هیچچیز در معاملات مهمتر از تشخیص و پیشبینی درست حرکت بعدی بازار نیست. معاملهگران و تحلیلگران همواره از کندلها و الگوهای تکنیکال برای پیشبینی بازار استفاده میکنند. الگوی سر و شانه (Head and Shoulders Pattern) و همچنین سر و شانه معکوس، دو مورد از محبوبترین الگوهای معاملاتی برای شناسایی حرکات پیشروی قیمت هستند.
این الگو در تمام تایم فریمها ظاهر میشود و زمانی شکل میگیرد که قیمت سهام به اوج خود برسد و تا پایه حرکت صعودی قبلی کاهش یابد. سپس، قیمت بالاتر از سقف قبلی افزایش مییابد و بخش «سر» را تشکیل دهد و سپس تا پایه اصلی کاهش مییابد. در نهایت، قیمت دارایی دوباره قلهای در حدود قله اول، تشکیل میدهد. شناسایی این الگوها ساده نیست؛ اما الگوی سر و شانه بسیار قابلاعتماد است و تشخیص آنها تاثیر زیادی در کیفیت معاملات شما دارد.
در این مقاله از دلتا کالج به بررسی کامل این الگو، شرح انواع آن و نحوه استفاده از آن در تحلیل تکنیکال بازار میپردازیم.
فهرست مطالب:
- الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال چیست؟ (Head and Shoulders Pattern)
- اجزای تشکیلدهنده الگوی سر و شانه چیست؟
- انواع الگوی سر و شانه چیست؟
- آموزش رسم Head and Shoulders Pattern
- معامله بر اساس الگوی سر و شانه در فارکس
- معامله بر اساس الگوی سر و شانه در ارز دیجیتال
- مزایا و معایب استفاده از الگوی سر و شانه
- سوالات متداول
الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال چیست؟ (Head and Shoulders Pattern)
الگوی سر و شانه (Head and Shoulders Pattern) یکی از الگوهای رایج در تحلیل تکنیکال فارکس میباشد که به دلیل سابقه طولانی و دقت خود، یک الگوی قابلاعتماد بهشمار میرود. از سر و شانه برای پیشبینی حرکات قیمت در طیف گستردهای از بازارها، از جمله معاملات فارکس، شاخص، سهام و ارز دیجیتال استفاده میشود.
الگوی سروشانه یک خط پایه را با سه قله نشان میدهد که قله میانی بالاترین است. این الگو شامل سه قله متوالی است که قله میانی (سر) بالاترین و دو قله بیرونی (شانهها) پایینتر و تقریباً با هم برابر هستند. کف هر قله را میتوان به شکل خط حمایت یا خط گردن به یکدیگر متصل کرد. این الگو به صورت معکوس نیز دیده میشود. الگوی سر و شانه معکوس پس از یک روند نزولی شکل میگیرد.
خط گردن در الگوی سر و شانه به عنوان یک سطح حمایتی حیاتی عمل میکند. اگر قیمت، خط گردن را به سمت پایین بشکند، میتواند نشان از یک روند نزولی داشته باشد؛ درحالیکه شکست خط گردن به سمت بالا میتواند روند صعودی را نشان دهد.
الگوی سر و شانه یکی از شناختهشدهترین و محبوبترین الگوهای برگشتی در تحلیل تکنیکال بازار فارکس است. در ادامه دقیقتر این الگو و نحوه معامله با آن را بررسی میکنیم.
عوامل مهم در تشکیل الگوی سر و شانه
همانطور که اشاره کردیم، الگوی سر و شانه یک الگوی برگشتی در تحلیل تکنیکال کلاسیک است. برای تشکیل این الگو، وجود روند قبلی اهمیت بالایی دارد. بنابراین شکل گرفتن این الگو در یک روند رنج، معنایی ندارد.
برای تشکیل الگوی سر و شانه، حجم معاملات در فارکس نیز نقش مهمی دارد. با ابزارهای تکنیکال متفاوتی میتوان میزان حجم را اندازهگیری کرد. در حالت ایدهآل، حجم در هنگام پیشروی شانه چپ، باید بیشتر از هنگام تشکیل سر باشد. کاهش حجم و تشکیل بخش سر، به عنوان یک علامت هشدار عمل میکند.
علامت هشدار بعدی زمانی تشکیل میشود که بخش دوم سر تشکیل شده و حجم افزایش مییابد؛ سپس هنگام پیشروی شانه راست، حجم کاهش مییابد. تایید نهایی زمانی است که حجم در زمان تشکیل بخش نهایی شانه راست بیشتر شود.
مقاومت تبدیلشده به سطح حمایت نیز اهمیت بالایی در الگوی سر و شانه دارد. هنگامی که سطح حمایت شکسته شود، معمولا همین سطح پشتیبانی به مقاومت تبدیل میشود. گاهی، نه همیشه، قیمت به سطح حمایت باز گشته و فرصتی دوباره برای فروش ارائه میدهد.
✅ پیشنهاد مطالعه: آشنایی با بهترین اندیکاتور حجم در فارکس
اجزای تشکیلدهنده الگوی سر و شانه چیست؟
اجزای اصلی تشکیلدهنده الگوی سر و شانه شامل موارد زیر است:
- شانه چپ: افزایش قیمت به دنبال یک روند صعودی و به دنبال آن اصلاح یا کاهش اتفاق میافتد.
- سر: افزایش دوباره قیمت و تشکیل یک قله بلندتر در این بخش اتفاق میافتد.
- شانه راست: ریزش دوباره قیمت که با افزایش همراه است.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال، به صورت یک خط پایه با سه قله ظاهر میشود که قله میانی بلندترین قله است. شکل کلی این الگو، شبیه به یک سر با دو شانه است که دلیل نامگذاری آن را نشان میدهد. البته در بسیاری از موارد الگو کامل نمیشود.
این الگو وقتی تشکیل میشود که قیمت یک دارایی در یک روند صعودی قرار گرفته و سپس معکوس شود. در این شرایط، ابتدا شانه چپ تشکیل میشود. سپس به دنبال آن، قیمت یک قله تشکیل میدهد که بلندترین قله یا اصطلاحا بخش «سر» را ایجاد میکند. در آخر نیز با یک حرکت صعودی، در ابعاد قله اول، و سپس نزول قیمت شانه راست تشکیل میشود. خط گردن در این الگو یک سطح حمایتی حیاتی است. بخشی که با اتصال دو پیوت کف شکل میگیرد را خط گردن مینامند.
سایر بخشهای مهم در تشکیل این الگو عبارتند از:
- حجم
- شکست
- هدف قیمت
- مقاومت تبدیل شده به حمایت
شانه چپ در الگوی سر و شانه
در یک روند صعودی، شانه چپ قله را تشکیل میدهد که نقطه اوج روند فعلی را نشان میدهد. پس از رسیدن به این قله، اصلاح نزولی برای تکمیل بخش نهایی شانه شکل میگیرد. پایینترین سطح نزولی معمولا بالای خط روند باقی میماند و روند صعودی را دست نخورده نگه میدارد.
سر در الگوی سر و شانه
از پایین شانه چپ، حرکت صعودی شروع میشود که از شانه چپ فراتر رفته و قسمت بالای سر را تشکیل میدهد. پس از افزایش قیمت، حرکت اصلاحی شروع میشود و سر الگو کامل میشود.
شانه راست در الگوی سر و شانه
شانه راست با یک حرکت صعودی بعد از تشکیل سر تا راستای بلندی شانه چپ رشد میکند. در حالی که در الگوی سر و شانه معمولا تقارن بهتر است؛ اما گاهی اوقات شانهها دقیق یک اندازه نیستند. برای تکمیل این الگو، حرکت نزولی که از قله شانه راست شروع میشود باید حمایت خط گردن را بشکند.
معرفی خط گردن در الگوی سر و شانه و نحوه تشخیص آن
خط گردن (Neckline) سطح حمایت یا مقاومتی است که معاملهگران برای تعیین مناطق استراتژیک استفاده میکنند. برای تشخیص خط گردن، در اولین قدم باید شانه چپ، سر و شانه راست را روی نمودار مشخص کنید. در الگوی استاندارد سر و شانه، پایینترین قسمت بعد از شانه چپ را به پایینترین قسمت بعد از الگوی سر وصل میکنیم. این خط، نشاندهنده گردن در الگوی سر و شانه است.
در یک الگوی سر و شانه معکوس، بلندترین قسمت تشکیلشده بعد از شانه چپ را به بلندترین قسمت بعد از سر وصل میکنیم. خط حاصل نشاندهنده خط گردن است. بسته به شکل الگوی سر و شانه، خط گردن شیبدار، نزولی یا افقی است. شیب خط گردن بر اعتبار الگو تأثیر میگذارد.
الگوی سر و شانه تا زمانی که حمایت گردن شکسته نشود، کامل نیست و روند صعودی معکوس نمیشود. در حالت ایدهآل، این شکست باید با افزایش حجم اتفاق بیفتد. پس از شکستن حمایت خط گردن، فاصله خط گردن تا بالای سر بهعنوان هدف ریزشی قیمت درنظر گرفته میشوند. البته عوامل موثر دیگر را نیز باید برای پیشبینی هدف قیمت در نظر بگیرید.
انواع الگوی سر و شانه چیست؟
از نظر تحلیل تکنیکال، سر و شانه الگویی مهم است که میتواند بهعنوان یکی از نشانههای تغییر روند بهشمار رود. سر و شانه یک الگوی برگشتی است؛ با این وجود، در برخی نمودارها شاید این الگو را به صورت ادامهدهنده ببینید. در چنین شرایطی باید توجه داشته باشید که الگوی سر و شانه مورد نظر در محدوده خود روند را معکوس کرده و سپس روند کلی ادامه پیدا میکند.
این الگو به دو صورت دیده میشود:
- الگوی سر و شانه سقف (حالت اصلی الگو)
- الگوی سر و شانه کف (حالت معکوس الگو)
الگوی سروشانه سقف
الگوی سروشانه سقف، همان شکل اصلی الگوی سر و شانه است. در این الگو، دو ناحیه شانه و یک سر وجود دارد. سر و شانه سقف تاثیر معکوسکننده داشته و احتمال تغییر روند بعد از آن وجود دارد.
همانطور که اشاره کردیم، اولین «شانه» پس از یک حرکت صعودی، همزمان با افزایش قیمت و سپس اصلاح شکل میگیرد. هنگامی که قیمت دوباره افزایش یابد، بخش «سر» این الگو تشکیل شده و یک قله بالاتر از سطح شانه قبلی ایجاد میکند. از این نقطه قیمت کاهش یافته و شانه دوم را ایجاد میکند که معمولاً از نظر ظاهری شبیه به شانه اول است.
الگوی سر و شانه سقف با کاهش دوباره قیمت و شکستن خط گردن کامل میشود. خط گردن، همانطور که پیش از این اشاره شد، خط روندی است که دو دره اول را به یکدیگر متصل می کند.
الگوی سر و شانه معکوس (کف)
الگوی سر و شانه در جهت مخالف نیز تشکیل میشود. الگوی سر و شانه معکوس، سیگنالی است مبنی بر اینکه بازار در حال تغییر ساختار از روند نزولی به صعودی است.

با الگوی سر و شانه معکوس، قیمت دارایی به پایینترین سطح خود سقوط میکند. سپس دو دوره افزایش موقت را تجربه کرده و تشکیل دره میدهد. دره میانی، که سر الگو است، عمق بیشتری دارد. هنگامی که شانه دوم شکل گرفت، قیمت یک حرکت صعودی را شروع کرده و با شکستن خط گردن، روند تغییر میکند.
آموزش رسم Head and Shoulders Pattern
به منظور رسم Head and Shoulders Pattern، میتوانید از ابزارهای رسم متفاوت برای شناسایی سطوح حمایت و مقاومت در فارکس و خطوط روند استفاده کنید. پلتفرمهای معاملاتی معتبر، دارای طیف گستردهای از ابزارهای ترسیم، ابزارهای پیشبینی قیمت و انواع نمودار هستند. برای رسم الگوی سر و شانه ابتدا باید از یک پلتفرم معاملاتی استفاده کنید. این الگو را میتوان در نمودارهای رنکو یا کندلی پیدا کرد.
شانه چپ زمانی شکل میگیرد که خریداران بهطور موقت اشتیاق خود را برای بالابردن قیمت دارایی از دست بدهند. وقتی هیجان بازار به اوج خود برسد، بخش سر الگو شکل میگیرد و سپس به نقطهای در پایینترین سطح قبلی دارایی نزدیک میشود. شانه سمت راست با افزایش مجدد قیمت دارایی شکل میگیرد؛ اما قبل از ریزش مجدد، نمیتواند به بالاترین حد قبلی خود برسد.
بعد از تشکیل الگو، باید خط گردن را رسم کنید. خط گردن با کشیدن یک خط روند از کفها (درهها) تشکیل میشود. توجه داشته باشید که اگر الگوی سر و شانه معکوس در نمودار شکل گرفته باشد، باید سقفها (قلهها) را به یکدیگر وصل کنید.
وقتی قیمت دارایی به زیر این خط روند ریزش میکند، معمولاً نشانهای قوی از شکستهشدن الگو و سیگنال فروش است.
استفاده از پلتفرمهای معاملاتی مختلف مانند تریدینگ ویو برای تشخیص الگوها مزایای زیادی دارد؛ با این وجود، نباید به تنهایی به آنها اعتماد کرد. تمامی ابزارهای موجود درصدی خطا دارند. بنابراین باید خودتان نیز الگوها را بررسی کنید و مواردی را پیدا کنید که برای معامله مناسبتر هستند.
✅ پیشنهاد مطالعه: تریدینگ ویو چیست؟ آموزش کار با تریدینگ ویو
معامله بر اساس الگوی سر و شانه در فارکس
Head and Shoulders Pattern در همه بازارها از جمله فارکس رخ میدهد. بهترین استراتژی برای معامله بر اساس الگوی سر و شانه با شکستن خط گردن است. هنگام شناسایی نقاط ورودی و خروجی در نمودار قیمت، باید مطمئن شوید که یک استراتژی مناسب برای مدیریت ریسک و سرمایه در فارکس دارید. برای جلوگیری از ضررهای ناخواسته، یک حد ضرر (Stop Loss) در بالای شانه راست و در زیر شانه راست برای الگوی سر و شانه معکوس قرار دهید.
برای معامله در فارکس و تعیین یک هدف تخمینی در الگوی سر و شانه معکوس، میتوانید فاصله الگو را از پایین به بالا اندازهگیری کرده و آن را به نقطه شکست خط گردن اضافه کنید. در الگوی سر و شانه سقف نیز ارتفاع الگو را از نقطه شکست خط گردن کم کنید.
هدف قیمت یا همان حد سود، از بخش سر تا بالاترین (یا پایینترین) نقطه الگو اندازهگیری میشود. اگر نوسان بسیار زیاد باشد و یک خط گردن با شیب زیاد ایجاد شود، بهتر است از این الگو برای معامله استفاده نکنید، چرا که اعتبار آن بسیار پایینتر است.
معامله بر اساس الگوی سر و شانه در ارز دیجیتال
اصول کلی استفاده از الگوهای Head and Shoulders در تمامی نمودارهای قیمتی یکسان است. با این وجود، هنگام معامله بر اساس الگوی سر و شانه در بازار ارز دیجیتال باید مراقب نوسانات این بازار باشید. بازار ارزهای دیجیتال با تغییرات قیمتی زیادی همراه است و هنگام معامله باید از چند الگوی تکنیکال برای تایید پیشبینی خود استفاده کنید.
قبل از انجام هر معامله اجازه دهید الگوی سر و شانه کامل شود. اگر الگو در آستانه شکلگیری بود، نباید تصور کنید که لزوما بهطور کامل شکل میگیرد. بازار ارز دیجیتال بیثبات است و ممکن است در یک لحظه تغییر زیادی داشته باشد. بنابراین روندها را در حین شکلگیری تماشا کنید و صبور باشید.
معاملات خود را از قبل برنامهریزی کنید تا پس از شکستهشدن خط گردن آماده باشید. این یک سبک معامله محافظهکارانه است و به معاملهگر فرصت ورود به معامله با قیمت مطلوبتر را میدهد.
مزایا و معایب استفاده از الگوی سر و شانه
الگوهای سر و شانه فرصتهای مناسبی برای ورود با حد سود مناسب را فراهم میکنند، بااینحال معایب خاص خود را نیز دارند. معاملهگران باتجربه، الگوی سر و شانه را به راحتی شناسایی میکنند و با کمی تلاش و تمرین میتوان این الگو را تشخیص داد. علاوه بر این، الگوی سر و شانه در تمامی بازارهای مالی، ارز دیجیتال، سهام و فارکس، قابل استفاده است.
معامله با این الگو ساده است؛ زیرا میتوان سطوح مناسب خرید و فروش را از قبل مشخص کرد، اما بازه زمانی تشکیل الگوی سر و شانه نسبتاً طولانی است. بسیاری از معاملهگران با تجربه از این فرصت برای کسب سود و معامله بر اساس حرکات الگو استفاده میکنند.
با وجود اینکه این الگو در نظر معاملهگران یک شاخص معتبر و قابلاعتماد است، هیچ تضمینی وجود ندارد که روند بر اساس آن معکوس شود. از طرفی تشخیص درست این الگو و معامله با آن به تمرین زیادی نیاز دارد و معاملهگران تازهکار گاهی دچار اشتباه میشوند.
البته باید توجه داشته باشیم که سر و شانه یک الگوی کلاسیک است و به همین دلیل معاملهگران سبکهای مدرن چندان از این استراتژی استفاده نمیکنند.
مزایا | معایب |
معاملهگران با تجربه آن را به راحتی شناسایی میکنند | تشخیص آن برای معاملهگران تازهکار سخت است |
سود و ریسک آن مشخص است | ریسک به ریوارد مطلوبی ندارد |
میتوان از نوسانات بازار استفاده کرد | نباید به تنهایی در معاملات استفاده شود |
در تمامی بازارهای مالی قابلاستفاده است | – |
جمعبندی
الگوی سر و شانه الگویی است که برای شناسایی معکوسشدن روند استفاده میشود. یک الگوی سر و شانه سقف دارای سه قله است که قله میانی بالاتر از دوتای دیگر قرار دارد. الگوی سر و شانه معکوس نیز، دارای سه دره است که قسمت میانی پایینتر از دو دره دیگر قرار دارد. الگوی سر و شانه عادی نشانه تغییر روند صعودی بهشمار میرود؛ درحالیکه، الگوی معکوس نشاندهنده تغییر روند نزولی است.
قبل از شروع معامله با این الگو، باید منتظر بمانید تا قیمت از خط گردن عبور کند. خط گردن نقطه شروع معکوسشدن قیمت است. مانند تمام الگوهای تحلیل تکنیکال، نمودار سر و شانه نیز با مزایا و هم معایبی همراه است.
از هر الگو یا استراتژی که استفاده میکنید، باید مراقب ریسک معاملاتی خود باشید. الگوی سر و شانه نشانداده که به صورت صد درصدی قابل پیشبینی نیست. با این وجود، تشخیص این الگو و الگوی سر و شانه معکوس در نمودار، با تمرین راحتتر میشود. به یاد داشته باشید که هیچ الگوی نموداری دقت کاملی در پیشبینی روند بازار ندارد. بااینحال، زمانی که الگوی سر و شانه (Head and Shoulders Pattern) به درستی تشخیص داده شود، میتواند یک فرصت کسب سود مناسب باشد.
سوالات متداول
1- الگوی سر و شانه چه چیزی را نشان میدهد؟
الگوی سر و شانه یک الگوی محبوب در تحلیل تکنیکال است که یک خط پایه را با سه قله نشان میدهد. نمودار سر و شانه معکوسشدن روند را نشان میدهد.
2- الگوی سر و شانه سقف چیست؟
الگوی سر و شانه سقف همان شکل اصلی الگوی سر و شانه است. در این الگو، دو ناحیه شانه و یک ناحیه سر وجود دارد. الگوی سر و شانه سقف میتواند بهعنوان یکی از نشانههای تغییر روند ظاهر شود.
3- الگوی سر و شانه معکوس چیست؟
الگوی سر و شانه معکوس، نشاندهنده معکوسشدن روند و تغییر آن از نزولی به صعودی است. الگوی معکوس سیگنالی است مبنی بر اینکه بازار در حال گذار از روند نزولی به روند صعودی است.
4- حجم در الگوی سر و شانه چگونه است؟
برای تشکیل الگوی سر و شانه، حجم معاملات نقش مهمی دارد. در حالت ایدهآل، حجم در هنگام پیشروی شانه چپ باید بیشتر از زمان تشکیل سر باشد. سپس هنگام پیشروی شانه راست، حجم کاهش مییابد.
5- میزان موفقیت الگوی سر و شانه چقدر است؟
الگوی سر و شانه از نظر آماری به عنوان الگوهای قیمتی معتبر شناخته میشود. بااینحال درصد موفقیت آن صددرصد نیست و باید برای معامله با آن دنبال تاییدیههای تکنیکالی بیشتری بود.