اولین بار در اوایل دهه ۱۹۸۰، ویلیام جی اونیل (William J. O’Neil) در کتاب «چگونه در بازار سهام کسب درآمد کنیم؟» الگوی فنجان (Cup Pattern) را معرفی کرد. الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال معمولا برای کمک به پیشبینی شکست صعودی در نمودار قیمتی یک دارایی استفاده میشود. در این مقاله از دلتا کالج به شرح کامل چگونگی شکل گیری این الگو و انواع آن میپردازیم.
فهرست مطالب:
الگوی فنجان و دسته چیست؟ (Cup and Handle)
الگوی فنجان و دسته یک الگوی معاملاتی است که در تمامی بازارهای مالی، خصوصا در تحلیل تکنیکال فارکس کاربرد دارد. این الگو در زمان کاهش قیمت یک دارایی و برگشت آن به نقطه شروع حرکت ایجاد میشود. الگوهای فنجان و دسته در همه بازههای زمانی، از نمودارهای روزانه گرفته تا نمودارهای هفتگی و ماهانه، قابل تشخیص هستند.
به صورت کلی، الگوی فنجان زمانی تشکیل میشود که افزایش قیمت یک دارایی، با کاهش قیمت همراه باشد. قیمت به نقطه شروع باز میگردد و شکل حرف انگلیسی «U» را ایجاد میکند. سپس قیمت دسته را تشکیل میدهد. دسته فنجان یک محدوده معاملاتی کوچک است و باید کمتر از یک سوم اندازه فنجان باشد. دسته کاملا افقی نیست و گاهی به شکل الگوی مثلث یا الگوی کنج (Wedge) است.
الگوی فنجان و دسته یک الگوی صعودی ادامهدهنده است و قیمت معمولا پس از تکمیل الگو، افزایش مییابد. وقتی الگو کامل شد، جایی که قیمت در بالای قسمت دسته الگو شکسته میشود، موقعیت خوبی برای گرفتن پوزیشن لانگ است. البته همیشه به محض شکلگیری قسمت «U» شکل الگو، قیمت کاهش نیافته و دسته شکل نمیگیرد. برای تایید روند، تا قبل از شکلگیری کامل الگو از معامله خودداری کنید.
در این الگو، اگر قیمت بعد از شروع حرکت نزولی دوباره به نقطه قبلی بازگشت، باید شتاب خرید قوی در پشت دارایی وجود داشته باشد تا به حرکت بالاتر خود ادامه دهد. همین موضوع، معاملهگران را تشویق به بازکردن یک پوزیشن میکند.
برای معامله موفق با الگوی فنجان و دسته، باید الگو را به درستی شناسایی و دارایی را در نقطه ورود درست خریداری کرد. همچنین یک حد ضرر مناسب برای مدیریت ریسک ایجاد کنید و هدف قیمتی برای خروج از یک معامله سودآور تعیین نمایید.
شرایط تشکیل الگوی فنجان و دسته چیست؟
الگوی فنجان در تحلیل تکنیکال نشان میدهد که خریداران با غلبه بر فروشندگان سعی در افزایش قیمت دارند. قسمت فنجان زمانی تشکیل میشود که قیمت پایین میآید؛ اما دوباره به همان نقطه بازمیگردد. پس از تشکیل الگوی کاپ، قیمت دوباره ریزش میکند؛ اما این کاهش قیمت معادل عمق فنجان نیست.
این حالت به عنوان الگوی فنجان و دسته شناخته میشود. الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال احتمال افزایش قدرت خریداران را نشان میدهد. همانطور که از نام این الگو پیداست، این الگو از دو بخش تشکیل شده است:
- بخش «U» شکل که خود فنجان را تشکیل میدهد.
- خط افقی که قسمت دسته را تشکیل میدهد.
قسمت فنجان پس از کاهش قیمت دارایی و قبل از افزایش قیمت، شکل میگیرد. این افزایش مجدد قیمت باید تدریجی باشد تا منحنی «U» شکل ایجاد کند و گوشههای تیز، شبیه حرف انگلیسی «V» نداشته باشد. همچنین عمق فنجان باید بین 10 تا 30 درصد ارتفاع کل الگو باشد.
قسمت دسته پس از تشکیل دو سر فنجان شکل میگیرد. قیمت دارایی به طور ناگهانی کاهش مییابد و پس از تشکیل سمت راست فنجان، ساختاری شبیه پرچم تشکیل میدهد. ارتفاع دسته برای این الگو از یک سوم ارتفاع کل الگو بیشتر نمیشود.
انواع الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال
به صورت کلی، الگوی فنجان در تحلیل تکنیکال معمولاً یک الگوی ادامهدهنده صعودی در نظر گرفته میشود. با این اوصاف، نحوه حرکت قیمت پس از شکلگیری کامل الگو اهمیت بالایی دارد. انواع الگوهای فنجان از نظر ظاهری تفاوتهایی با یکدیگر دارند.
به صورت کلی، الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
- الگوی فنجان و دسته صعودی
- الگوی فنجان و دسته معکوس
الگوی فنجان و دسته صعودی | الگوی فنجان و دسته معکوس |
---|---|
شبیه فنجان چای دسته دار | شبیه فنجان چای برعکس است |
معکوسشدن روند از یک روند نزولی به یک روند صعودی را نشان میدهد. (نشاندهنده روند صعودی) | معکوسشدن روند را از روند صعودی به روند نزولی نشان میدهد. (نشاندهنده روند نزولی) |
به عنوان یک الگوی ادامه دهنده در یک روند صعودی پس از نقطه شکست عمل میکند | ادامه بعد از نقطه شکست در مقایسه با فنجان و دسته کمتر رایج است |
نقطه شکست قیمتی در ناحیه مقاومتی است | نقطه شکست قیمتی در مناطق حمایت است |
الگوی فنجان و دسته صعودی
الگوی فنجان و دسته صعودی، همان الگویی است که پیش از این درباره آن صحبت کردیم. این الگو، شبیه به شکل واقعی فنجان و دسته است و معاملهگران از آن به عنوان یک استراتژی معاملاتی قابلاعتماد استفاده میکنند.
این ساختار یک الگوی صعودی است که ادامه احتمالی روند را نشان میدهد. این الگو را میتوان در یک روند صعودی مشاهده کرد. مشاهده الگوی فنجان و دسته معمولا نشاندهنده ادامهدار بودن روند صعودی، حتی بعد از تکمیل آن است.
الگوی فنجان و دسته معکوس (برعکس)
الگوی فنجان و دسته معکوس، ظاهری شبیه به یک فنجان وارونه دارد. این الگو نشاندهنده ادامه روند نزولی است. با مشاهده این الگو، وقتی قیمت به زیر الگوی دسته میرسد، معاملهگران از پوزیشن خرید خارج شده یا یک پوزیشن فروش باز میکنند. الگوی فنجان و دسته معکوس به شناسایی روند نزولی در نمودار کمک میکند.
این فنجان دارای یک الگوی «U» شکل معکوس است که توسط چند سقف متوالی و به دنبال آن چند ریزش قیمت متوالی در نمودار کندلی ساخته میشود.
از آنجایی که این الگو یک الگوی نزولی قابلاعتماد است، تکمیل الگو و نقطه شکست آن میتواند منجر به یک روند نزولی شود.
نحوه تشخیص انواع الگوی کاپ روی نمودار
حجم داراییهای معاملهشده در یک زمان خاص، یک شاخص مهم هنگام شناسایی الگوی فنجان و دسته است. حجم باید در زمان شکلگیری فنجان در بیشترین حالت خود باشد و در زمان شکلگیری دسته کاهش یابد. این تفاوت حجم، نشان میدهد که معاملهگران دیگر قصد فروش دارایی را ندارند و الگوی فنجان به روند صعودی خود ادامه میدهد.
برای شناسایی این الگو از سطح مقاومت نیز استفاده میشود. سطح مقاومت، سطح قیمتی است که در آن قیمت دارایی در اوج قبلی شکست قیمتی نداشته باشد. وقتی دارایی مورد نظر از سطح مقاومت عبور کند، روند صعودی ادامه خواهد یافت.
✅ پیشنهاد مطالعه: آشنایی با سطوح حمایت و مقاومت در فارکس
هنگام تشخیص الگوهای استوک فنجان و دسته، به موارد زیر توجه کنید:
- طول الگو: الگوی فنجان بلند و U شکل سیگنالهای قویتری هستند. هنگام معامله با الگوی فنجان، بهتر است با الگوهای V شکل معامله نکنید.
- عمق: در حالت ایدهآل، فنجان نباید کم عمق باشد. دسته باید نیمه بالایی الگوی فنجان را تشکیل دهد.
- دوره تشکیل: فنجان معمولاً در بازههای زمانی ۱ تا ۶ ماه تشکیل میشود. قسمت دسته الگو نیز طی ۱ تا ۴ هفته یا بیشتر شکل میگیرد.
- حجم: با کاهش قیمت، حجم باید کاهش یابد و در کف فنجان کمتر از حد متوسط باشد. هنگام تست سقف قبلی قیمت، حجم دارایی باید افزایش یابد.
- تست مجدد مقاومت: الگوی دسته فنجان نیازی به لمس سطح قبلی ندارد. با این حال، شکست قیمتی مستقیماً با میزان فاصله ارتفاع از دسته متناسب است.
نحوه معامله بر اساس الگوی فنجان و دسته
الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال بیشتر توسط سرمایهگذارانی استفاده میشود که قصد معامله بلندمدت دارند. معاملهگران با بررسی الگوی فنجان و دسته میتوانند روند صعودی را پیشبینی کنند. پیشبینی درست روند صعودی تنها در صورتی است که الگو زود تشخیص داده شود.
حتی اگر این ساختار را به درستی تشخیص دهید، باید بدانید که هر الگوی فنجانی برای سرمایهگذاری مناسب نیست. مراقب پترنهایی باشید که بلندتر هستند و کف آنها بیشتر شبیه V است.
شناسایی نقطه ورود
برای ورود به معامله با الگوی فنجان و دسته، به دنبال دستههایی باشید که به شکل کانال یا الگوی مثلثهای جانبی یا نزولی هستند. سپس زمانی خرید کنید که قیمت به بالای کانال یا مثلث میرسد. هنگامی که قیمت از دسته فنجان خارج شد، میتوانیم انتظار یک حرکت صعودی را داشته باشیم. البته قیمت ممکن است برای مدت کوتاهی نوسان داشته یا کاهش یابد. از این رو، بهتر است از حد ضرر برای مدیریت ریسک استفاده کنید.
قرار دادن حد ضرر
قرار دادن حد ضرر یا استاپ لاس (Stop Loss) در معاملات از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی که معاملهگران الگوی فنجان و دسته را شناسایی کرده و تصمیم به ورود به معامله میگیرند، باید حتما حد ضرر قرار دهند. استاپ لاس یا حد ضرر نوعی سفارش است که هنگامی فعال میشود که قیمت برخلاف میل معاملهگر حرکت کند. این سفارش به صورت خودکار فعال شده و معامله را میبندد.
✅ پیشنهاد مطالعه: محاسبه استاپ لاس یا حد ضرر در فارکس
حد ضرر باید در زیر الگوی دسته قرار گیرد؛ زیرا شکست قیمتی زیر این سطح نشاندهنده جواب ندادن الگو است. در حالت ایدهآل، استاپ لاس باید در یک سوم بالایی الگوی فنجان و دسته قرار گیرد. این نزدیکی به نقطه ورودی در یک سوم یا نیمه بالایی فنجان، نسبت ریسک به ریوارد را بهبود میبخشد.
انتخاب نقطه خروج
هنگام شروع معامله، باید قیمت هدف خود برای خروج از معامله را تعیین کنید. این قیمت را میتوان با اندازهگیری ارتفاع شکلگیری فنجان و افزودن آن به نقطه شکلگیری دسته انجام داد. این کار به شما یک حدود از میزان حرکت قیمت پس از شکست قیمتی نشان میدهد. با این حال، نظارت بر حرکات قیمت و تنظیم قیمت هدف بر اساس آن بسیار مهم است.
همچنین باید سایر عوامل موثر بر قیمت مانند شرایط بازار، اخبار، مسائل ژئوپلیتیکی و روند کلی بازار را قبل از ورود به معامله در نظر بگیرید. همیشه مدیریت ریسک داشته باشید و بیش از میزانی که توانایی از دستدادن آن را دارید ریسک نکنید.
مزایای استفاده از الگوی فنجان و دسته
الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال کاربرد زیادی دارد و همین کاربردها، باعث ایجاد مزایای متعددی برای آن شده است:
شناسایی آسان
الگوی فنجان و دسته بهراحتی توسط معاملهگران شناسایی میشود. معاملهگران به سرعت این الگو را در نمودار هفتگی یا ماهانه شناسایی میکنند. الگوی فنجان انتخاب محبوبی برای شناسایی سریع روندهای صعودی است.
مدیریت ریسک
الگوی فنجان به معاملهگران در پیداکردن نقطه ورود مناسب کمک میکند. معاملهگران با بررسی این الگو، میتوانند به راحتی ریسک زیانهای غیرضروری را مدیریت کنند.
روند بلند مدت
شکلگیری الگوی فنجان معمولاً به زمان زیادی نیاز دارد که نشاندهنده یک روند طولانی مدت است. این موضوع به معاملهگران در شناسایی فرصتهای معاملاتی بلندمدت کمک میکند.
محدودیتهای الگوی فنجان در تحلیل تکنیکال
همانطور که در این مقاله به آن اشاره کردیم، الگوی فنجان و دسته یک سیگنال برای تشخیص روند است. با این وجود، این الگو با محدودیتهایی همراه است. در حقیقت الگوی فنجان و دسته وقتی بهتنهایی استفاده شود، چندان قابلاعتماد نیست.
در بازهای مالی، سیگنال نادرست همیشه وجود دارد. برای فیلترکردن سیگنالهای غلط از سیگنالهای قابلاعتماد، باید دانش مناسبی در تحلیل تکنیکال داشته باشید. بسیاری از معاملهگران تحت تأثیر احساسات خود قرار میگیرند و قبل از شکلگیری کامل الگو، وارد معامله میشوند. اگر قصد معامله با الگوی فنجان و دسته را دارید، قبل از هرچیز باید تا تکمیل الگو منتظر بمانید.
هیچ استراتژی معاملاتیای بیخطا نیست؛ زیرا همیشه امکان ضرر در معاملات وجود دارد. قبل از استفاده از الگوی کاپ، باید درک کاملی از مدیریت ریسک و تحلیل بازار داشته باشید.
✅ پیشنهاد مطالعه: آموزش مدیریت ریسک در فارکس
تفسیرهای متفاوت
تفسیر الگوی فنجان ذهنی است و معاملهگران مختلف، این الگو را متفاوت تشخیص میدهند. این مسئله منجر به نتایج متناقض و سردرگمی افراد میشود.
سیگنال غلط
الگوی فنجان و دسته، گاهی سیگنالهای نادرست داده و منجر به ورود اشتباه معاملهگران به معاملات میشود. بهخاطر داشته باشید که این الگو را نباید به تنهایی استفاده کرد و حتما از دیگر ابزارهای تکنیکال برای تایید این الگو استفاده کنید.
نیاز به تجربه بالا
برخی از انواع الگوهای کاپ و دسته پیچیده هستند و برای شناسایی دقیق نیاز به تجربه و تخصص بالا دارند. با اینکه یادگیری این الگو و تشخیص آن ساده است؛ اما تشخیص بین الگوی فنجان معتبر و سایر الگوهای مشابه مشکل است.
زمانبر بودن
تشکیل الگوی فنجان زمانبر است. این الگو معاملهگران را ملزم میکند تا به دادهها و نمودارهای قبلی را بررسی کنند. شناسایی الگو در موقعیتهای معاملاتی بلادرنگ چالش برانگیز است. علاوه بر این، شکلگیری الگوی جام و دسته هفتهها یا حتی ماهها طول میکشد.
جمعبندی
در دنیای معاملات، شناخت الگوها تاثیر زیادی در کیفیت معاملات شما دارد. الگوی فنجان و دسته (Cup Pattern) نشاندهنده تغییرات یا ادامه روند است. در این مقاله به بررسی الگوی فنجان در تحلیل تکنیکال پرداختیم. الگوی فنجان قدمت زیادی دارد و سالهاست که توسط معاملهگران برای تحلیل نمودارهای قیمتی استفاده میشود. با این وجود، این الگو نیز با محدودیتهایی همراه است و وقتی به تنهایی استفاده شود زیاد قابلاعتماد نیست.
هنگام استفاده از الگوی فنجان (Cup Pattern)، حتما از دیگر روشهای تکنیکال برای تایید این الگو و کاهش ریسک معاملات استفاده کنید. تشخیص الگوی کاپ در تحلیل تکنیکال ساده است و معمولا در روندهای بلندمدت بهتر دیده میشود. اگر قصد استفاده از الگوی کاپ را دارید، حتما قبل از شروع معامله تا تکمیل الگو صبر کنید.
سوالات متداول
1- الگوی فنجان و دسته (Cup Pattern) چگونه است؟
فنجان شبیه «U» یا کاسهای با پایین گرد است که پس از افزایش قیمت تشکیل میشود. دستهT یک محدوده معاملاتی است که در سمت راست فنجان ایجاد میشود. این الگو زمانی کامل میشود که قیمت از محدوده معاملاتی دسته خارج شود.
2- آیا الگوی کاپ یک الگوی صعودی است؟
الگوی کاپ و دسته یک الگوی ادامهدهنده صعودی است که به شناسایی نقاط ورود و خروج سودآور کمک میکند.
3- الگوی نمودار فنجان و دسته معکوس چیست؟
الگوی فنجان و دسته اغلب صعودی است؛ اما این الگو گاهی به صورت برعکس نیز رخ میدهد که الگوی نمودار فنجان و دسته معکوس نام دارد. این الگو، معکوسشدن روند را از صعودی به نزولی نشان میدهد.
4-میزان موفقیت الگوی دسته فنجان چقدر است؟
الگوی فنجان و دسته دارای نرخ موفقیت نسبتا خوبی در بازارهای صعودی است. بااینحال برای معامله با این روش باید به دنبال تاییدیههای تکنیکال بیشتر هم بگردیم.