه (Bond Yield) نشان‌دهنده سودی است که سرمایه‌گذار از خرید و نگهداری یک اوراق قرضه تا سررسید آن دریافت می‌کند.
بازده اوراق قرضه معمولا به دو شکل محاسبه می‌شود:
- بازده جاری (Current Yield)
- بازده تا سررسید (Yield to Maturity)
بازده جاری نشان‌دهنده نسبت بهره سالانه به قیمت فعلی اوراق است، در حالی که بازده تا سررسید نرخ بازدهی است که سرمایه‌گذار در صورت نگهداری اوراق تا سررسید دریافت می‌کند.
اوراق قرضه را از کجا بخریم؟
سرمایه‌گذاران می‌توانند برای خرید اوراق قرضه به چندین روش اقدام کنند:
- کارگزاران بورس: بسیاری از کارگزاران بورس خدمات خرید و فروش اوراق قرضه را ارائه می‌دهند. این کارگزاران به عنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان عمل می‌کنند.
- بانک‌ها و موسسات مالی: اوراق قرضه را همچین می‌توان از برخی بانک‌ها و موسسات مالی نیز خریداری کرد. این موسسات مشتریان را قادر می‌سازند تا اوراق قرضه دولتی یا شرکتی را مستقیما از آن ها خریداری کنند.
- بازارهای آنلاین: برخی از پلتفرم‌های آنلاین امکان خرید و فروش اوراق قرضه را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. این پلتفرم‌ها معمولا هزینه‌های کمتری نسبت به کارگزاران سنتی دارند.
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) به طور غیرمستقیم در اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله تلاش کردیم به این سوال که اوراق قرضه چیست؟ و انواع مختلف آن پاسخ دهیم. همان‌طور که اشاره شد اوراق قرضه، اسنادی هستند که توسط دولت‌ها و شرکت‌ها به منظور تامین مالی منتشر می‌شوند و شامل تعهد پرداخت بهره‌های دوره‌ای به دارندگان این اوراق هستند.
اوراق قرضه یکی از رایجترین روش‌های سرمایه‌گذاری در دنیا است و می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای تامین درآمد پایدار باشد، اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که قبل از سرمایه‌گذاری به عواملی چون وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور صادرکننده اوراق قرضه توجه کنید.
سوالات متداول
۱- اوراق قرضه به زبان ساده چیست؟
اوراق قرضه ابزارهای مالی هستند که توسط نهادها برای تأمین مالی صادر می‌شوند و به دارنده اجازه می‌دهند بهره و اصل پول را در سررسید دریافت کنند.
۲- اوراق قرضه پس‌انداز چیست؟
اوراق قرضه پس‌انداز نوعی اوراق قرضه دولتی است که برای جذب پس‌اندازهای کوچک افراد صادر می‌شود و بهره تضمین‌شده‌ای پرداخت می‌کند.
۳- بازار اوراق قرضه چیست؟
بازار اوراق قرضه فضایی است که اوراق قرضه در آن خرید و فروش می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند اوراق قرضه جدید را از صادرکنندگان بخرند یا اوراق قرضه موجود را با یکدیگر معامله کنند.
