لیکوئید شدن چیست؟ بررسی Liquid در بازارهای مالی مختلف

لیکوئید چیست؟ اجازه دهید مفهوم لیکوئید شدن را با یک مثال توضیح دهیم!

فردی را در نظر بگیرید که قصد دارد یک دکه بستنی‌فروشی راه بیاندازد؛ او امکانات این کار را فراهم می‌کند و در یک محله مناسب کارش را شروع می‌کند که اتفاقا با استقبال فوق‌العاده بچه‌های محله همراه می‌شود. بعد از چند روز متوجه می‌شود که می‌تواند درآمد بالاتری از این دکه داشته باشد و بستنی بیشتری را به فروش برساند.
به دلیل اینکه دیگر سرمایه بیشتری برای افزایش بستنی‌های خود ندارد، از دوستی می‌خواهد تا این سرمایه را به او قرض بدهد. دوست بستنی فروش درخواست او را می‌پذیرد، اما چند شرط برایش می‌گذارد. آن شروط چیست؟ اگر بستنی فروش در ماه آینده مبلغی که قرض گرفته است را برنگرداند، باید دکه و امکانات بستنی فروشی را به دوستش بدهد. 

مفهوم لیکویید شدن (Liquidation) در بازارهای مالی، مصداق ناموفق بودن بستنی فروش در پس دادن قرض دوستش و از دست دادن دکه‌اش است. این اتفاق در بازارهای مالی همواره گریبان‌گیر تریدرهای مبتدی تا پیشرفته می‌شود که تجربه تلخ و ناراحت‌کننده‌ای است.

در این مقاله با ما همراه باشید تا به پاسخ سوال “لیکویید چیست؟” برسید و پس از بررسی تمام جوانب لیکویید شدن در فارکس و سایر بازارهای مالی و سوالات احتمالی شما پیرامون آن، درباره راه‌حل‌های پیشگیری از لیکویید شدن صحبت کنیم.

لیکوئید چیست؟ (Liquid)

در مقدمه توضیح دادیم که در بیرون از جهان معاملات، لیکوئید شدن چیست. حال به توضیح آن در دنیای بازارهای مالی می‌پردازیم.

لیکویید شدن در واقع همان صفر شدن سرمایه درگیر یک معامله است. وقتی میزان ضرر در یک معامله به حدی می‌رسد که سرمایه درگیر معامله صفر می‌شود، آن معامله از طرف صرافی یا بروکر بسته شده و اصطلاحا معامله‌گر Liquid می‌شود. 

اما زمانی که ارزش یک ارز دیجیتال یا یک نماد معاملاتی فارکس صفر نشده، علت لیکویید چیست؟ برای پاسخ به این سوال، پیش از هر چیز باید بدانید که در کدام دسته از معاملات امکان لیکویید شدن وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

بررسی لیکویید شدن در بازارهای مالی مختلف

در هر بازار و در هر نوع معاملاتی که مجاز به استفاده از اهرم (لوریج) باشید، امکان لیکویید شدن وجود دارد. اهرمی که لذت سود را چند برابر می‌کند، یک شمشیر دولبه محسوب می‌شود.

لیکویید شدن در ارز دیجیتال، در معاملات مارجین و فیوچرز اتفاق می‌افتد. لیکویید شدن در فارکس نیز تحت عنوان استاپ اوت (Stop Out) رقم میخورد.

وقتی شما می‌پذیرید که از لوریج استفاده کنید، یعنی هم سود شما و هم ضرر شما در میزان لوریج ضرب خواهد شد. حال اگر یک دارایی تنها چهار درصد برخلاف پیش‌بینی شما حرکت کند و اهرم 25 داشته باشید، 100% ضرر کرده‌اید. همچنین اگر یک دارایی تنها یک درصد بر خلاف پیش‌بینی شما نوسان کند و از اهرم 100 استفاده کرده باشید، مجددا 100% ضرر را متحمل می‌شوید.

✅ بیشتر بخوانید: مفهوم اهرم یا لوریج در فارکس

اگر مارجین آزاد یا سرمایه اضافه‌ای را پشتوانه یک معامله کنید، ممکن است برای لیکویید شدن بیش از 100% ضرر نیاز باشد. هرچه وجه تضمین شما بیشتر باشد، معامله‌تان دیرتر لیکوئید خواهد شد. در ادامه به مفهوم مارجین آزاد و وجه تضمین در هر بازار، به‌صورت جداگانه خواهیم پرداخت.

لیکویید شدن در فارکس چیست؟

استاپ اوت در فارکس، اصطلاحی‌ست که به جای لیکویید شدن به کار می‌رود. هر یک درصدی که بازار برخلاف پیش‌بینی شما پیش برود، در اهرم انتخابی‌تان ضرب خواهد شد و اگر ضرر معامله شما به 100% برسد، شما استاپ اوت می‌شوید.

درصورت استاپ اوت شدن یا لیکویید شدن در فارکس، بروکر معامله‌ شما را می‌بندد و سرمایه درگیر معامله شما صفر می‌شود؛ مگر آنکه در حساب معاملاتی خود سرمایه مازاد گذاشته باشید یا در تنظیمات به بروکر اجازه داده باشید که با رسیدن ضرر به 100%، از این سرمایه برای ضررهای احتمالی بیشتر استفاده کند.این روش باعث می‌شود که در صورت برگشت بازار، معامله شما همچنان در جریان باشد تا ضررها را جبران کند.

استفاده از مارجین آزاد (Free Margin) بدون درک از کاری که در حال انجام آن هستید، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. وقتی بی‌دلیل از این روش استفاده کنید، ممکن است ضرر شما در نهایت آن قدر زیاد شود که کل حساب‌تان را صفر کند!

برای جلوگیری از استاپ اوت در فارکس، استفاده از وجه تضمین یا همان مارجین آزاد یک راه حل منطقی نخواهد بود. راه حل جلوگیری از این اتفاق در مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک در معاملات است.

✅ اگر در بازار فارکس مبتدی هستید و با مفاهیم تخصصی مطرح شده در این مطلب آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله “آموزش فارکس برای مبتدیان” را مطالعه کنید.

لیکویید شدن در ارز دیجیتال چیست؟

در بازار ارزهای دیجیتال سه نوع معامله وجود دارد:

• معاملات اسپات (Spot)
• معاملات مارجین (Margin)
• معاملات فیوچرز (Futures)

در معاملات اسپات، شما یک دارایی را می‌خرید یا می‌فروشید. امکان استفاده از اهرم در این بازار وجود ندارد؛ بنابراین ارزش سرمایه‌گذاری شما تنها زمانی صفر می‌شود که قیمت خود آن ارز به صفر برسد.

گاهی برخی از صرافی‌ها توکن‌هایی ضریب‌دار در بازار اسپات ارائه می‌کنند. معمولا ضریب آن‌ها 3 یا 5 یا 10 است. قاعدتا اگر مجموع ضریب و ضرر به 100% برسد، دارایی شما صفر خواهد شد. این توکن‌ها قابلیت انتقال به کیف پول شخصی خودتان را ندارند.

در معاملات مارجین و فیوچرز، اهرم یک ابزار کاربردی‌ است برای بزرگ‌تر کردن سرمایه در معاملات که این موضوع مثل یک شمشیر دولبه، می‌تواند سود بیشتر و یا ضرر سنگین‌تری را برای شما داشته باشد و به نسبت اهرم انتخابی، سود و ضرر معامله شما در اهرم ضرب می‌شود.

بررسی لیکوئید شدن در معاملات مارجین رمز ارزها

برخلاف معاملات فیوچرز، در معاملات مارجین شما صرفا یک معامله را ثبت نمی‌کنید؛ ارزها در حقیقت از فروشنده گرفته می‌شوند و به حساب مارجین شما در صرافی واریز می‌گردند. اهرم کجای این روند است؟ اهرم در معاملات مارجین به این معناست که شما از صرافی استقراض کرده‌اید.
در معاملات مارجین با حرکت قیمت در راستای پیش‌بینی، سودی با ضریب اهرم خواهید داشت. همچنین با حرکت معکوس روند، ضرر بیشتری را تجربه می‌کنید. هنوز هم اگر ضرر به میزان دارایی درگیر شما برسد، حساب‌تان صفر خواهد شد و Liquid اتفاق می‌افتد.

لیکوئید شدن در معاملات فیوچرز رمز ارزها

معاملات فیوچرز در برخی از صرافی‌های ارزهای دیجیتال دو حالت دارد:

1. ایزوله: اگر اهرم شما ایزوله باشد، هرگاه حاصل ضرب اهرم و درصد ضرر به صفر میل کند، لیکویید خواهید شد. وجه تضمین در معاملات ایزوله مفهومی ندارد و حتی اگر در حساب‌تان سرمایه مازاد داشته باشید، صرافی به سراغ آن نخواهد رفت.
2. کراس: معاملات کراس تاییدی به صرافی ا‌ست تا اگر حاصل ضرب ضرر در اهرم انتخابی از 100% فراتر رفت، از سرمایه مازاد داخل حساب فیوچرز استفاده کند. احتمال ضرر بیشتر یا برگشت روند، انتخاب با شماست.

برخی دیگر از صرافی‌ها نیز به جای این نوع دسته‌بندی گزینه دیگری می‌گذارند؛ درصورت تیک زدن آن گزینه، به صرافی تاییدی می‌دهید که از سرمایه مازاد حساب‌تان استفاده کند.

در فیوچرز شما مالک هیچ رمز ارزی نیستید و صرفا طی یک قرارداد با صرافی، پیش‌بینی خود را ثبت می‌کنید. در مقابل شما افرادی هستند که معکوس پیش‌بینی‌ شما را دارند. در این معاملات ضرر از افرادی که جهت بازار را اشتباه حدس زده باشند، اخذ شده و تحت عنوان سود به طرف دیگر داده می‌شود.

لیکویید شدن در ارز دیجیتال هم بخشی از این ماجراست. صرافی‌ها حساب افراد لیکویید شده را می‌بندند و از محل این پول‌ها، سود معامله‌گران برنده را پرداخت می‌کنند.

مثالی از لیکویید شدن در ارز دیجیتال؛ لیکویید بیت کوین چیست؟

بیایید فرض کنیم که یک معامله لانگ (خرید) در حساب فیوچرز روی بیت کوین باز کرده‌ایم. اهرم انتخابی ما مثلا کراس  25 است. 100 دلار در معامله وارد کرده‌ایم و 50 دلار مازاد در حساب‌مان است. حد ضرر هم نداریم.

بیت کوین 4% ریزش می‌کند و 100 دلاری که در معامله وارد کرده بودیم به صفر رسیده. از اینجا به بعد ضرر دامن‌گیر وجه مازاد یا همان مارجین آزاد ما خواهد شد.

بیت‌کوین 2% کاهش قیمت دارد و تا اینجای کار در کل 6% ریزش کرده است. اگر 6% را در 25 که ضریب اهرم ماست، ضرب کنیم، به ضرر 150% می‌رسیم. 100 دلار در معامله داشتیم و اگر در 155 درصد ضرر ضرب شود، می‌شود 150 دلار؛ این درست با مجموع سرمایه‌ای که در معامله داشتیم و سرمایه مازاد ما برابری می‌کند.

در این لحظه دیگر پولی برای ضرر بیشتر نداریم و لیکوئید خواهیم شد؛ مگر آنکه در نزدیکی این حوالی و پیش از لیکویید شدن معامله بیت کوین، وجه تضمین خودمان را افزایش دهیم تا از 50 دلار بیشتر شود. اگرچه تضمینی برای برگشت قیمت و لیکویید نشدن مجدد ما وجود ندارد؛ مگر آن‌که با تحلیل کامل از برگشت قیمت اطمینان حاصل کنیم.

لیکویید شدن در بازار بورس ایران چیست؟

در بازار بورس شما سهم خرید و فروش می‌کنید. این سهام در سبد دارایی شما هستند و ارزش آن‌ها با نوسان قیمت تغییر خواهد کرد.

از آن جایی که معاملات سهام اهرم‌دار نیست، چیزی تحت عنوان لیکویید در سهام وجود ندارد. البته که با ورشکستگی یک شرکت یا جمع شدن کامل آن، ممکن است سهام‌ها ریزش بسیاری تجربه کنند. در برخی موارد به سمت ارزشی می‌روند که با صفر شدن تفاوت چندانی ندارد.

روش‌های جلوگیری از لیکوئید چیست؟

وقتی درمورد لیکوئید شدن در یک معامله صحبت می‌کنیم، دو روش برای جلوگیری از لیکویید شدن در فارکس و معاملات ارز دیجیتال وجود دارد:

• روش اول: ممکن است قیمت برگردد، پس سرمایه بیشتری را درگیر معامله می‌کنیم.
• روش دوم: با مدیریت ریسک و سرمایه خود از قرار گرفتن در موقعیت لیکویید شدن اجتناب کنیم.

احتمالا شما هم موافق باشید که روش دوم منطقی‌تر است! در همین راستا، استفاده از حد ضرر یا همان استاپ لاس (Stop loss) در معاملات ضروری است تا به این ترتیب از ضررهای بیشتر در معاملات جلوگیری شود.

اما خوب است باهم کمی عمیق‌تر به راه‌‌های جلوگیری از لیکوئید شدن بپردازیم؛ در ادامه به چند مورد کلیدی اشاره می‌کنیم.

با کل سرمایه خود وارد بازار نشوید.

تحلیل‌گران و متخصصان همواره توصیه می‌کنند که چه در معاملات اسپات و چه در معاملات اهرم‌دار با کل سرمایه خود وارد نشوید. این یکی از روش‌های مدیریت سرمایه در فارکس و بازار کریپتو است تا شما را از خطرات احتمالی در امان نگه ‌دارد.

معاملات اهرم‌دار ریسک شما را چندین برابر می‌کنند؛ بنابراین استفاده از کل سرمایه، بالاخص در این نوع از معاملات، قماری‌ست که معمولا سرمایه کسی از آن جان سالم به در نبرده است!

تخصیص درست سرمایه در راستای مدیریت سرمایه است. هنر مدیریت سرمایه را بیاموزید تا احتمال موفقیت‌تان را افزایش دهید. توصیه می‌کنیم برای درک بهتر مدیریت سرمایه فارکس، اینجا کلیک کنید.

 از حد ضرر و حد سود در معاملات‌تان حتما استفاده کنید.

همان‌طور که گفتیم، ابزارهای مدیریت ریسک تا حد زیادی جلوی لیکوئید در ارز دیجیتال و بازار فارکس را می‌گیرد. حد ضرر یا استاپ لاس به معنای خداحافظی با لیکوئید شدن است؛ اگرچه ضررهای کوچکی به همراه دارد. حد سود می‌تواند به میزان زیادی ضررهای کوچک شما را جبران کند.

اجازه ندهید سودهای به‌دست آمده، هرچند کوچک، از بین بروند. در نهایت تلاش کنید برآیند این سود و زیان‌ها مثبت باشد تا از سودآوری استراتژی معاملاتی‌تان اطمینان حاصل کنید. اگر این‌گونه نشد، حتما در استراتژی خود تغییرات مورد نیاز را ایجاد کنید. تغییراتی که در راستای منطق بازارهای مالی باشد و به افزایش میزان سود شما در مقابل ضررها کمک کند.

✅ بیشتر بخوانید: Stop Loss چیست؟ نکات کلیدی در تعیین استاپ لاس
✅ بیشتر بخوانید: Take Profit چیست؟ آموزش تعیین تیک پروفیت در فارکس

برنامه و استراتژی معاملاتی داشته باشید.

وقتی همیشه و در هر آموزشی پای استراتژی معاملاتی و پایبندی به آن در میان است، یعنی این هشدار را جدی بگیرید! تاکید بیش از حد روی این موضوع، نشان از درجه اهمیت آن دارد.

در نظر داشته باشید که استراتژی معاملاتی شما می‌بایست موارد مرتبط با مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه را در نظر بگیرد تا ضرر کمتری متحمل شوید. اگرچه قرار دادن حد ضرر مانع از لیکویید شدن شما می‌شود، اما جایی که عدد حد ضرر خود را می‌گذارید بسیار مهم است.

با در نظر گرفتن ریسک به ریوارد مناسب، حد ضررهای مناسبی را در ازای سودهای مناسب پیدا کنید. این مساله به شما کمک می‌کند تا حداقل ریسک شما در ازای سودی باشد که ارزشش را داشته باشد. احساسات خود را کنترل کنید و درصورت ضرر احتمالی تصمیمات درستی در چارچوب استراتژی خود بگیرید.

از لوریج‌های پایین استفاده کنید.

از اهرم‌های متناسب با دامنه نوسانات نمادی که روی آن معامله می‌کنید، استفاده کنید. اگر نماد معاملاتی فارکسی یا ارز دیجیتالی که روی آن معامله می‌کنید، نوسان‌های بالایی دارد، اهرم‌های پایین‌تری در نظر بگیرید.

تصور پولدار شدن در یک شب با استفاده از اهرم، باور غلط رایجی‌ست که تریدرهای زیادی را به دام می‌اندازد. آگاه باشید که بازار ارزهای دیجیتال نوسان بیشتری نسبت به فارکس دارد؛ بنابراین اهرم‌های این بازار به نسبت فارکس می‌بایست بسیار پایین‌تر در نظر گرفته شوند.

جمع‌بندی

ما در این مقاله به‌طور جامع به لیکویید شدن در بازارهای مالی پرداختیم؛ گفتیم لیکویید شدن در ارز دیجیتال چیست و چه تفاوتی با لیکویید شدن در فارکس دارد.

در ادامه Liquidation را در معاملات مختلف ارز دیجیتال باز کردیم، استاپ اوت در فارکس را توضیح دادیم و درباره لیکویید شدن در بازار بورس و سهام صحبت کردیم.

در انتها کلیدی‌ترین نکات برای جلوگیری از لیکوئید شدن را برای‌تان شرح دادیم که امیدواریم کمک‌کننده باشد.

سوالات متداول