نقش ناظر بازار بورس در حفظ شفافیت و نظم بازار؛ همه آنچه باید بدانید

ناظر بازار بورس تهران یکی از ارکان کلیدی در نظام مالی کشور است که نقش مهمی در حفظ سلامت و شفافیت بازار سرمایه دارد. وظیفه اصلی ناظر بورس، نظارت بر فعالیت‌های معاملاتی، تضمین رعایت قوانین و مقررات و پیشگیری از تخلفات است. این سازمان با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف، به تامین عدالت و رقابت سالم در بازار بورس کمک می‌کند و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا با اطمینان بیشتری در این بازار فعالیت کنند.

در این مقاله از دلتا کالج، به بررسی دقیق نقش، وظایف و اهمیت ناظر بازار بورس پرداخته شده است تا در این زمینه شفاف‌ سازی شود که این سازمان چگونه بر عملکرد بازار و سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد.

ناظر بازار کیست؟

منظور از ناظر بازار بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار است که به عنوان نهاد نظارتی اصلی بر بازار سرمایه کشور عمل می‌کند. طبق قانونی که در سال ۱۳۸۴ تصویب شد این سازمان، مسئولیت نظارت بر بازار سرمایه بر عهده این سازمان است. سازمان بورس و اوراق بهادار با پیگیری و نظارت بر اجرای قوانین مربوط به بازار سرمایه، نقش کلیدی در حفظ نظم و بهبود کارایی این بازار ایفا می‌کند.

ناظر بازار بورس چه وظایفی دارد؟

سازمان بورس و اوراق بهادار، مسئول نظارت بر شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس ایران، از این شرکت‌ها می‌خواهد تا اطلاعات مختلفی از جمله گزارش‌های تولید و فروش، صورت‌های مالی فصلی و جزئیات شفاف‌سازی قیمتی را از طریق سامانه کدال منتشر کنند. این سازمان به دقت صحت این اطلاعات را بررسی کرده و اطمینان حاصل می‌کند که تمام اطلاعات منتشر شده با واقعیت همخوانی داشته و مطابق با قوانین و مقررات بازار باشد.

✅ مقالات مرتبط: بورس اوراق بهادار چیست؟

ناظر بازار سازمان بورس به هیچ‌وجه اجازه نمی‌دهد که اطلاعات نادرست یا غیرقانونی در سامانه کدال منتشر شود. در صورتی که اطلاعات ارائه شده توسط یک شرکت دچار مغایرت یا تخلف باشد، سازمان بورس اقدام به توقف نماد معاملاتی آن شرکت کرده و تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود، امکان خرید و فروش سهام آن شرکت مسدود خواهد بود. به‌طور‌کلی، وظایف ناظر بازار بورس را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:

1. نظارت بر اجرای قوانین بازار سرمایه: اطمینان از رعایت قوانین و مقررات و توانایی توقف نماد در صورت تخلف.
2. بازگشایی نمادهای متوقف‌شده: اقدام به بازگشایی نمادهای معاملاتی پس از رفع مشکلات یا تخلفات.
3. بررسی و تایید اطلاعات: بررسی صحت و دقت اطلاعات منتشر شده توسط شرکت‌ها در سامانه کدال و اجازه دسترسی سرمایه‌گذاران به این اطلاعات.
4. انتشار پیام‌های اطلاع‌رسانی: ارسال پیام‌های اطلاع‌رسانی به سهامداران و سرمایه‌گذاران در خصوص تغییرات و اخبار مهم.

به این ترتیب، سازمان بورس و اوراق بهادار با نظارت دقیق و قاطع، نقش کلیدی در حفظ شفافیت و انضباط بازار سرمایه ایفا می‌کند.

پیام ناظر بازار چیست و چطور می‌توان آن را بررسی کرد؟

یکی از وظایف اصلی ناظر بازار در بورس، اطلاع‌رسانی به سهامداران و سرمایه‌گذاران است. پیام‌های ناظر بازار بورس شامل موارد متنوعی است که به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

• تغییر زمان معاملات: اطلاع‌رسانی در مورد تغییرات زمانی در معاملات نمادها یا تغییرات در زمان‌بندی کل بازار.
• توقف نمادهای معاملاتی: اعلام توقف نمادهای بورسی یا فرابورسی و توضیحات مربوط به دلایل این توقف.
• بازگشایی نمادها: اطلاع‌رسانی درباره بازگشایی نمادهای معاملاتی به همراه جزئیات و شرایط مربوط به آن.
• تغییر دامنه نوسان قیمت: اطلاع‌رسانی در خصوص تغییرات دامنه نوسان قیمت نمادهای معاملاتی.
• عرضه اولیه: انتشار اطلاعیه‌های مربوط به برگزاری عرضه‌های اولیه سهام (IPO) و جزئیات آن.
• اخبار مهم پیرامون شرکت‌ها: انتشار اخبار و اطلاعات مهم در مورد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار سرمایه.
• عدم تایید معاملات: اعلام عدم تایید و ابطال معاملات در صورت بروز مشکلات یا تخلفات.
• پذیره‌نویسی نمادها: اطلاع‌رسانی در مورد پذیره‌نویسی نمادهای جدید و شرایط مربوط به آن.

✅ مقالات مرتبط: آشنایی با عرضه اولیه سهام؛ چگونه عرضه اولیه بخریم؟

✅ مقالات مرتبط: پذیره نویسی چیست؟ تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه

نحوه بررسی پیام ناظر بازار

برای بررسی پیام‌های ناظر بازار بورس، سه روش مختلف وجود دارد که به شما امکان می‌دهد به راحتی اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کنید. در اینجا به تفصیل نحوه استفاده از یکی از این روش‌ها توضیح داده شده است:

روش اول: استفاده از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC)

• ورود به سایت: ابتدا به وب‌سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس www.tsetmc.com مراجعه کنید.
• دسترسی به صفحه اصلی: پس از ورود به سایت، به صفحه اصلی بروید. در این صفحه، شما باید به دنبال منوی مربوط به پیام‌های ناظر بازار بگردید.
• نمایش فهرست: روی آیکون یا گزینه‌ای که به شما امکان نمایش فهرست را می‌دهد کلیک کنید. این گزینه معمولا در بخش‌های مختلف سایت قرار دارد و می‌تواند با نام‌های مختلفی مانند «فهرست پیام‌ها» یا «پیام‌های ناظر بازار» شناخته شود.
• مشاهده پیام‌ها: در نهایت، با انتخاب گزینه «پیغام‌های ناظر بازار»، شما به لیست کامل پیام‌های ناظر بورس برای تمامی نمادها دسترسی خواهید یافت. این لیست شامل اطلاعاتی در مورد تغییرات، توقف‌ها، بازگشایی‌ها، و سایر اخبار مهم است.

روش دوم: استفاده از سامانه کدال

برای اطلاع از پیام‌های ناظر بازار بورس می‌توانید به سامانه جامع اطلاعات ناشران بازار (کدال) مراجعه کرده و از طریق بخش‌های مربوط به اطلاعیه‌ها و گزارش‌های ناظر بازار، پیام‌های مرتبط با نمادهای مورد نظر را مشاهده کنید.

روش سوم: استفاده از اپلیکیشن‌های مالی

بسیاری از اپلیکیشن‌های مالی و بورسی، امکان مشاهده پیام‌های ناظر بازار سهام را به صورت مستقیم از طریق نرم‌افزارهای خود فراهم می‌کنند. این اپلیکیشن‌ها با پوشش پیام‌های ناظر بازار بورس، اخبار و اطلاعیه‌های مهم را به صورت فوری به کاربران ارائه می‌دهند.

در واقع، این روش‌ها به شما کمک می‌کنند تا به راحتی و به سرعت از آخرین تغییرات و اخبار مربوط به بازار سرمایه مطلع شوید و تصمیمات بهتری در زمینه سرمایه‌گذاری اتخاذ کنید. در واقع، این پیام‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا از تغییرات و وضعیت‌های مهم بازار مطلع شوند و تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد سرمایه‌گذاری‌های خود بگیرند.

علت توقف نماد توسط ناظر بازار سهام چیست؟

توقف نماد معاملاتی توسط ناظر بازار بورس به دلایل مختلفی صورت می‌گیرد که به‌منظور حفظ شفافیت و نظم بازار و حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران است. در ادامه به بررسی علل اصلی توقف نماد پرداخته می‌شود:

۱. افشای اطلاعات با اهمیت

گروه الف: نمادهای معاملاتی پس از انتشار اطلاعات بااهمیت گروه الف، به‌طور موقت متوقف می‌شوند و معمولا بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شوند.

این اطلاعات شامل موارد زیر است:

• تعلیق یا توقف فعالیت‌های شرکت: اگر شرکت تمام یا بخشی از فعالیت‌های خود را به تعلیق درآورد، ناظر بازار بورس در این خصوص اطلاع‌رسانی می‌کند.
• بهره‌برداری از پروژه‌های جدید: آغاز فعالیت‌های جدید یا پروژه‌های عمده.
• شروع مجدد فعالیت‌های متوقف‌شده: از سرگیری فعالیت‌هایی که پیشتر متوقف شده بودند.
• اعلام ورشکستگی یا اعسار: در صورت اعلام ورشکستگی یا اعسار شرکت.
• نتایج مناقصات یا مزایدات: اعلام نتایج مهم مناقصات یا مزایدات.
• کشف منابع یا ذخایر قابل توجه: کشف منابع جدید و ارزشمند.
• تغییرات اساسی در قراردادها: تغییرات عمده در قراردادهای مهم.
• ترکیب، تجزیه، ادغام یا انتقال دارایی‌ها: اقداماتی نظیر تجزیه، ادغام یا انتقال دارایی‌های ثابت شرکت نیز توسط ناظر بازار بورس در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.

گروه ب: اطلاعات با اهمیت گروه ب نیز موجب توقف نماد می‌شود، ولی معمولا با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهند شد. این اطلاعات شامل:

• تعدیلات سنواتی: تغییرات در صورت‌های مالی سنواتی.
• تغییر سهامدار عمده: تغییر در ترکیب سهامداران اصلی.
• حوادث غیرمترقبه: ناظر بازار بورس وقوع حوادث غیرمترقبه که بر فعالیت شرکت تاثیر می‌گذارد نیز اطلاع رسانی‌ می‌کند.
• تغییرات حسابداری: تغییر در برآوردهای حسابداری.
• تاثیرات ارزی: تاثیرات عمده ناشی از تغییرات ارزی.
• پذیرش یا انتقال اوراق در بازارهای بین‌المللی: ورود به بازارهای بین‌المللی.
• تغییرات در عملکرد شرکت‌های تحت کنترل: تغییرات عمده در عملکرد شرکت‌های وابسته.
• درخواست خروج از بورس: درخواست شرکت برای خروج از فهرست بورس.
• واگذاری سهام: واگذاری بیش از ۵ درصد از سهام شرکت یا خرید سهام سایر شرکت‌ها.
• تغییرات مجوزها: تغییرات در مجوز فعالیت، امتیازات تجاری یا علائم تجاری.
• کمک‌های نقدی: دریافت یا پرداخت کمک‌های نقدی بیش از ۵ درصد از سرمایه شرکت.
• واگذاری دارایی‌ها: واگذاری بیش از ۵ درصد از دارایی‌های شرکت.
• برگشت محصولات: برگشت بیش از ۵ درصد از محصولات نسبت به فروش سال مالی گذشته.
• تغییر قیمت فروش یا خرید: تغییر بیش از ۱۰ درصد در قیمت فروش یا خرید مواد اولیه.

2. تغییرات شدید در قیمت سهام

– افزایش قیمت بیش از ۵۰ درصد: اگر قیمت پایانی سهم در طی ۱۵ روز معاملاتی متوالی بیش از ۵۰ درصد افزایش یابد، ناظر بازار نماد را متوقف کرده و توضیحات شرکت را در مورد نوسانات شدید قیمت درخواست می‌کند. نماد معاملاتی پس از بررسی، حداکثر طی دو روز کاری با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

– کاهش قیمت بیش از ۳۰ درصد: اگر قیمت پایانی سهم در طی ۱۵ روز معاملاتی متوالی بیش از ۳۰ درصد کاهش یابد، نماد متوقف شده و شرکت موظف به برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی خواهد بود. سپس نماد معاملاتی طی حداکثر دو روز کاری با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

3. برگزاری مجامع عمومی

در صورتی که یک شرکت قصد برگزاری مجمع عمومی داشته باشد، نماد آن یک روز کاری قبل از برگزاری مجمع متوقف می‌شود و حداکثر دو روز کاری بعد از افشای تصمیمات مجمع، بازگشایی خواهد شد. اگر در مجمع عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه از محل صدور سهام جایزه به میزان ۲۰۰ درصد یا بیشتر تصویب شود، نماد تا زمان ثبت افزایش سرمایه و قابل معامله شدن سهام جایزه، متوقف خواهد بود.

4. خرید سهام شرکت‌های دیگر

اگر هزینه خرید سهام یک شرکت، بیشتر از ۵ درصد از کل دارایی‌های شرکت بر اساس صورت‌های مالی سال گذشته باشد یا در صورتی که بیش از ۵ درصد از سهام یک شرکت دیگر (در بورس یا فرابورس) خریداری شود، بررسی این موضوع اغلب به توقف نماد معاملاتی منجر می‌شود.

آنچه درباره ناظر بازار در بورس خواندید…

به‌طور‌ کلی، ناظر بازار بورس که به‌عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند، با ایفای نقشی کلیدی در نظارت بر بازار سرمایه به حفظ شفافیت، انضباط و کارایی بازار کمک می‌کند. این نهاد با بررسی و تایید اطلاعات مالی، مدیریت نوسانات قیمت سهام،و اعمال قوانین و مقررات به محافظت از حقوق سرمایه‌گذاران و ارتقاء سلامت بازار پرداخته و محیطی پایدار و قابل اعتماد برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد.

سوالات متداول